Η δήλωση των 27 της Ευρωζώνης, που λόγω αντίδρασης της Βρετανίας και άλλων εταίρων δεν εντάχθηκε στο κείμενο συμπερασμάτων της Συνόδου, επί της ουσίας είναι μια ευχή. Ευχή να κλείσει οριστικά η συμφωνία τρόικας-κυβέρνησης για τα μέτρα κοινωνικής καταστροφής, ευχή να είναι θετική η έκθεση της τρόικας και, τέλος, ευχή να έχουν εκπληρωθεί όλοι οι όροι ώστε να λάβει την απόφαση εκταμίευσης της δόσης των 31,5 δισ. ευρώ το Eurogroup της 12ης Νοεμβρίου. Το ευχολόγιο αυτό, διανθισμένο και με επαίνους για την πρόοδο στις «μεταρρυθμίσεις» (σ.σ. ευφημισμός για τη μαζική και βίαιη φτωχοποίηση της κοινωνίας), είναι μια κίνηση πολιτικής αβρότητας προς την κυβέρνηση Σαμαρά. Και μια απάντηση στο δίλημμα που θέτει όλο και συχνότερα ο ίδιος «ή εγώ ή το χάος και ο εξτρεμισμός». Οι δανειστές- εταίροι ανταποκρίνονται στο δίλημμα με αγωνιώδεις κινήσεις πολιτικής στήριξης, που έρχονται σε συνέχεια της επίσκεψης Μέρκελ στην Αθήνα. Στο «κίνημα» στήριξης της «τρόικας εσωτερικού» προσχωρούν, άλλωστε, και οι Ολάντ και Μόντι που προσκλήθηκαν και αναμένονται στην Αθήνα.
Άγνωστος «Χ» το ΔΝΤ
Αλλά, πέραν του ευχολογίου για την εκταμίευση της δόσης -που ο Σαμαράς τη ζήτησε όλη και ενισχυμένη με τα οφειλόμενα Σεπτεμβρίου και Δεκεμβρίου- δεν υπάρχει καμιά άλλη ένδειξη ότι όλα θα κινηθούν όπως ελπίζει η κυβέρνηση. Το μείζον ζήτημα που προκύπτει από τη σύνοδο του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου είναι η ηχηρή σιωπή του ΔΝΤ. Ούτε μια δήλωση, ούτε ένα σχόλιο που να επιβεβαιώνει ότι ο διατλαντικός συνεταιρισμός παραμένει συντονισμένος. Για να υπάρξει εκταμίευση όλης της δόσης, ως γνωστόν, απαιτείται θετική έκθεση βιωσιμότητας του χρέους. Ειδάλλως το ΔΝΤ δεν θα καταβάλει το ποσό που του αναλογεί. Το ίδιο το ΔΝΤ, μόλις πριν μια εβδομάδα, δημοσιοποίησε τις νέες εκτιμήσεις του για την ύφεση και την εξέλιξη του χρέους που παραπέμπουν σε πλήρη εκτροχιασμό, ενώ αποκαλύπτουν ότι όλη η διαπραγμάτευση για τα μέτρα των 13,5 δισ. έχει γίνει σε λανθασμένη βάση. Τυπικά, λοιπόν, είναι αδύνατο το ίδιο να συναινέσει σε μια θετική έκθεση για τη βιωσιμότητα του ελληνικού χρέους και τη μείωσή του στο επιθυμητό 120% του ΑΕΠ μέχρι το 2020.
Πώς θα ξεπεραστεί αυτός ο σκόπελος; Τεχνοκρατικά υπάρχουν δύο δρόμοι. Ο ένας είναι να συναινέσει το ΔΝΤ σε μια «πολιτική απόφαση» για θετική έκθεση που θα επιτρέψει αποδέσμευση της δόσης. Ο άλλος είναι να υποχωρήσουν η ΕΚΤ, η Κομισιόν και, κυρίως, η γερμανική ηγεσία στις πιέσεις του ΔΝΤ για κάποιας μορφής νέο κούρεμα του ελληνικού χρέους. Για τον πρώτο δρόμο δεν υπάρχει, μέχρι στιγμής, κάποια ένδειξη ότι έχει γεφυρωθεί το πολιτικό χάσμα μεταξύ ΔΝΤ και ευρωπαϊκής -ιδιαίτερα γερμανικής- ηγεσίας. Για τον δεύτερο εναλλακτικό δρόμο ο Αντώνης Σαμαράς άφησε χθες, στη συνέντευξη Τύπου στις Βρυξέλλες, να εννοηθεί ότι η απόφαση της Ε.Ε. για την ανακεφαλαιοποίηση των τραπεζών απευθείας από τον ESM μπορεί να ισχύσει και για την Ελλάδα. Πράγμα που, πρακτικά, θα επέτρεπε στην κυβέρνηση να ελαφρύνει το χρέος κατά περίπου 50 δισ. ευρώ. Υπάρχει τέτοια πολιτική απόφαση των 27 ή πρόκειται για φρούδες ελπίδες; Η δραματικότητα της διατύπωσής του «θα πάρουμε τη δόση ή δεν θέλω να πω τώρα τίποτα παραπάνω» προδίδει ότι στην πραγματικότητα τίποτε δεν έχει κριθεί και σ’ αυτό το ισχνό και εξευτελιστικό πεδίο διαπραγμάτευσης.
Κατά τα φαινόμενα ο χρόνος μέχρι την 12η Νοεμβρίου, ημέρα συνεδρίασης του Eurogroup, είναι περίοδος αγωνίας για τη συγκυβέρνηση. Πρέπει να συμφωνήσει με την τρόικα σε όλα –και στο εργασιακό, όπου υποτίθεται ότι κάνει «αντίσταση»-, πρέπει να εξασφαλίσει θετική έκθεση της τρόικας, πρέπει να περάσει τα μέτρα από τη Βουλή και να εξασφαλίσει τη θετική ψήφο βουλευτών που κινούνται στην κόψη του ξυραφιού, πρέπει να αποτρέψει μια έκρηξη κοινωνικής οργής μέχρι την ψήφιση των μέτρων και πρέπει να πείσει το Eurogroup -ακόμη και τον «ξινό» Βόλφγκανγκ Σόιμπλε- ότι η συνέχιση της εκκρεμότητας είναι επικίνδυνη για όλους.
Γερμανική υπομονή
Αλλά αυτά, αν υποθέσουμε ότι συντελεστούν, δεν είναι όλα όσα πρέπει να γίνουν. Πρέπει, επίσης, οι αμερικανικές εκλογές της 6ης Νοεμβρίου να μην επιφυλάξουν μια ρεπουμπλικανική έκπληξη που θα άλλαζε πολλά στην πολιτική του ΔΝΤ και στη διαχείριση της ευρωατλαντικής σχέσης. Και πρέπει επίσης η γερμανική ηγεσία να αποκτήσει μια στοιχειώδη συνοχή ως προς το τι θέλει και πώς το θέλει. Και για την Ελλάδα και για την Ευρωζώνη εν συνόλω. Οι ενδείξεις που έδωσε η τελευταία ευρωπαϊκή σύνοδος επιβεβαιώνουν την παράδοση ότι οι Γερμανοί ηγεμόνες του ευρώ, για πολλοστή φορά, ροκανίζουν το χρόνο. Και για λόγους που σχετίζονται με τις εκλογές του 2013, αλλά και πολύ βαθύτερους λόγους. Το γερμανικό σχέδιο για το ευρώ έχει τη φύση του «take it or leave it». Αν δεν εξασφαλίζει την πλήρη εκχώρηση της κυριαρχίας των χωρών της Ευρωζώνης σε ένα κέντρο εξουσίας υπό τον έλεγχο του Βερολίνου, αρκετά τμήματα της γερμανικής οικονομικής και πολιτικής ελίτ θα το σκέφτονταν αν έχει νόημα να συνεχιστεί η ύπαρξη του ευρώ ή αν η Γερμανία έχει λόγους να παραμένει σ’ αυτό. Ο Γερμανός υπουργός Οικονομικών Βόλφγκανγκ Σόιμπλε, με αφοπλιστική ειλικρίνεια, ζήτησε έναν Ευρωπαίο επίτροπο Νομίσματος και Οικονομικών με δικαίωμα βέτο στους εθνικούς προϋπολογισμούς. Ούτε λίγο ούτε πολύ να παραδοθούν τα Γενικά Λογιστήρια των χωρών στις Βρυξέλες, σε έναν επίτροπο υπεράνω ακόμη και της Κομισιόν.
Συμβιβασμός για τράπεζες
Οι εταίροι της Γερμανίας, ιδιαίτερα οι Γάλλοι, δεν είναι βέβαιο ότι μπορούν να «αντέξουν» τόση ευρωπαϊκή, δημοσιονομική ενότητα. Από την άλλη πλευρά, επειδή δεν έχουν προλάβει να «καθαρίσουν» τις τράπεζές τους από τοξικά απόβλητα, επείγονται για την τραπεζική ενότητα, το σχέδιο ενιαίας εποπτείας όλων των τραπεζών της Ε.Ε. από την ΕΚΤ. Πράγμα που οι Γερμανοί, μέχρι πρότινος δεν ήθελαν να ακούσουν, γιατί δεν θέλουν να χάσουν τον εθνικό έλεγχο στις περιφερειακές τους τράπεζες («αποθήκες» του δυσθεώρητου κρυφού χρέους της Γερμανίας).
Στο πεδίο αυτό, λοιπόν, η σύνοδος κορυφής κατέληξε σε έναν ακόμη γαλλογερμανικό συμβιβασμό. Η απόφαση για την ενιαία εποπτεία των τραπεζών και για τη δημοσιονομική ενοποίηση μετατίθεται για προσεχή σύνοδο. Η «επείγουσα» ενιαία εποπτεία των τραπεζών θα εφαρμοστεί «κάποια στιγμή εντός του 2013». Και θα αφορά όλες τις τράπεζες βάσει του νομικού πλαισίου που θα αποφασιστεί μέχρι το τέλος του χρόνου. Και, ναι, θα περιλαμβάνει όλες τις τράπεζες, και τις γερμανικές Landensbanken. Ωστόσο, επειδή ο διάβολος κρύβεται στις λεπτομέρειες, είναι προφανές ότι το νομικό πλαίσιο που θα παζαρέψουν Παρίσι και Βερολίνο θα αφήνει παράθυρα για ενιαία εποπτεία α λα καρτ. Πράγμα που άλλωστε βολεύει μια χαρά και τη Βρετανία, η οποία βγάζει φλύκταινες στο ενδεχόμενο η ΕΚΤ να χώνει τη μύτη της στο «πλυντήριο» του City.
Ως εκ τούτου, η περίφημη «συνολική λύση» για την Ευρωζώνη, στην οποία θα ήθελαν να «κρυφτούν» η συγκυβέρνηση της Αθήνας, αλλά και πολλές ακόμη ευρωπαϊκές κυβερνήσεις, αργεί. Κι είναι αβέβαιο -ακόμη κι αν τα πράγματα ακολουθήσουν το «καλό σενάριο» εκταμίευσης της δόσης, από την οποία ούτε ένα λεπτό δεν αφορά την κοινωνία- αν θα υπάρξει κάποια άλλη «καλή είδηση» να πουλήσει η τρόικα εσωτερικού σε μια κοινωνία που μυρίζει μπαρούτι.
