Ετερόκλητοι τόσο οι υποστηρικτές όσο και οι πολέμιοι του Brexit
Βρισκόμαστε σχεδόν ένα μήνα πριν το δημοψήφισμα για την παραμονή ή όχι της Βρετανίας στην Ε.Ε., και σχεδόν οι πάντες προσπαθούν να αποτρέψουν το «ατύχημα»: από τον Ομπάμα και τους υπόλοιπους δυτικούς ηγέτες έως τις εταιρίες δημοσκοπήσεων και τα… γραφεία στοιχημάτων (τα οποία χρησιμοποιούνται ως «επιχείρημα» όταν εμφανίζονται δημοσκοπήσεις με τάση επικράτησης του Brexit!). Και, φυσικά, «διεθνείς οργανισμοί» όπως το ΔΝΤ και ο ΟΟΣΑ, που από κοινού με την Τράπεζα της Αγγλίας και άλλα βρετανικά «ευαγή ιδρύματα» εξαπολύουν ομοβροντίες «προειδοποιήσεων» για το τι θα συμβεί σε περίπτωση Brexit. Από κοντά και η εγχώρια παραδοσιακή πολιτική τάξη που στην πλειοψηφία της, θέλοντας και μη, κάνει καμπάνια υπέρ της παραμονής στην Ε.Ε. Χαρακτηριστικό τέτοιο παράδειγμα είναι ο «ριζοσπάστης» επικεφαλής του Εργατικού Κόμματος Τζέρεμι Κόρμπιν, ο οποίος αφήνει να διαρρέουν σχόλια ότι «αντιτίθεται πλήρως στην Ε.Ε.» αλλά… πειθαρχεί στην κλασική γραμμή των Εργατικών υπέρ της Ε.Ε. και γι’ αυτό αλωνίζει τη Βρετανία διεξάγοντας εκστρατεία υπέρ της παραμονής. Μια μικρή μόνο μειοψηφία των Εργατικών διαχωρίζεται και, σε συμμαχία με τις ακόμη μικρότερες δυνάμεις της βρετανικής Αριστεράς, προσπαθεί να υποστηρίξει μια «αριστερή εκδοχή» του Brexit.
Βαθαίνει το χάσμα στο Συντηρητικό Κόμμα
Μεγαλύτερο είναι το ρήγμα στους κόλπους των Συντηρητικών, που κυβερνούν τη χώρα. Ενώ επιφανή στελέχη τους τάσσονται υπέρ του Brexit, ο πρωθυπουργός Ντέιβιντ Κάμερον κάνει καμπάνια υπέρ της παραμονής στην Ε.Ε., αφού απέσπασε μια συμφωνία με τις Βρυξέλλες που εξαιρεί τη Βρετανία από μια σειρά πολιτικές τις οποίες υποτίθεται ότι προωθεί η Κομισιόν, καθώς και από τυχόν βαθύτερη μελλοντική «ολοκλήρωση». Στην άλλη πλευρά του ενδοσυντηρητικού εμφυλίου, στελέχη όπως ο Τζον Ρέντγουντ (που ήταν οικονομικός σύμβουλος της Θάτσερ) και ο βουλευτής Μάικλ Γκόουβ προωθούν μέσω του Brexit το… όραμα μιας ορθόδοξης και «κυρίαρχης» θατσερικής δυστοπίας – και γι’ αυτό φροντίζουν να μην συγχρωτίζονται και πολύ με τον ακροδεξιό «λαϊκιστή» Νάιτζελ Φάρατζ του Κόμματος Ανεξαρτησίας (UKIP).
Έτσι βαθαίνει το χάσμα ανάμεσα στα δύο στρατόπεδα του Συντηρητικού Κόμματος: από τη μια αυτό που έχει επικεφαλής τον Κάμερον και τον προοριζόμενο για διάδοχό του Τζορτζ Όσμπορν (σημερινό υπουργό Οικονομικών), οι οποίοι υποστηρίζουν με νύχια και με δόντια τα συμφέροντα των επιχειρηματικών και τραπεζικών μεγαθηρίων. Κι από την άλλη μια νέα «εθνικιστική δεξιά» με θατσερικό πρόγραμμα, αλλά και έντονο χρώμα απομονωτισμού, και εχθρότητα απέναντι στους μεγαλοτραπεζίτες και τις πολυεθνικές που «πνίγουν τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις και τη μεσαία τάξη». Αυτή η πτέρυγα έχει ένα ορατό μειονέκτημα: δεν έχει αναδείξει μέχρι στιγμής μια «ηγετική φιγούρα» ικανή να την ενοποιήσει… Όμως το χάσμα έχει βαθύνει τόσο που μπορεί να οδηγήσει ακόμη και σε διάσπαση των Συντηρητικών.
Σε σύγχυση τα μικρομεσαία στρώματα
Χάρη και στην πρόσφατη συμφωνία Βρετανίας-Ε.Ε., οποιοδήποτε κι αν είναι το αποτέλεσμα του δημοψηφίσματος η Βρετανία βρίσκεται ήδη εκτός της ψευδαίσθησης μιας «κοινωνικής» Ε.Ε. που ούτως ή άλλως δεν υφίσταται πλέον, ούτε καν ως διακήρυξη. Κι έτσι αδυνατίζουν και τα επιχειρήματα εκείνων των αριστερών που συντάσσονται με τη «ρεαλιστική» γραμμή του Τζέρεμι Κόρμπιν. Χαρακτηριστικός εκπρόσωπος αυτής της κατηγορίας είναι ο Πολ Μέισον, που σε πρόσφατο άρθρο του στην εφημερίδα The Guardian γράφει μεταξύ άλλων, αφού πρώτα έχει… κατακεραυνώσει την Ε.Ε.: «Εάν η Βρετανία ψηφίσει υπέρ του Brexit, τότε οι Τζόνσον και Γκόουβ [δύο βασικά στελέχη των Συντηρητικών υπέρ του Brexit] είναι έτοιμοι να καταλάβουν εξ εφόδου το Συντηρητικό Κόμμα και να μετατρέψουν τη Βρετανία σε ένα νησί νεοφιλελεύθερης φαντασίας». Και, άρα, ο Μέισον συστήνει… υπομονή σε «όσους θέλουμε το Brexit για να επαναφέρουμε τη δημοκρατία, να προωθήσουμε την κοινωνική δικαιοσύνη και να επιβάλουμε την υπακοή των εταιριών στο νόμο»…
Πάντως ο κίνδυνος επικράτησης των πολέμιων της Ε.Ε. στοιχειώνει τις σκέψεις των συστημικών ευρωπαϊκών δυνάμεων, όπως έδειξε και το προχθεσινό «συμπόσιο» των υπουργών Οικονομικών, κεντρικών τραπεζιτών και… ακαδημαϊκών των κρατών μελών της ομάδας G7 – οι οποίοι «προειδοποίησαν» ότι ενδεχόμενο Brexit θα φέρει τον κατακλυσμό. Ταυτόχρονα, ο ετερόκλητος χαρακτήρας και η αντιφατικότητα της σύνθεσης και των δύο στρατοπέδων υποκρύπτει τις τεράστιες αντιθέσεις που διαπερνούν τη βρετανική κοινωνία. Τα λαϊκά και μικρομεσαία στρώματα ασφυκτιούν κάτω από την πίεση ενός απρόσωπου και αρπακτικού νεοφιλελευθερισμού. Και στην πλειοψηφία τους αναδιπλώνονται σε μια γραμμή «ανάκτησης της βρετανικής κυριαρχίας», καθώς οι προοδευτικές δυνάμεις αδυνατούν να ηγεμονεύσουν σε μια εναλλακτική λύση απέναντι στο συστημικό σχέδιο που υποστηρίζουν από κοινού οι σημερινές ηγεσίες των Εργατικών και των Συντηρητικών.
Ερρίκος Φινάλης
