Το βιβλίο του Φαμπιο Τζενοβέζι «Το Γιγάντιο Καλαμάρι – Ταξίδι στον κόσμο της απεραντοσύνης» που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Πατάκη σε μετάφραση της Φωτεινής Ζερβού είναι ένα βιβλίο πραγματικά μαγικό. Ξεκινώντας από το «Γιγάντιο Καλαμάρι» που κάποτε θεωρήθηκε μύθος και μιλώντας για την τόσο άγνωστη μας θάλασσα μας δείχνει πως εθελοτυφλούμε απέναντι σε ό,τι δεν κατανοούμε ή ξεφεύγει από τα δικά μας μέτρα.
Λαμπρός αφηγητής, πηγαίνοντας από το ένα θέμα στο άλλο μας δίνει μια ιδέα της απεραντοσύνης. Ήδη από την αρχή σημειώνει: «Για τη θάλασσα δε γνωρίζουμε τίποτα. Απολύτως τίποτα, ωστόσο η θάλασσα είναι σχεδόν τα πάντα».
Και παρούσα σε κάθε σελίδα αυτού του βιβλίου που κλονίζει τις βεβαιότητές μας. όπως θα διαβάσετε και στη συνέντευξη που ακολουθεί ο συγγραφέας θεωρεί συνταξιδιώτες τους αναγνώστες. Και πράγματι ανακαλύπτουμε έκθαμβοι μαζί του αυτά τα πολλά μυστήρια που είναι κι η δική μας ζωή…
«Η ζωή είναι η μουσική και εμείς είμαστε οι χορευτές. Αυτή η μουσική είναι απρόβλεπτη και αυτό κάνει τον χορό τόσο ωραίο!»
Πώς και πότε ξεκίνησε το ενδιαφέρον σας για το Γιγάντιο Καλαμάρι;
Ξεκίνησε όταν ήμουν παιδί. Πάντα ήμουν λάτρης των ταινιών με γιγάντια τέρατα, όπως ο Godzilla, ο King Kong αλλά και αντίστοιχα πλάσματα της θάλασσας. Τότε έμαθα πως ένας από αυτούς τους γίγαντες υπήρχε στ’ αλήθεια κι ήταν το Γιγάντιο Καλαμάρι.
Αυτή ήταν μια από τις πρώτες περιπτώσεις όπου συνειδητοποίησα ότι η πραγματικότητα μπορεί να ξεπερνά τη φαντασία. Και θέλησα να μάθω περισσότερα για αυτό το παράξενο πλάσμα. Αλλά πολλές πτυχές της ζωής του είναι τυλιγμένες στο μυστήριο ακόμα και σήμερα – κι αυτό μου αρέσει. Οι άνθρωποι θέλουν πάντα να ξέρουν τα πάντα, να αναλύουν, να ανατέμνουν και να βλέπουν κάτω από το επίπεδο φως της λογικής.
Εγώ δεν το κάνω. Νομίζω ότι τα πράγματα που στ’ αλήθεια δεν γνωρίζουμε μπορεί να γίνουν τα πιο γόνιμα, να μας δίνουν ιδέες, να γεννούν ιστορίες, πάθη, επιθυμίες. Όλες οι μυθολογίες –όπως η ελληνική που κόβει την ανάσα– γεννήθηκαν από την ποιητική επιθυμία να ανακαλύψουμε τον τόσο μεγάλο, όμορφο και μυστηριώδη κόσμο που ζούμε. Προσπάθησα να το κάνω αυτό, να βάλω την ποιητική της μυθολογίας στη ξηρή, επίπεδη εποχή μας.
Γιατί ο κόσμος αρνήθηκε την ύπαρξη του Γιγάντιου Καλαμαριού; Πιστεύετε ότι συχνά κλείνουμε τα μάτια σε αυτό που θεωρούμε «κανονικότητα»;
Ναι, νομίζω ότι η ύπαρξή του μας δείχνει πως όλα είναι πιθανά, τίποτα δεν είναι πολύ όμορφο ή πολύ τρομερό για την πραγματικότητα, μπορούν να συμβούν και τα δύο, δεν υπάρχει όριο παρόλο που προσπαθούμε να βάλουμε τα μικρά μας όρια σε όλα.
Αυτό είναι υπέροχο: Μας λέει πως τίποτα δεν είναι πολύ μεγάλο ή παράξενο. Αλλά είναι επίσης τρομακτικό, γιατί σου λέει ότι αν η ζωή σου είναι επίπεδη και άδεια και βαρετή, φταις εσύ, ζεις χωρίς πάθος, χωρίς επιθυμία, χωρίς φαντασία.
Η κατανόηση του πόσο μεγάλη και παράξενη και πλούσια μπορεί να είναι η ζωή, ανοίγει τις πόρτες σε έναν νέο ορίζοντα, ο οποίος είναι τρομακτικός και πολύ μεγάλος για πολλούς ανθρώπους των οποίων η ζωή είναι φτιαγμένη από ορθολογισμό, από ευτελείς αξίες όπως η καριέρα, η κοινωνική αποδοχή, τα χρήματα… Ψεύτικες αξίες, οι οποίες αποτελούν μέρος της απαίσιας κοινωνικής αδικίας που ζούμε. Έτσι, είναι πιο εύκολο να κρατήσει κανείς αυτές τις πόρτες κλειστές και να ζήσει τη μικρή, θλιβερή, τυφλή, εγωιστική ζωή του.
Γράφετε ένα μυθιστόρημα, το οποίο δεν ακολουθεί την παράδοση μιας «κλασικής αφήγησης» και κινείται μεταξύ δοκιμίου και μυθοπλασίας. Γιατί κάνατε αυτή την επιλογή;
Ποτέ δεν κάνω πραγματικά επιλογές στη ζωή, και δεν τις κάνω όταν γράφω. Νομίζω ότι δεν ξέρουμε πραγματικά τι θέλουμε και τι πρέπει να είμαστε, οπότε προσπαθώ να αφήσω τον εαυτό μου ελεύθερο και να ακολουθήσω αυτό που μου δίνει η μοίρα. Όταν γράφω, δεν είμαι διευθυντής ορχήστρας, ούτε καν παίκτης. Θεωρώ τον εαυτό μου ως όργανο. Ή ως κάποιον που ακούει μια μουσική και προσπαθεί να χορέψει στον ρυθμό της. Αυτή η μουσική έρχεται από κάπου αλλού και απλώς πρέπει να την ακούσει και να βρει τον τρόπο να τη χορέψει.
Κατά τη διάρκεια της συγγραφής των βιβλίων μου εκπλήσσομαι συνεχώς και αυτό μου αρέσει. Μου αρέσει να ξυπνάω και να ανακαλύπτω τι συμβαίνει. Είναι σαν να ταξιδεύουμε με τον αναγνώστη, ταξιδεύουμε μαζί στις σελίδες, δεν είμαι οδηγός, είμαστε δύο ταξιδιώτες, που κοιτάμε συνεχώς γύρω μας για να δούμε τι πρόκειται να συμβεί.
Έχετε ιδιαίτερη αγάπη για τη θάλασσα. Τι σας ελκύει περισσότερο;
Γεννήθηκα σε μια μικρή παραθαλάσσια πόλη, σε οικογένεια ψαράδων. Έχω μεγαλώσει πλάι στη θάλασσα και εξακολουθώ να ζω έτσι. Για μένα η θάλασσα είναι απαραίτητη, είναι ο ορίζοντας μου, η ψυχή μου.
Νομίζω πως υπάρχει μια ισχυρή αδελφότητα των ανθρώπων που ζουν στη θάλασσα. Η πατρίδα μου είναι η θάλασσα της Μεσογείου, όλα τα μέρη που έχω επισκεφτεί γύρω της, εκεί νιώθω σαν στο σπίτι μου. Βλέπω τους συγγενείς μου στα πρόσωπα των ηλικιωμένων. Στην Ελλάδα, αυτό είναι τόσο ξεκάθαρο για μένα. Καταλαβαίνω τους ανθρώπους και με καταλαβαίνουν με ένα μόνο βλέμμα του ματιού. Είμαστε μια μεγάλη ψυχή, ένας μεγάλος λαός. Η θάλασσα μας έχει διαμορφώσει εδώ και χιλιάδες, χιλιάδες χρόνια. Είμαστε το δημιούργημά της, και με κάποιο τρόπο μας άφησε να καταλάβουμε ότι είμαστε τόσο μικροί μπροστά της, όμως ταυτόχρονα ένα μικρό μέρος της απέραντης ομορφιάς της.
Γράφετε μερικές ενδιαφέρουσες σκέψεις για τα ψέματα. Θα θέλατε να εξηγήσετε γιατί τα θεωρείτε απαραίτητα;
Μου αρέσουν τα ψέματα. Όχι τα άσχημα, αυτά που μας λένε πολλοί ισχυροί άνθρωποι, για να συνεχίσει να υπάρχει αυτό το απαίσιο σύστημα, που διδάσκουν στα παιδιά εδώ και αιώνες: Καριέρα, χρήματα, σεβασμός στους θεσμούς, «νικητής», ψεύτικες αξίες και στόχοι. Αυτά είναι κακά και δεν πρέπει να τα πιστεύει κανείς, η επανάσταση πρέπει να ξεκινήσει με αυτόν τον τρόπο: Εγκατάλειψη του μύθου της καριέρας και των απολαβών. Δεν είσαι το αυτοκίνητό σου, το σπίτι σου, το αντικείμενο που μπορείς να επιδείξεις. Αν οι άνθρωποι σταματούσαν να ακολουθούν αυτές τις ανόητες αξίες, η αλυσίδα θα έσπαγε με τον καιρό και θα ήμασταν ξανά ελεύθεροι, νομίζω.
Μου αρέσουν τα μικρά ψέματα, εκείνα που λες για να κάνεις την πραγματικότητα λίγο πιο γλυκιά σε αυτούς που αγαπάς: Όταν τίποτα δεν μπορεί να γίνει για να βελτιωθεί η κατάσταση και ο πόνος που προκαλεί η πραγματικότητα είναι πολύ σκληρός και περιττός. Η μητέρα μου μού είπε πολλά μικρά γλυκά ψέματα απ’ όταν ήμουν παιδί, και ήμουν τόσο χαρούμενος. Όχι επειδή πίστευα στα ψέματα, αλλά επειδή έμαθα ότι η ζωή μπορεί να είναι και μια ιστορία που λες. Η ζωή μας είναι η ιστορία μας και μπορούμε να την κάνουμε καλύτερη ακόμα και μαθαίνοντας να την αφηγούμαστε καλύτερα.
Η ύπαρξη του Γιγάντιου Καλαμαριού είχε θεωρηθεί για αιώνες ως ένα μεγάλο ψέμα και οι άνθρωποι γελούσαν γι’ αυτό. Μετά, ξαφνικά, αποδείχθηκε πως υπάρχει στ’ αλήθεια. Αυτό συμβαίνει συχνά με πολλά πράγματα που θεωρούμε απίθανα. Η ζωή είναι η μουσική και εμείς είμαστε οι χορευτές. Αυτή η μουσική είναι απρόβλεπτη και αυτό κάνει τον χορό τόσο ωραίο!
