Γράφει ο Γιώργος Α. Λεονταρίτης
Η αποσύνθεση του ΣΥΡΙΖΑ με έντονες κόντρες στελεχών, υβρεολόγιο και αποδοκιμασίες κι από τις δύο πλευρές που ήλθαν αντιμέτωπες, έστησαν ένα σκηνικό πρωτοφανές. Ένα σκηνικό, για γέλια και για κλάματα. Στην ιστορία της Αριστεράς, βέβαια, πάντα υπήρχαν διεθνώς έντονες αντιπαραθέσεις, διαγραφές, και σε χώρες του τότε Ανατολικού Συνασπισμού σημειώνονταν ακόμα και εκτελέσεις. Ποτέ όμως οι εσωκομματικές διαφορές στην Αριστερά δεν είχαν μεταβληθεί σε γελοία φαρσοκωμωδία. Οι ευθύνες βαρύνουν και τις δύο αντιμαχόμενες μερίδες του μορφώματος της Κουμουνδούρου. Διότι, εάν ο Κασσελακισμός εκφράζει ιδιόμορφη περίπτωση αμερικανικού παράγοντα που θέλει να εμφανίζεται ως «Αριστερά», και η άλλη ομάδα Πολάκη, Φάμελλου, Γεροβασίλη, κ.λπ. φέρει τεράστιες ευθύνες, επειδή ανέχθηκε στην αρχή την «εισβολή» του εξ Αμερικής «λαϊκού αγωνιστή»! Στην πραγματικότητα, όλοι στην Κουμουνδούρου ξέχασαν τις ιδεολογικές αρχές της παράταξης, συμβιβάστηκαν με τους κανόνες της δικτατορίας των τραπεζιτών των Βρυξελλών, και συνέβαλαν στην τυπική ληξιαρχική πράξη του τέλους του ΣΥΡΙΖΑ.
ΚΑΙ ΣΤΟ ΠΑΡΕΛΘΟΝ είχαν συμβεί διαφωνίες μέσα στον χώρο που άλλοτε λεγόταν ΚΚΕ εσωτερικού, ΕΑΡ, Συνασπισμός, αλλά φιλοδοξούσε να εκφράσει την ανανέωση του συγκεκριμένου χώρου, μακριά από αντιλήψεις του σταλινισμού. Κυρίως όμως, υπήρχαν πολιτικοί που μπορεί να είχαν κάποιες διαφωνίες μεταξύ τους για σοβαρά ιδεολογικά θέματα, αλλά ήσαν προσωπικότητες που απολάμβαναν του σεβασμού, όχι μόνο των οπαδών, αλλά και των ιδεολογικών αντιπάλων. Αυτή η εικόνα δεν υφίσταται πλέον. Θα αναφερθούμε σε ορισμένα μόνο περιστατικά, απλά για να έχουμε μια εικόνα του παρελθόντος.
Ένα θέμα, λοιπόν, που είχε προκαλέσει διχογνωμίες στην Αριστερά, ήταν εάν θα υπήρχε ο όρος «κομμουνιστικό» στον τίτλο του κόμματος. Τον Ιανουάριο του 1987, σε εργασίες συνδιάσκεψης, συζητήθηκε αυτό το ζήτημα, που είχε γίνει αντικείμενο διαφωνιών. Ο Λεωνίδας Κύρκος είπε μεταξύ άλλων: «Ήταν μια χρήσιμη σύσκεψη. Σ’ αυτό είμαστε όλοι σύμφωνοι, έστω και αν βγάζουμε διαφορετικά συμπεράσματα. Όσοι ζήτησαν να έχουν μια εικόνα του κόμματος, την έχουν. Έχουμε μια εικόνα της δυναμικής του κόμματος, όπως επίσης και μια εικόνα της αποδιάλυσής του. Αν ορισμένοι σύντροφοι είναι έτοιμοι να οργανώσουν κηδείες και να μιλούν για πεθαμένους, κάποιοι άλλοι είναι έτοιμοι να αναστήσουν την ελπίδα. Εγώ, είμαι από τους δεύτερους. Είμαι πάντα αισιόδοξος, γιατί είμαι κομμουνιστής. Αλλά δεν είμαι κομμουνιστής που μένει στο “κ”. Είμαι κομμουνιστής που υποστηρίζει αυτές τις μεγάλες ιδέες και προσπαθεί να τις φέρει σε επαφή με τις μάζες…» Και πρόσθεσε: «Σ’ αυτή τη σύσκεψη, διατυπώθηκαν κάποιες προτάσεις που χαρακτηρίσθηκαν “ενωτικές”. E, λοιπόν, αυτές οι προτάσεις είναι πέντε κοινοτοπίες και μία πρόταση κάθε άλλο, παρά ενωτική. Είναι ουσιαστικά ένα τελεσίγραφο. Τώρα, φτάσαμε στο σημείο που τα τελεσίγραφα ονομάζονται ενωτικές προτάσεις. Kαι αυτό είναι δικαίωμα της ατομικής συνείδησης. Αλλά είναι και δικαίωμα της συλλογικής συνείδησης να πει, ας τα αφήσουμε αυτά και ας μιλήσουμε σοβαρά…» Τι εικόνα θα είχε ένα νέο κόμμα; Ο Κύρκος έλεγε: «Το εγχείρημα του νέου κόμματος της Αριστεράς, θα είναι ελληνική πρωτοτυπία που προσβλέπει στο μέλλον της Ευρώπης και προς την Ευρωπαϊκή Αριστερά. Γιατί αν έχει ένα μέλλον η Ευρώπη, είναι η σύγκλιση κομμουνιστών και σοσιαλιστών…» Δυστυχώς, τέτοιο μέλλον δεν υπήρξε στη γηραιά ήπειρο. Ο καπιταλισμός είχε φροντίσει να αχρηστεύσει, να ισοπεδώσει και να μεταλλάξει και τις δύο ιδεολογίες. Ο Μπάμπης Δρακόπουλος είχε πει: «Ήμουν και είμαι αντίθετος στην αλλαγή του κομμουνιστικού χαρακτήρα του κόμματός μας. Θεωρώ ότι η διατήρηση του “κ” στον τίτλο, δεν είναι θέμα συναισθηματικό, αλλά πολιτικό και ιδεολογικό. Ακόμη υπογράμμισα ότι τάσσομαι σήμερα υπέρ της αναφοράς και της κομμουνιστικής συνιστώσας στον τίτλο του νέου φορέα, και επέμεινα ότι πρέπει να βρεθεί μια συμβιβαστική λύση σ’ αυτό το πρόβλημα. Ανεξάρτητα όμως από τη διαφωνία μου, εύχομαι να πετύχει ο νέος φορέας…» Ο Αιμίλιος Ζαχαρέας τόνισε ότι: «Η ενότητα του κόμματος έχει βαρύνουσα σημασία». Κι ο Γιάννης Μπανιάς επεσήμαινε κάτι ουσιαστικό, που σήμερα ξεχάστηκε: «Χωρίς ιδέες και οράματα, η Αριστερά δεν έχει λόγο ύπαρξης». Και πάντα με ζεστή καρδιά, ο Μπανιάς εξέφραζε νοσταλγία για το «άρωμα του ΚΚΕ εσωτερικού…» Γι’ αυτό πίστευε ότι: «Πρέπει να δώσουμε τη διάσταση μιας Αριστεράς που θα έχει και οράματα και αξίες, θα είναι ανατρεπτική και ταυτόχρονα θα είναι μια Αριστερά κινηματική…»
ΣΤΙΣ ΕΚΛΟΓΕΣ του 1977, υπήρξαν διαφωνίες εάν έπρεπε το ΚΚΕ εσωτ. να κατέλθει αυτόνομα στις κάλπες ή να προτιμηθεί η «Συμμαχία» με ΕΔΑ, Σοσιαλιστική Πρωτοβουλία, «Χριστιανική Δημοκρατία» και «Σοσιαλιστική Πορεία». Σταύρος Καρράς και Αντώνης Μπριλάκης, είχαν διαφορετικές απόψεις. Αλλά και η διαφωνία Λ. Κύρκου και Κ. Φιλίνη, έγινε δημόσια, χωρίς αυτό να διαταράξει τις προσωπικές τους σχέσεις. Η απόρριψη των απόψεων Στ. Καρρά και Αντ. Μπριλάκη στο Β΄ Συνέδριο του ΚΚΕ εσωτ. συνοδεύτηκε με τον αποκλεισμό τους από την Κεντρική Επιτροπή που είχε εκλεγεί. Δεν κατέφυγαν όμως σε δικαστήρια, ούτε αντήλλαξαν βαριές φράσεις. Κι ο Μπανιάς εξακολουθούσε να μιλάει για «ευρύτερο μπλοκ δυνάμεων».
Διασπάσεις συνέβησαν όμως και σε μεγάλα ευρωπαϊκά κομμουνιστικά κόμματα. Θα αρκεσθούμε μόνο σε μια ιστορική τέτοια «περιπέτεια» στην ιταλική Αριστερά, με τον Γκράμσι. Η μαξιμαλιστική ηγεσία του ιταλικού σοσιαλιστικού κόμματος δεν είχε δεχθεί τους περίφημους 21 όρους που είχε επιβάλει ο Λένιν σε όλα τα κόμματα που ήθελαν να γίνουν μέλη της Κομιντέρν. Κατά τη διάρκεια του Πρώτου Παγκοσμίου Πολέμου, ο Σεράτι και η ηγετική ομάδα του Σοσιαλιστικού Κόμματος, δίσταζαν να διαγράψουν τη ρεφορμιστική πτέρυγα του Φιλίππο Τουράτι, με το σκεπτικό ότι η πολυφωνία και η ύπαρξη ρευμάτων, ήταν κατοχυρωμένο δικαίωμα σοσιαλιστών. Το 1920 ο Αντόνιο Γκράμσι περιέγραψε την κατάσταση που επικρατούσε ένα μήνα σχεδόν πριν από την έναρξη των εργασιών του κρίσιμου συνεδρίου του Σοσιαλιστικού Κόμματος στο Λιβόρνο: «Οι ενωτικοί σοσιαλκομμουνιστές δεν θέλουν να διασπάσουν το Κόμμα, διότι δεν θέλουν να βλάψουν την ιταλική προλεταριακή επανάσταση. Αναγνωρίζουμε χωρίς δισταγμό πως οι ενωτικοί σοσιαλκομμουνιστές εκπροσωπούν το σύνολο των πλέον “ενδόξων” παραδόσεων του μεγάλου και ένδοξου Ιταλικού Σοσιαλιστικού Κόμματος. Ένδοξη αγραμματοσύνη, ένδοξη και ξεδιάντροπη έλλειψη κάθε ενδοιασμού στην πολιτική διαμάχη και κάθε αισθήματος ευθύνης στην εθνική πολιτική, ένδοξη φθηνή δημαγωγία, ένδοξη ματαιότητα, ενδοξότατη γελοιότητα. Ιδού ο κορμός με τις ένδοξες και ιταλικότατες παραδόσεις που ενσωματώνουν κι εκπροσωπούν οι ενωτικοί σοσιαλκομμουνιστές…» Κι ο Γκράμσι συνέχιζε: «Το Β΄ Συνέδριο της Κομμουνιστικής Διεθνούς έθεσε στο ιταλικό Σοσιαλιστικό Κόμμα το πρόβλημα να αναδιοργανωθεί, αφού αποδεχθεί τις αποφάσεις που ενέκρινε η συνέλευσή της. Οι αποφάσεις αφορούσαν τη διάσπασή μας από τους ρεφορμιστές, να διασπαστούμε δηλαδή από ένα πολύ μικρό κομμάτι του σώματός μας, ένα μέρος που δεν εκτελεί καμία ζωτική λειτουργία για τον οργανισμό μας, που απέχει πολύ από τις προλεταριακές μάζες, που δεν μπορεί να ισχυριστεί ότι αντιπροσωπεύει τις μάζες, παρά μόνον όταν αυτές είναι αποκαρδιωμένες εξ αιτίας των σφαλμάτων, της αναποφασιστικότητας και της συστηματικής απουσίας των επαναστατικών ηγετών…» Σήμερα, ξεχάσαμε αυτό που ο Γκράμσι χαρακτήριζε «επανάσταση ενάντια στο κεφάλαιο». Ο όρος «σοσιαλισμός» εξοβελίσθηκε και όλες οι πλευρές του ΣΥΡΙΖΑ επιταχύνουν τον πλήρη αφανισμό της Αριστεράς.
