«…Υπάρχουν δυο τρόποι να φτάσει ένα βιβλίο στα χέρια σου: ο συνηθισμένος κι ο μυστικός. Ο συνηθισμένος είναι όταν το αγοράζεις, σου το δανείζουν ή σου το χαρίζουν. Ο μυστικός είναι πολύ πιο σημαντικός, γιατί τότε είναι που το βιβλίο επιλέγει τον αναγνώστη του. Καμιά φορά μπορεί να μπερδέψεις τους δυο τρόπους και να νομίσεις ότι εσύ αποφάσισες ν’ αγοράσεις ένα βιβλίο, όμως στην πραγματικότητα, το ίδιο το βιβλίο στάθηκε εκεί για αν το δεις και να το θελήσεις. Τα βιβλία δεν θέλουν να διαβαστούν απ’ τον οποιοδήποτε, θέλουν να διαβαστούν απ’ τους καλύτερους, γι’ αυτό και ψάχνουν τους αναγνώστες τους…»
Χουάν Βιγιόρο, «Το Άγριο Βιβλίο», εκδόσεις Carnivora (μετάφραση Χριστίνα Φιλήμονος)
Τον Χουάν Βιγιόρο τον γνώρισα από ένα μυθιστόρημά του (με διάλεξε άραγε;) τη «Γη της Επαγγελίας», που κυκλοφόρησε την περασμένη χρονιά από τις εκδόσεις Καστανιώτη. Έργο που παρουσιάζει πολλά ζητήματα τα οποία αφορούν στην τέχνη, την καλλιτεχνική δημιουργία, την πολιτική…
Ένα πολύ ξεχωριστό έργο ωριμότητας. Σε κάθε περίπτωση από τα πιο πλήρη βιβλία που διάβασα την περασμένη χρονιά.
Κι ήρθε ξαφνικά κάτι απολύτως διαφορετικό, ένα άλλο μυθιστόρημα που απευθύνεται σε εφήβους, αποδεικνύοντας ακόμη μια φορά πως δεν υπάρχουν σύνορα ανάμεσα στα είδη της λογοτεχνίας.
Το περί ου ο λόγος «Άγριο Βιβλίο» είναι ένα κομψοτέχνημα της λογοτεχνίας. Γραμμένο αρκετά χρόνια πριν τη «Γη της Επαγγελίας», μας μεταφέρει στον κόσμο του Χουάν που βιώνει το διαζύγιο των γονιών του και βρίσκεται φιλοξενούμενος στον αινιγματικό θείο Τίτο που κυριολεκτικά ζει και αναπνέει ανάμεσα στα βιβλία.
Απέραντες βιβλιοθήκες –με άμεσες αναφορές στον Μπόρχες– με τα πιο παράξενα βιβλία και τα πιο παράξενα τμήματα. Σύντομα αντιλαμβανόμαστε πως υπάρχει μια αποστολή για τον «σπουδαίο αναγνώστη» Χουάν. Να βρει το περίφημο «Άγριο Βιβλίο» με τις λευκές σελίδες που γεμίζουν όταν κάποιος καταφέρει αν το τιθασεύσει. Πώς όμως μπορεί αν γίνει αυτό, αφού το βιβλίο στην ουσία δεν το βρίσκεις, αλλά πρέπει να σε βρει το ίδιο;
Ο μαγικός ρεαλισμός στις καλύτερες στιγμές του με τον Μεξικανό συγγραφέα να μας δείχνει τι πραγματικά σημαίνει λογοτεχνία.
Ο έρωτας είναι παρών και μάλιστα με έναν πολύ ιδιαίτερο τρόπο. Η όμορφη Καταλίνα που βοηθά τους γονείς της στο γειτονικό φαρμακείο, μαγεύει τον μικρό ήρωα. Και πώς επικοινωνούν; Μέσα από ένα βιβλίο που της δανείζει. Και καθώς εκείνη το διαβάζει, το αλλάζει!
Άλλο διάβασε εκείνος, άλλο εκείνη. Κι όμως, όσο οι ζωές τους συνδέονται το βιβλίο αλλάζει, γίνεται σειρά και τελικά καταλήγουν να διαβάζουν το ίδιο βιβλίο – την ίδια υπόθεση!
«Όταν κάποιος αλλάζει ένα βιβλίο για σένα κι εσύ το συνειδητοποιείς, σημαίνει ότι έχεις φτάσει στην ανάγνωση που ρέει όπως ένα ποτάμι. Κανένα ποτάμι δεν μένει σταθερό ανιψιέ, τα νερά του αλλάζουν», λέει ο θείος Τίτο στον έκπληκτο Χουάν.
Ο Βιγιόρο βρέθηκε πρόσφατα στην Αθήνα για το Φεστιβάλ ΛΕΑ και –σε αντίθεση με όσα λέει ο Κοέλιο– το σύμπαν συνωμότησε ώστε να μην τον συναντήσω, ενώ υπήρχε η δυνατότητα για συνέντευξη μαζί του.
Ποιος ξέρει; Ίσως να μην ήμουν έτοιμος ακόμη! Έτσι αντιγράφω από τη συνέντευξη που παραχώρησε στην Αγγελική Σπηλιοπούλου και στο fractalart.gr:
«…Τα βιβλία μπορούν να σε θεραπεύσουν. Όμως, πολύ σημαντικό είναι να μιλάς για αυτά με άλλους ανθρώπους. Η λύση κατά τη γνώμη μου, είναι όχι μόνο να διαβάζεις αλλά να μοιράζεσαι την ανάγνωσή σου. Τα βιβλία δημιουργούν μια κοινότητα. Το να μοιράζεσαι τα συναισθήματα και τις σκέψεις που δημιουργούν τα βιβλία είναι μια θεραπευτική διαδικασία. Εξίσου σημαντικός είναι ο τρόπος που κάθε ανάγνωση συμπληρώνει τις υπόλοιπες. Καθένας εισπράττει και αναγνωρίζει διαφορετικά πράγματα και είναι πολύ ενδιαφέρον γιατί το ίδιο βιβλίο είναι διαφορετικό για κάθε αναγνώστη….»
Αλλά και γενικότερα ο τρόπος που σκεπτόμαστε, το τι αξιολογεί η εκπαίδευση, μπαίνει στο στόχαστρό του. Και μας δίνει μια όμορφη προσέγγιση:
«…Οι αληθινές βαθμολογίες ενός έξυπνου ανθρώπου θα έπρεπε να είναι οι εξής:
– Ικανότητα να συνδέεις μια ιδέα με μια άλλη: δέκα
– Ικανότητα να συνοψίζεις αυτά που έμαθες: δέκα
– Ικανότητα να σκέφτεσαι από μόνος σου αυτό που ο άλλος γνωρίζει: δέκα
…
Το μυαλό είναι μια μηχανή σκέψης. Το πιο σημαντικό δεν είναι αν το κατακλύζεις με πληροφορίες, αλλά αν μάθεις πώς να το χρησιμοποιείς. Το κάθε κεφάλι είναι και μια διαφορετική μηχανή. Επομένως ο καθένας πρέπει αν χρησιμοποιεί τη δική του μέθοδο για να σκέφτεται». (Το Άγριο Βιβλίο)
Παρηγοριέμαι που δεν γνώρισα τον Βιγιόρο από την ίδια του τη φράση μέσα στο «Άγριο Βιβλίο»: «Τα βιβλία είναι πιο σημαντικά από τους συγγραφείς. Τα καλύτερα φαίνεται πως γράφτηκαν μόνα τους»
Κι ακόμη:
«…Το πρόβλημα είναι ότι ανακαλύπτεις αυτό που έχεις μέσα σου, μόνο όταν διαβάσεις το σωστό βιβλίο. Τα βιβλία είναι αδιάκριτοι και ριψοκίνδυνοι καθρέφτες: Γεννούν τις πιο πρωτότυπες ιδέες στο κεφάλι σου, προκαλούν σκέψεις που δεν ήξερες πως έχεις. Όταν δεν διαβάζεις, αυτές οι ιδέες παραμένουν κλειδωμένες στο μυαλό σου. Δεν εξυπηρετούν σε τίποτα».
Όπως κι αν έχει το βιβλίο αυτό που λίγο μπόρεσα ίσως να σας δώσω μια γεύση του, θα ήταν ιδανικό να διαβαστεί και να συζητηθεί στα Γυμνάσια και Λύκεια της χώρας.
Όμως τότε θα υπήρχε ο… κίνδυνος να αλλάξουν τα πράγματα.
Που είναι κι ο μεγαλύτερος φόβος της εξουσίας!
