Σημαντικές διπλωματικές πρωτοβουλίες που έχουν οδηγήσει σε απρόσμενες συμφωνίες και συνεργασίες καταγράφονται το τελευταίο διάστημα στις χώρες της Μ. Ανατολής.
Αν και όλα ξεκίνησαν με πρωτοβουλία της απερχόμενης διοίκησης Τραμπ, το γεγονός ότι συμμετείχαν σταδιακά όλο και περισσότερες κυβερνήσεις των χωρών της περιοχής, χώρες με μεγαλύτερη σταθερότητα όσο αφορά τους γεωπολιτικούς τους προσανατολισμούς και αντιθέσεις, μαρτυρά βαθύτερες διεργασίες και αναζήτηση όρων για μια νέα ισορροπία στην πιο ταραγμένη περιοχή του πλανήτη. Όλα αυτά διαμορφώνουν ένα νέο, άγνωστο ως προς την έκβαση του, εγχείρημα που θα επιδράσει στις ισορροπίες στην περιοχή και επηρεάζει σημαντικά και τη χώρα μας.
Εξομάλυνση των σχέσεων Σαουδικής Αραβίας-Ισραήλ
Όλα ξεκίνησαν στα τέλη του 2020 όταν αμερικάνικη διπλωματική αντιπροσωπεία επισκέφθηκε το Ριάντ, πρωτεύουσα της Σαουδικής Αραβίας για συζητήσεις με κύριο θέμα με την εξομάλυνση των σχέσεων της χώρας με το Ισραήλ και την αναζήτηση προϋποθέσεων για τον τερματισμό της κρίσης με το Κατάρ.
Φαίνεται ότι η αποκατάσταση των σχέσεων των δύο χωρών στάθηκε δυνατή μπροστά στο κίνδυνο που αντιπροσωπεύει το Ιράν στην περιοχή. Είναι γνωστό ότι το Ιράν με την οικοδόμηση του λεγόμενου σιιτικού τόξου (Τεχεράνη, Συρία, Χεζμπόλαχ) αποτελούσε το κύριο στρατηγικό αντίπαλο του Ισραήλ και βασικό στόχο των αμερικάνικων και ισραηλινών επιθέσεων. Ταυτόχρονα όμως η υποστήριξη από τη Τεχεράνη των Χούτι στην Υεμένη και οι επιθέσεις των τελευταίων στην Σαουδική Αραβία έκαμψαν τις όποιες αντιθέσεις μεταξύ των δύο χωρών και κυρίως εκείνων που αφορούσαν την υποστήριξη της Σαουδικής Αραβίας προς τους Παλαιστίνιους.
Παράλληλα με τον τρόπο αυτό το Ριάντ θα κατάφερνε μια σχετική απομόνωση της Τουρκίας που γίνεται ενοχλητική στη Σαουδική Αραβία. Ωφελημένο από μια τέτοια συμφωνία είναι βέβαια και το Ισραήλ που πετυχαίνει όχι μόνο μια διπλωματική απομόνωση του Ιράν αλλά ταυτόχρονα αποσυμπιέζει τις ασφυκτικές πιέσεις από το αραβικό περιβάλλον.
Συμφωνία συνεργασίας των έξι χωρών του Κόλπου
Η αποκατάσταση των σχέσεων Ισραήλ-Σαουδικής Αραβίας δρομολόγησε σημαντικές εξελίξεις στην περιοχή. Έτσι μόλις την περασμένη βδομάδα ανακοινώθηκε αποκατάσταση των σχέσεων με άρση του εμπάργκο που είχε επιβάλλει η Σαουδική Αραβία στο Κατάρ και άνοιγμα των συνόρων μεταξύ των δύο χωρών. Το γεγονός αυτό με τη σειρά του άνοιξε το δρόμο για την υπογραφή ενός συμφώνου «αλληλεγγύης και σταθερότητας» μεταξύ των έξι χωρών του Κόλπου (Σαουδική Αραβία, Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, Κατάρ, Κουβέιτ, Μπαχρέιν, Ομάν) που συναπαρτίζουν το Συμβούλιο Συνεργασίας του Κόλπου. Οι ηγέτες των έξι χωρών υπέγραψαν τη διακήρυξη της Αλ-Ούλα που τερματίζει την διαμάχη μεταξύ Σαουδική Αραβίας και Κατάρ και ουσιαστικά προσανατολίζει τις χώρες του Κόλπου σε μια αντιπαράθεση με το Ιράν.
Θυμίζουμε ότι τον αποκλεισμό του Κατάρ είχαν συναποφασίσει η Σαουδική Αραβία, τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα και η Αίγυπτος κατηγορώντας το Κατάρ για στήριξη του ακραίου μουσουλμανικού κινήματος των Αδελφών Μουσουλμάνων αλλά και την οικοδόμηση στενών σχέσεων με το Ιράν και την Τουρκία η οποία και διατηρεί μεγάλη στρατιωτική βάση στην χώρα. Η απομάκρυνση μάλιστα αυτής της βάσης ήταν ένας από τους όρους που τέθηκαν για την υπογραφή της συμφωνίας χωρίς όμως να γίνει γνωστό αν έγινε αποδεκτό από το καθεστώς του Κατάρ μέχρι τώρα.
Νέο τοπίο – Παρούσες οι σκιές
Οι εξελίξεις αυτές διαμορφώνουν ένα νέο τοπίο ικανό να διαμορφώσει νέες ισορροπίες στη Μ. Ανατολή και κατ’ επέκταση στην Ν.Α. Μεσόγειο. Είναι προς το παρόν, σημαντική η προσπάθεια απομόνωσης του Ιράν και της επιρροής του στον αραβικό κόσμο. Μένει να φανεί αν θα υπάρξει μια αναδίπλωση από το καθεστώς της Τεχεράνης ή αν θα εκμεταλλευτεί την εξομάλυνση των σχέσεων των αραβικών χωρών με το Ισραήλ για να προβάλλει ως ο μοναδικός υποστηρικτής των συμφερόντων των Αράβων στην αντιπαράθεσή τους με το Ισραήλ.
Αμφίβολη είναι και η θέση της Άγκυρας στο νέο τοπίο. Η τουρκική διπλωματία χαιρετίζει την συμφωνία των έξι του Κόλπου και μετρά τρόπους αντίδρασης ή και επίσπευσης των επεκτατικών της σχεδιασμών. Είναι γνωστό ότι ο Ερντογάν το τελευταίο διάστημα επιχειρεί να αναθερμάνει τις σχέσεις του τόσο με το Ισραήλ όσο και με την Σαουδική Αραβία χωρίς να έχουν γίνει ορατά σημάδια προόδου. Ο ανταγωνισμός της Τουρκίας με την Σαουδική Αραβία για τον έλεγχο του σουνιτικού στοιχείου και την στρατιωτική βάση στο Κατάρ, η αντίθεση της Τουρκίας με την Αίγυπτο σχετικά με την υποστήριξη των Αδελφών Μουσουλμάνων στη Λιβύη και ακόμα η αντιπαράθεσή της με το Ισραήλ για την στήριξη παλαιστινιακών οργανώσεων αποτελούν μόνιμες σκιές και παράγοντες ανισορροπιών στο νέο τοπίο που φιλοτεχνείται στην περιοχή. Και όλα αυτά δεν φαίνεται ότι θα διευθετηθούν εύκολα. Πολύ περισσότερο όταν οι ΗΠΑ του Μπάιντεν δεν έχουν μιλήσει ακόμα.
Μέσα σε αυτά δεν πρέπει να ξεχαστεί η εκκωφαντική σιωπή της ελληνικής διπλωματίας. Όλες οι διπλωματικές κινήσεις Δένδια επανακαθορίζονται από τα νέα δεδομένα και μέχρι στιγμής δεν έχει υπάρξει ούτε φωνή ούτε ακρόαση…
