Από τη βόμβα αποχώρησης του ΔΝΤ στο «πιο κοντά από ποτέ σε συμφωνία»- Τελεσίγραφα από τους δανειστές, αντιπροτάσεις από την κυβέρνηση, τετελεσμένα από τη Μέρκελ
Του Γιάννη Κιμπουρόπουλου
Η γερμανική εφημερίδα DieZeit, σε ένα γλαφυρό ρεπορτάζ απεσταλμένου της στην Αθήνα, παρατηρεί ότι οι Έλληνες αντιμετωπίζουν την ελληνική κρίση πιο ψύχραιμα απ’ όλους τους Ευρωπαίους. Παραθέτει και το σχετικό κλισέ για τα «γεμάτα καφέ της πόλης», λες και η κρίση μπορεί να εικονογραφηθεί μόνο με πανικόβλητες ουρές στα ATM ή με Αθηναίους κρυμμένους σε υπόγεια καταφύγια.
Ευτυχώς, οι δανειστές δεν έχουν αποφασίσει ακόμη να μας βομβαρδίσουν. Ωστόσο, στο τετράμηνο που συμπληρώνεται από τη Συμφωνία της 20ής Φεβρουαρίου δεν έχουν σταματήσει λεπτό την τακτική της εξουθένωσης. Με ομολογημένο πλέον στόχο μια ταπεινωτική συνθηκολόγηση της κυβέρνησης με τους πιο οδυνηρούς μνημονιακούς όρους.
Παρ’ ότι ο στόχος των δανειστών είναι κοινός και απόλυτα σαφής, η τακτική που ακολουθεί κάθε συνιστώσα της τρόικας, αληθινά μπερδεύει. Και τελικά εμπεδώνει μια γενικευμένη σύγχυση που αποτυπώνεται στην εναλλαγή κλίματος από μέρα σε μέρα και από ώρα σε ώρα. Προχθές, Πέμπτη, τα διεθνή ΜΜΕ προεξοφλούσαν συμφωνία, το Χ.Α. έκανε άλμα, το ίδιο έκαναν και τα άλλα ξένα χρηματιστήρια, ενώ οι αποδόσεις των ομολόγων έπεφταν. Χθες, Παρασκευή, η εικόνα αντιστράφηκε εντελώς, κυρίως με αφορμή την αποχώρηση του ΔΝΤ από τις διαπραγματεύσεις των Βρυξελλών.
Το παιχνίδι των «θεσμών»
Μια στοιχειώδης κωδικοποίηση των εξελίξεων των τελευταίων ημερών και της στάσης καθενός από τους πρωταγωνιστές περιλαμβάνει τα εξής:
- Η ΕΚΤ έκανε την περασμένη Τετάρτη την κίνησή της, αυξάνοντας εντυπωσιακά το όριο του ELAγια τις ελληνικές τράπεζες, στα 83 δισ. (+2,3 δισ.). Ανέβαλε, επίσης, απόφαση για ενδεχόμενο αύξησης στο κούρεμα των ομολόγων-ενεχύρων που δέχεται από τις ελληνικές τράπεζες. Η κίνηση προφανώς έγινε για να διευκολυνθεί η συνέχιση της διαπραγμάτευσης, καθώς επίκειτο και η συνάντηση Τσίπρα με Μέρκελ και Ολάντ. Ωστόσο, η απόφασή της έχει και δεύτερη ανάγνωση: συνυπολογίζει το ενδεχόμενο αδιεξόδου στις διαπραγματεύσεις μέχρι τις 18 Ιουνίου (ερχόμενη Πέμπτη), οπότε συνεδριάζει το Eurogroup, καθώς και το ενδεχόμενο μη πληρωμής του ΔΝΤ στο τέλος του μήνα (1,6 δισ.). Δηλαδή, η ΕΚΤ θωρακίζει τις ελληνικές «τράπεζές της» ακόμη και έναντι ενδεχόμενης χρεοκοπίας, διευκολύνοντάς τις εμμέσως ακόμη και σε επιβολή κεφαλαιακών ελέγχων μονομερώς, δηλαδή ερήμην της κυβέρνησης. Αλλά αυτό ισχύει γι’ αυτόν το μήνα και για τις πληρωμές προς ΔΝΤ. Αν η αδυναμία πληρωμής επεκταθεί και στα 3,5 δισ. του Ιουλίου προς την ΕΚΤ, η Φρανκφούρτη θα είναι μάλλον αδύνατο να επέμβει πλέον.
- Όπως η ΕΚΤ πέταξε στους πολιτικούς το μπαλάκι της «πολιτικής διαπραγμάτευσης», έτσι και το ΔΝΤ, πιθανότατα σε συντονισμό με την ΕΚΤ, απεσύρθη από τη διαπραγμάτευση αυτή. Ο εκπρόσωπός του Τζ. Ράις τα είπε χωρίς περιστροφές και υπονοούμενα: «Είμαστε τεχνοκρατικός, όχι πολιτικός θεσμός». Περιέγραψε ως τεράστιες τις διαφορές μεταξύ «θεσμών» και ελληνικής κυβέρνησης, αναφέροντας ωςπεδία διαφωνίας το φορολογικό, το ασφαλιστικό και το χρηματοδοτικό κενό. «Οι αδύναμες μεταρρυθμίσεις (σ.σ. της ελληνικής κυβέρνησης) σε συντάξεις και ΦΠΑ θα απαιτήσουν περισσότερη χρηματοδότηση και ανακούφιση χρέους», είπε ο κ. Ράις. Το μήνυμα είναι σαφές: αν οι Ευρωπαίοι ηγέτες θέλουν είτε να κουρέψουν το ελληνικό χρέος είτε να δώσουν στην Ελλάδα νέο δάνειο, με γεια τους με χαρά τους. Εγώ πηγαίνω by the book. Και το book ορίζει ότι για να καλυφθεί ένα πλεόνασμα 1% του ΑΕΠ (1,8 δισ.), ενώ ταυτόχρονα θα πληρώνονται τα τοκοχρεολύσια προς ΔΝΤ, ΕΚΤ και EFSF, πρέπει να γίνουν περικοπές σε μισθούς και συντάξεις και αυξήσεις στα φορολογικά έσοδα από ΦΠΑ. Η διευθύντρια του ΔΝΤ Κριστίν Λαγκάρντ, πάντως, θα είναι παρούσα στη συνεδρίαση του Eurogroup την Πέμπτη, για να διαπιστώσει αν καλύφθηκε το χάσμα με τον ένα ή τον άλλο τρόπο.
- Η μπάλα στους πολιτικούς, λοιπόν. Η συνάντηση Τσίπρα με Μέρκελ και Ολάντ, στο περιθώριο της Ευρωπαϊκής Συνόδου Κορυφής, δεν πρόσθεσε πολλά πράγματα στη γνώση μας. «Διαπιστώσαμε ότι υπάρχει πολιτική βούληση για γεφύρωση των διαφορών», δήλωσε η Γερμανίδα καγκελάριος, ανάλογο σχόλιο έγινε από τον Ολάντ, αλλά επί της ουσίας οι δυο ηγέτες έβαλαν τον Γιούνκερ να βγάλει τα κάστανα από τη φωτιά, να φροντίσει δηλαδή και να καλύψει «τεχνικά» τις διαφορές μεταξύ των προτάσεων κυβέρνησης και δανειστών και να λειάνει τα σημεία τριβής με το ΔΝΤ. Ωστόσο, η ίδια η Μέρκελ φρόντισε να δημιουργήσει ορισμένα τετελεσμένα που προδιαθέτουν υπέρ μιας συμφωνίας. Πρώτον, συγκάλεσε τη γερμανική Βουλή στις 18 του μηνός με θέμα την Ελλάδα, την ίδια μέρα δηλαδή που συνεδριάζει το Eurogroup. Δεύτερον, έβαλε το ελληνικό ζήτημα στον καμβά των στρατηγικών γερμανικών συμφερόντων. Μιλώντας σε επιχειρηματική συνάντηση στο Βερολίνο τόνισε ότι «όπου υπάρχει βούληση, υπάρχει και τρόπος, αλλά αυτό απαιτεί συμμετοχή όλων των πλευρών», μήνυμα που ερμηνεύεται και ως πρόσκληση επιστροφής του ΔΝΤ στη διαπραγμάτευση. Στο ίδιο συνέδριο έριξε και μια ενδιαφέρουσα «μπηχτή» κατά της ΕΚΤ, υποστηρίζοντας ότι η πρόσφατη ενίσχυση του ευρώ (λόγω ποσοτικής χαλάρωσης) αποδυναμώνει τις προσπάθειες χωρών όπως η Ισπανία και η Ιρλανδία για μεταρρυθμίσεις. Αυτή η μικρή φράση προκάλεσε άμεση πτώση του ευρώ, ακολούθησε αντίστοιχη κίνηση της αμερικανικής κυβέρνησης κατά του ισχυρού δολαρίου (μην ξεχνάμε ότι είχε προηγηθεί η συνάντηση με Ομπάμα στο G7) και, διόλου τυχαία, ελέχθη ενώπιον ενός ακροατηρίου εκπροσώπων των λεγόμενων «οικογενειακών» επιχειρήσεων της Γερμανίας, του πιο ευρωσκεπτικιστικού τμήματος της επιχειρηματικής ελίτ της χώρας.
- Ο πρόεδρος της Κομισιόν πήρε την «εντολή» από Μέρκελ και Ολάντ και έπιασε δουλειά. Πέραν της αβροφροσύνης που επέδειξε ο Γιούνκερ μπροστά στις κάμερες με τον Αλ. Τσίπρα, στη συνάντηση της Πέμπτης, αμέσως μετά ενορχήστρωσε μια ατμόσφαιρα τελεσιγράφων τόσο από την ίδια την Κομισιόν και αξιωματούχους της, όσο και από το EuroWorkingGroupκαι τον προεδρεύοντα της Ε.Ε. Πολωνό Ντόναλντ Τουσκ. Ο ίδιος ο Γιούνκερ, άλλωστε έδωσε στην παρέμβασή του τον χαρακτήρα μιας «τελευταίας ευκαιρίας για συμφωνία». Εξού και η αποστολή κυβερνητικού κλιμακίου σήμερα (Σάββατο) στις Βρυξέλλες για συνάντηση με εκπροσώπους των «θεσμών». Τελικώς, και το αποχωρήσαν ΔΝΤ και η αποστασιοποιημένη ΕΚΤ θα είναι εκεί.
Βροχή nonpaper
Κατά την κυβέρνηση, το κλιμάκιο διαπραγματευτών («εκπροσώπων του πρωθυπουργού») που σπεύδει στις Βρυξέλλες κομίζει αντιπροτάσεις που θα γεφυρώσουν το χάσμα ανάμεσα στις δυο πλευρές. Η κυβέρνηση περιορίζει στο 0,25% το χάσμα που χωρίζει τις δυο προτάσεις για το πλεόνασμα του 2015 (αντιστοιχεί σε περίπου 450 εκατ.). Αν ισχύει αυτό, ποιο είναι το υπόλοιπο του πακέτου της συμφωνίας; Εδώ επικρατεί σύγχυση. Από τη βροχή nonpaper προκύπτουν αντιφατικά στοιχεία. Το τελευταίο nonpaper αναφέρει ότι «είμαστε πιο κοντά από ποτέ σε συμφωνία». Ναι, αλλά σε ποια βάση; Στη βάση της ελληνικής πρότασης, ή της πρότασης των «θεσμών»; Το αμέσως προηγούμενο nonpaperανέφερε ότι η κυβέρνηση επιμένει σε «ενιαία συμφωνία με ενιαία προαπαιτούμενα» και με βασικά σημεία τα χαμηλά πρωτογενή πλεονάσματα, την άρνηση περικοπών σε μισθούς και συντάξεις, την αναδιάρθρωση του δημοσίου χρέους και ένα ισχυρό πρόγραμμα επενδύσεων. Υποθέτοντας ότι τα δυο πρώτα σημεία περιλαμβάνονται στην αρχική πρόταση των 47 σελίδων, μαζί με τις αγνώστου περιεχομένου αντιπροτάσεις για την κάλυψη της διαφοράς, το ερώτημα είναι σε ποιο επίπεδο και με ποιους συζητούνται τα άλλα δυο σημεία, το χρέος και το αναπτυξιακό πακέτο. Στο BrusselsGroup; Αυτό παραμένει πραγματικά μυστήριο.
Εξίσου μυστηριώδες παραμένει το ελληνικό αίτημα που, κατά πληροφορίες, διατυπώθηκε προς τους δανειστές για παράταση του ισχύοντος προγράμματος κατά 9 μήνες, χωρίς νέα χρηματοδότηση. Στο διάστημα αυτό θα υλοποιούνται τα μέτρα που θα συμφωνηθούν τώρα, θα συνεχιστεί η χρηματοδότηση από τους ευρωπαϊκούς θεσμούς και θα ξεκινήσει η συζήτηση για την αναδιάρθρωση του χρέους. Αυτό, όμως, δεν αποτελεί «ενιαία συμφωνία», αλλά διαπραγμάτευση δύο φάσεων, αντίστοιχη με τα σχέδια που δημοσιεύματα του διεθνούς τύπου είχαν αποδώσει στον Γιούνκερ, στην ΕΚΤ και στη γερμανική κυβέρνηση, αν και εκείνα περιόριζαν τον χρόνο της παράτασης μέχρι το φθινόπωρο.
Σάββατο κοντογιορτή. Στην κυριολεξία, από μια άποψη. Από σήμερα μέχρι και την Τετάρτη ίσως έχουμε το πρόπλασμα μιας συμφωνίας που διαμορφώνεται σε συνθήκες μυστικής διπλωματίας και ισχυρής αβεβαιότητας. Ακολουθεί ο λογαριασμός και ο υπολογισμός της δόσης λιτότητας που αυτή θα περιλαμβάνει- γιατί ότι θα υπάρχει μια ακόμη δόση λιτότητας έχει ήδη προεξοφληθεί-. Κι ύστερα θα αρχίσει η εσωτερική διαπραγμάτευση. Στην κυβέρνηση, στη Βουλή, στην κοινωνία. Αυτή μπορεί να αποδειχθεί πιο σκληρή. Εκτός αν βοηθήσει το καλοκαιράκι…
