Θεωρήσαμε αναγκαίο να απευθυνθούμε στους συντρόφους του Λεωνίδα Κύρκου για να γράψουν δυο λόγια για το έργο και την πορεία του. Στο φύλλο αυτό δημοσιεύουμε την άποψη του Θόδωρου Μαργαρίτη, μέλους της Εκτελεστικής Επιτροπής της Δημοκρατικής Αριστεράς.
Σκόρπιες σκέψεις για τον σύντροφο Λεωνίδα
Του Θόδωρου Μαργαρίτη.
Η απώλεια του Λ. Κύρκου αποτελεί μια δυσαναπλήρωτη εξέλιξη και η σκέψη η οποία με βασανίζει αυτές τις ώρες είναι πώς θα μπορέσουμε –οι Αριστεροί της Ανανέωσης– να υλοποιήσουμε στην πράξη μερικές από τις θεμελιώδεις απόψεις του Λεωνίδα Κύρκου, τιμώντας αυτόν το μεγάλο ηγέτη της Αριστεράς. Νομίζω ότι η αναλογία του είναι κοντινή στα παραδείγματα του Τολιάτι και του Μπερλιγκουέρ, φυσικά στην ελληνική εκδοχή τους. Θεωρώ επίσης πολύ σημαντικό το γεγονός ότι το εγχείρημα της Δημοκρατικής Αριστεράς, το οποίο στήριξε από την πρώτη στιγμή ο Λεωνίδας Κύρκος, προσπαθεί να αξιοποιήσει πολλές από τις ιδέες τις οποίες ο ίδιος έχει διατυπώσει.
Κατά τη γνώμη μου, ο Λεωνίδας κατάφερε να συνδυάσει μια βαθιά κομμουνιστική ψυχή με έναν αποτελεσματικό ρεαλισμό στην πολιτική υλοποίηση των σχεδίων της Αριστεράς. Αυτή η παρακαταθήκη του, αυτή δηλαδή η θεμελιώδης πίστη του στα ιδανικά της ελευθερίας και της ισότητας όπως τα επαγγέλθηκε ο κομμουνισμός, ταυτόχρονα με την προσπάθεια να μην είναι η Αριστερά μόνο μια θεωρητική αίρεση αλλά μια ζωντανή πολιτική διαδικασία η οποία προσαρμόζεται στις σύγχρονες ανάγκες της κοινωνίας και βρίσκει λύσεις για το σήμερα –προς όφελος των εργαζομένων και όχι σε «παραδείσους» της Δευτέρας Παρουσίας– αποτελεί και την πιο σημαντική κατεύθυνση προς την οποία πρέπει να παλέψουμε όσες και όσοι ενστερνιζόμαστε τις ιδέες της Ανανεωτικής Αριστεράς.
Είναι μεγάλη ανάγκη στις μέρες μας να μελετήσουμε γιατί ο κόσμος στη Δύση κινείται δυστυχώς προς τα δεξιά, γιατί η Αριστερά σε όλη την Ευρώπη αποτελεί μια εξαιρετικά μειοψηφική δύναμη αλλά και γιατί στις Ανατολικές χώρες του πρώην υπαρκτού σοσιαλισμού δεν δημιουργούνται σήμερα ισχυρά κομμουνιστικά ρεύματα.
Είναι μάλλον προφανές ότι οι πολίτες βλέπουν στην Αριστερά μια δύναμη αγωνιστικών διεκδικήσεων, αλλά την ίδια ώρα δεν αναγνωρίζουν ένα ρεαλιστικό πολιτικό σχέδιο εξουσίας στις συνθήκες επικράτησης του καπιταλισμού. Με δυο λόγια, αντιμετωπίζουν τους αριστερούς όπως εμείς τους φανατικά θρησκευόμενους. Με σεβασμό και αδιαφορία…
Ο Λ. Κύρκος προσπάθησε να ξεπεραστούν αυτές οι δυσκολίες. Υποστηρίζοντας τον ειρηνικό δρόμο για το σοσιαλισμό, τον κοινοβουλευτικό πλουραλισμό, την ευρωπαϊκή οπτική.
Διατύπωσε την πολιτική των πιο πλατιών συμμαχιών, της αυτονομίας των μαζικών κινημάτων. Αρνήθηκε τη ρητορική της καταστροφολογίας, τα εύκολα λόγια για την «ανατροπή» του συστήματος. Ακριβώς για αυτό, πολλές από τις απόψεις του διαχύθηκαν μέσα στην ελληνική κοινωνία, κέρδισαν υποστηρικτές και συνέβαλλαν –έστω και σε μικρότερα μεγέθη– να αντέξει πολιτικά μέχρι σήμερα ο χώρος της Ανανεωτικής Αριστεράς, δίπλα μάλιστα σε ένα πανίσχυρο ΚΚΕ, τόσο την εποχή της σοβιετικής στήριξης του Περισσού όσο και σήμερα…
Ο Λεωνίδας Κύρκος ήταν ένας από τους πολιτικούς που ποτέ δεν υποχώρησαν στο λαϊκισμό και τη δημαγωγία. Υπενθυμίζω ότι εκείνος και το ΚΚΕ Εσωτερικού, μετά τη δικτατορία υποστήριξαν την ευρωπαϊκή προοπτική, στήριξαν την ένταξη της χώρας στην ΕΟΚ, όταν το ΠΑΣΟΚ και το ΚΚΕ είχαν μια τελείως διαφορετική θέση, η οποία και αποδείχθηκε λάθος στο πέρασμα του χρόνου.
Νομίζω ότι εκεί μπορούμε να εντοπίσουμε και τη ρίζα αντιπαλοτήτων οι οποίες δημιουργήθηκαν μέσα στην Αριστερά, όπως και το γεγονός ότι πολλές φορές και στους ίδιους τους χώρους της Ανανεωτικής Αριστεράς εμφιλοχωρούσε το «φλερτ» με το λαϊκισμό, τη δημαγωγία και τη ρητορική μιας θρησκευτικής θέασης του κομμουνισμού, οδηγώντας σε αντιπαλότητες με τον ρεαλιστικό και πραγματιστικό λόγο του Λεωνίδα Κύρκου.
Τέλος, αξίζει να σημειωθεί κάτι ακόμα πολύ σημαντικό, που δεν αφορά την άμεση πολιτική δράση.
Το γεγονός ότι με τη ζωή του ο Λεωνίδας, όπως φυσικά κι άλλοι αγωνιστές από αυτή τη «δρακογενιά» της αντίστασης, απέδειξε ότι μπορείς να διακηρύσσεις μεγάλες αλλαγές στην κοινωνία, αλλά αυτές να συνδέονται και με την προσωπική λιτότητα και με το προσωπικό παράδειγμα ζωής. Είναι λυπηρό που στην Αριστερά έχουμε πολλές φορές, και στην Ελλάδα και στην Ευρώπη, περιπτώσεις αριστερών πολιτικών με πλούσιες διακηρύξεις για την ισότητα, για την αλλαγή της κοινωνίας, για τη σοσιαλιστική προοπτική, σε αναντιστοιχία με τα προσωπικά παραδείγματα συμπεριφοράς και τον καθημερινό τρόπο ζωής. Νομίζω ότι και αυτό το στοιχείο της διαδρομής του Κύρκου είναι πάρα πολύ σημαντικό για όσους θέλουν να πιστεύουν και να αγωνίζονται από την «όχθη» της Αριστεράς.
Ίσως, μάλιστα, στις εποχές μας είναι πιο δύσκολο να αποδεικνύεις έμπρακτα ότι παραμένεις αριστερός, ενώ είναι εξαιρετικά εύκολο να χρησιμοποιείς αριστερές μεγαλοστομίες… Εύκολο και απλό!
* Ο Θόδωρος Μαργαρίτης είναι μέλος της Εκτελεστικής Επιτροπής της Δημοκρατικής Αριστεράς.
