Το φάσμα της διάσπασης σκιάζει από την περασμένη Παρασκευή τη συμφωνία στην οποία κατέληξαν οι 26 από τους 27 της Ε.Ε. για ένα σκληρό δημοσιονομικό σύμφωνο με ασφυκτικούς ελέγχους και κυρώσεις για τις χώρες – παραβάτες. Η… γοητεία της συμφωνίας αυτής (κυρίως λόγω των ισχυρών δόσεων λιτότητας που περιλαμβάνει) δεν διήρκεσε πάνω από ένα 24ωρο. Οι αγορές την αποκωδικοποίησαν και την απαξίωσαν σε χρόνο dt και από την περασμένη Δευτέρα επανέφεραν στο προσκήνιο όλα τα σενάρια καταστροφής, είτε αφορούν την ελληνική χρεοκοπία είτε τη μεταφορά της Ιταλίας και της Γαλλίας στον «θάλαμο» των μεγάλων ασθενών της Ευρωζώνης.
Έπειτα από ένα μπαράζ υποβαθμίσεων ευρωπαϊκών τραπεζών (κυρίως γαλλικών) και ένα επιτόκιο-σοκ στα ιταλικά ομόλογα, οι φήμες για πιστοληπτική υποβάθμιση από τη Standard & Poor’s έζωσαν χθες τη Γαλλία, η ηγεσία της οποίας έχει μάλλον εξοικειωθεί με το μοιραίο.
Ρήγματα στη συμμαχία
Το νέο δεδομένο που αξιολογούν οι «γύπες των αγορών» είναι πως η πολυδιαφημισμένη συμφωνία των 26 για ένα σιδερένιο σύμφωνο αποκλείεται να έχει τη δεσμευτική ισχύ που θα ήθελαν να έχει οι Γαλλογερμανοί, κυρίως, εμπνευστές της. Υπό την απειλή, άλλωστε, μιας βρετανικής προσφυγής στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο στην περίπτωση που χρησιμοποιηθούν για την υλοποίηση αυτού του συμφώνου κοινοτικά όργανα, στη συμμαχία των «26 προθύμων» καταγράφονται ήδη σοβαρά ρήγματα. Σουηδία, Τσεχία, Ιρλανδία, Ουγγαρία, Δανία και Φινλανδία διατυπώνουν πολλά «ναι μεν, αλλά» για την επικύρωση αυτής της συμφωνίας, που δεν αποκλείεται να υποβαθμιστεί σε ένα χαλαρό σύμφωνο αυτοδέσμευσης.
Οι εξελίξεις αυτές προκαλούν εκνευρισμό στους υποστηρικτές της μετατροπής της Ε.Ε. σε σκληρή δημοσιονομική φυλακή, οξύνουν ιδιαίτερα την γαλλο-βρετανική αντίθεση που μάλιστα παίρνει πια ακραίες εθνικιστικές εκφράσεις από επίσημα χείλη. «Στη φάση αυτή της κρίσης είναι προτιμότερο να είναι κανείς Γάλλος παρά Βρετανός», είπε σε ένα κρεσέντο οικονομικού εθνικισμού ο Γάλλος υπουργός Οικονομικών, Φρανσουά Μπαρουέν, την ίδια στιγμή που οι κορώνες περί βρετανικής «εθνικής αντίστασης» ανέβαζαν τη δημοτικότητα του Κάμερον και προκαλούσαν τη θερμή επικρότηση του βέτο από τη βρετανική κοινή γνώμη.
Μεγάλη Ύφεση
Στον αντίποδα του γαλλο-βρετανικού εθνικιστικού καβγά, η Γαλλίδα επικεφαλής του ΔΝΤ Κριστίν Λαγκάρντ προειδοποιούσε ότι ούτε η Γαλλία, ούτε η Βρετανία, ούτε καμιά άλλη χώρα στον κόσμο πρόκειται να μείνει στο απυρόβλητο της κρίσης. Της οποίας, μάλιστα, φρόντισε να τονίσει τα μελανά χρώματα εκτιμώντας ότι η διεθνής οικονομία απέχει μια ανάσα από μια ολική επαναφορά στη Μεγάλη Ύφεση του 1929.
Πόσο κυριολεξία ή ρεαλισμός και πόση τρομοκρατία υπάρχει σε αυτή την πρόβλεψη δεν είναι σαφές. Γίνεται, ωστόσο, προφανής μια προσπάθεια της διεθνούς καπιταλιστικής ολιγαρχίας και των πολιτικών της εκπροσώπων να φρεσκαριστούν οι ιδέες και οι συνταγές διάσωσης της ευρωζώνης και αποτροπής μιας γενικευμένης ύφεσης. Το σήμα έδωσε κατά κάποιο τρόπο και η έκθεση του ΔΝΤ για την Ελλάδα, όπου με προκλητική αμεριμνησία ομολογείται η πλήρης αποτυχία των πολιτικών του μνημονίου που επιβλήθηκαν στην ελληνική κοινωνία και η εξάντληση των μέτρων υπερφορολόγησης. Αλλά, επειδή «ο λύκος κι αν εγέρασε κι άσπρισε η κεφαλή του…», που λέει κι η παροιμία, το ΔΝΤ, ως παγκόσμιος προστάτης των πιστωτών, επιμένει στην ταξική ουσία των πολιτικών που προτείνει ως εναλλακτικές: μείωση εργασιακού κόστους, μείωση κρατικών δαπανών και… ολίγη από ανάπτυξη. Πώς, από πού θα προέλθει ανάπτυξη όταν μειώνεται βίαια η αγοραστική δύναμη των μισθωτών και των φτωχότερων στρωμάτων, δεν μπαίνει στον κόπο να το απαντήσει.
Νέα σύνοδος
Το σήμα που εξέπεμψαν πάντως (και όχι για πρώτη φορά) το ΔΝΤ και οι αγορές φαίνεται να το έλαβαν οι Γαλλογερμανοί ηγεμόνες της Ε.Ε. που ανακάλυψαν την «ανάγκη για ανάπτυξη». Οι πολιτικές ηγεσίες των δύο χωρών διατύπωσαν αίτημα για μια ακόμη σύνοδο της Ε.Ε. με θέμα την ενίσχυση της ανάπτυξης και ο πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, Χέρμαν βαν Ρομπάι, προανήγγειλε την πραγματοποίησή του στα τέλη Γενάρη ή αρχές Φλεβάρη, επιβεβαιώνοντας εμμέσως το «αναπτυξιακό» του περιεχόμενο.
Δεν είναι ακόμη σαφές αν υπάρχει πράγματι ένα συγκεκριμένο σχέδιο χρηματοδότησης των οικονομιών της Ε.Ε. που κινούνται μεταξύ στασιμότητας και ύφεσης, ωστόσο φαίνεται να υπάρχει πρόθεση να αντισταθμιστεί το ήδη τραυματισμένο δημοσιονομικό σύμφωνο με ένα πλαίσιο μέτρων το οποίο θα χρυσώσει και το χάπι του ασφυκτικού ελέγχου στους προϋπολογισμούς των χωρών. Αυτό άλλωστε ανταποκρίνεται και στις εκλογικές ανάγκες των πολιτικών ηγεσιών πρώτα της Γαλλίας (προεδρικές εκλογές τον Μάρτιο του 2012) και έπειτα της Γερμανίας (εκλογές 2013). Ωστόσο, το να επιχειρήσουν οι ηγέτες να συνδυάσουν τη μείωση των κρατικών δαπανών που συνεπάγονται το φρένο χρέους κι ο μηδενισμός των ελλειμμάτων με τη χρηματοδότηση υψηλότερων ρυθμών ανάπτυξης, ισοδυναμεί με τετραγωνισμό του κύκλου.
