Του Γιάννη Σκαλιδάκη
Πριν 100 τόσα χρόνια ξέσπασε σε αυτήν την άκρη της Ευρώπης μια επανάσταση. Οπλαρχηγοί και ναυτικοί, έμπορες Φιλικοί, προεστοί και αριστοκράτες Φαναριώτες και οι αγρότες, ο πολύς λαός, οι χριστιανοί, αυτοί που με την επανάσταση θα γίνονταν Έλληνες, στράφηκαν ενάντια σε μια αυτοκρατορία και έφτιαξαν τη δική τους χώρα.
Οι ευρωπαϊκές ιδέες, ο φωτισμός για το έθνος και την ελευθερία και η δική τους θρησκεία του Χριστού έδωσαν μορφή στην επανάσταση και όρισαν και το κράτος που γεννιόταν από το μηδέν. Οι νέες οικονομικές σχέσεις, το εμπόριο και η θάλασσα που διεκδικούσαν τα δικαιώματά τους έκαναν αναγκαία τη σύγκρουση με το μακρινό δυνάστη Σουλτάνο. Οι Γάλλοι και οι Αμερικανοί έδειχναν το δρόμο, άνοιγαν τα μάτια του κόσμου που θα ακολουθούσε στην Ιταλία, τα Βαλκάνια, την κεντρική Ευρώπη.
Έκτοτε πέρασαν εκατόν τόσα χρόνια, πολλά για τους ανθρώπους, λίγα για την ιστορία. Πολλά δεν ξέρουμε ή δεν θέλουμε να μάθουμε για εκείνους τους ανθρώπους που έκαναν και έζησαν την επανάσταση. Το ελληνικό έθνος για να σταθεί στα πόδια του και να σταθεί και δίπλα στα άλλα, τα μεγάλα, τα ευρωπαϊκά έθνη πίστεψε πως ήταν έθνος προαιώνιο και από τότε έμεινε να συγκρίνεται με το κλέος των προγόνων. Στις μεγάλες του στιγμές όμως γυρνούσε σε αυτήν, τη δική του επανάσταση και τα κινήματά του, αυτήν πίστευαν πως συνεχίζουν. Κι όταν το νεκρό και το ακίνητο νίκαγε το ζωντανό και το εθνικό έμοιαζε ξένο, η ιστορία έβγαζε και τις άσχημες πλευρές της επανάστασης, τις σφαγές και τα καπάκια, για να αμφισβητήσει μια ενότητα εθνική αλλά άδικη. Κι έμεινε η επανάσταση να περιμένει να τη μάθουμε και να την καταλάβουμε, χωρίς τους μύθους και τους αφορισμούς, τα ζήτω και τ’ ανάθεμα.
Στη δημόσια ιστορία απόμειναν πρόσωπα ξεκομμένα, ο μάρτυρας, ο αρχηγός, ο μπουρλοτιέρης, η καπετάνισσα και σκόρπιες μάχες ένδοξες και μύθοι εθνικοί που αντέχουν ακόμα, τα λάβαρα και ο ευαγγελισμός. Στα σχολεία, σε παλιά κάδρα και νέα βιβλία, σε κατάλοιπα παρελάσεις και ανιαρές γιορτές στριμώχνεται μια επανάσταση που ακούστηκε στα πέρατα του κόσμου και που έφτιαξε μια χώρα εκατόν τόσα χρόνια πριν. Φέτος, στους δύσκολους καιρούς, λίγη σημασία της δώσαμε. Και οι απόγονοί της, που τη γνώση ακόμα με φαντασίες ξορκίζουν, έγιναν σε μια νύχτα από μεγαλέξανδροι και ολυμπιονίκες, του κόσμου τούτου οι τελευταίοι, να λεν καλά να πάθουμε τέτοιοι που είμαστε. Μα μήπως η άγνοια για το τότε και για το σήμερα κάπου συναντιούνται; Κι αν η επανάσταση εκατόν τόσα χρόνια μετά έχει κάτι να μας πει ας είναι ότι υπήρξε, όχι μύθος αλλά ανθρώπων έργο.
