Την ώρα που γράφονται αυτές οι γραμμές, το ηφαίστειο της Αίτνας, πάντα ενεργό, βρίσκεται και πάλι στο επίκεντρο του ενδιαφέροντος. Εντυπωσιακό το θέαμα με τις φλόγες για όλους μας, κομμάτι της καθημερινότητας των κατοίκων της Κατάνια, μιας πόλης όπου η μαύρη ηφαιστειακή πέτρα κυριαρχεί.
Υπάρχει παντού: Από το άγαλμα-σύμβολο του ελέφαντα στην κεντρική πλατεία, μέχρι το ρωμαϊκό αμφιθέατρο.
Η Cristina Cassar Scalia, με τη «Μαύρη άμμο» που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Διόπτρα σε μετάφραση Βιολέττας Ζεύκη, μας ξεναγεί με τον δικό της τρόπο στην πόλη, όπου τις μέρες έκρηξης του ηφαιστείου η μαύρη σκόνη απλώνεται παντού.
Δημιουργεί ένα ατμοσφαιρικό, όσο και συναρπαστικό αστυνομικό μυθιστόρημα με ηρωίδα την αστυνομική υποδιευθύντρια Τζοβάνα Γκουαράζι – που τη φωνάζουν Βανίνα, από τη γνωστή ηρωίδα, τη Βανίνα Βανίνι του Σταντάλ.
Με τραυματικό παρελθόν, διώκτης της Μαφίας που είχε εκτελέσει τον πατέρα της, φεύγει από το Παλέρμο και εγκαθίσταται στη Κατάνια, με σκοπό να μην ασχοληθεί ποτέ ξανά με την εγκληματική οργάνωση.
Δίπλα στην εξιχνίαση του εγκλήματος υπάρχει και η δική της συναισθηματική ιστορία κι ένας χωρισμός.
Στο βιβλίο ζωντανεύει με εξαιρετικό τρόπο και το παρελθόν της πόλης και σκάβει κάτω από την επιφάνεια «αξιότιμων οικογενειών» που δημιούργησαν με μάλλον σκοτεινούς τρόπους την «αξιοσέβαστη» περιουσία τους.
Η Βανίνα είναι ένας χαρακτήρας πολύ δυνατός, με τα προτερήματα και τα ελαττώματα, τις εμμονές και τις αδυναμίες του.
Αν και η συγγραφέας ξεκίνησε από μια σύμπτωση να γράφει αυτό το αστυνομικό μυθιστόρημα, τελικά δημιουργήθηκε ολόκληρη σειρά με οκτώ βιβλία που μεταφέρθηκε και στην ιταλική τηλεόραση με τον τίτλο Vanina.
Η Scalia, στα ίχνη μεγάλων δημιουργών όπως ο Καμιλέρι, ο Μονταλμπάν, ο Ιζζό, ο Μάρκαρης κ.ά., αποδεικνύει ακόμη μια φορά πως το λεγόμενο «μεσογειακό νουάρ» βρίσκεται σε ακμή και χαρακτηρίζεται πάντα από την κοινωνική διάσταση και τους τόπους που αναδεικνύει. Και φυσικά αναδεικνύεται και η τοπική κουζίνα, με ταξίδι και στις γεύσεις.
Η ειδοποιός διαφορά από τους προαναφερθέντες, είναι πως η ηρωίδα είναι γυναίκα!
«Η Σικελία, για παράδειγμα, δεν είναι ποτέ απλώς ένα σκηνικό στα βιβλία μου, είναι αναπόσπαστο μέρος της ιστορίας που αφηγούμαι»
Πού τελειώνει η μυθοπλασία και πού ξεκινά η πραγματικότητα στο βιβλίο σας; Ποια ήταν η έμπνευση για τη «Μαύρη άμμο»;
Οι ιστορίες που αφηγούμαι στα βιβλία μου είναι δικές μου επινοήσεις και σχεδόν ποτέ δεν αντλούν έμπνευση από την πραγματικότητα, ωστόσο τα γεγονότα ξετυλίγονται με δυναμική όσο το δυνατόν πιο ρεαλιστική.
Η έμπνευση για τη «Μαύρη άμμο» ήρθε ξαφνικά και εντελώς απρόσμενα.
Ένας φίλος μου είχε κληρονομήσει μια βίλα στις πλαγιές της Αίτνας, που η μισή ήταν ακατοίκητη για περισσότερα από εξήντα χρόνια. Στην κουζίνα, κρυμμένος πίσω από ένα έπιπλο, υπήρχε ένας παλιός ανελκυστήρας.
Το πρώτο πράγμα που μου ήρθε στο μυαλό όταν το ανακάλυψα, ήταν ότι σε ένα αστυνομικό μυθιστόρημα κάποιο πτώμα θα ήταν κρυμμένο εκεί μέσα, ίσως και μουμιοποιημένο για δεκαετίες.
Τότε αποφάσισα να γράψω αυτό το μυθιστόρημα.
Μοιράζεσαι κάποια σημεία του χαρακτήρα σου με τη Βανίνα;
Η Βανίνα έχει δύο πολύ λίγα κοινά χαρακτηριστικά με εμένα:
Το πάθος για τον παλιό ιταλικό κινηματογράφο, εκείνο των μεγάλων σκηνοθετών των δεκαετιών του ’50, του ’60 και του ’70 του εικοστού αιώνα, που είναι για μένα από τα πιο σημαντικά πράγματα.
Ένα άλλο είναι αυτό που αφορά τον ύπνο: η Βανίνα υποφέρει από αϋπνία και δεν μπορεί να σηκωθεί το πρωί, όπως εγώ, που γράφω καλύτερα το βράδυ.
Τι σημαίνει για σένα η Κατάνια; Τι σας αρέσει περισσότερο και τι σας αρέσει λιγότερο;
Η Κατάνια είναι η πόλη που έχω υιοθετήσει. Λατρεύω τη ζωντάνια της, το κιαροσκούρο της μπαρόκ αρχιτεκτονικής της, που δημιουργείται σκαλίζοντας τη μαύρη πέτρα της λάβας, τη συνύπαρξη των κατοίκων της με το ηφαίστειο της Αίτνας, που δεν εκλαμβάνεται ποτέ ως κίνδυνος αλλά ως μια μηχανή που παράγει την ενέργεια με την οποία κινείται και ζωντανεύει η πόλη.
Γιατί επιλέξατε τη μορφή αστυνομικού μυθιστορήματος; Πιστεύετε ότι στις μέρες μας είναι αυτό που αγγίζει περισσότερο το βάθος των πραγμάτων;
Αποφάσισα να γράψω ένα αστυνομικό μυθιστόρημα τυχαία, γιατί η ιστορία που είχα στο μυαλό μου μπορούσε να ειπωθεί μόνο ως αστυνομική ιστορία.
Πιστεύω ότι για τα εγκλήματα, έχεις μεγαλύτερη δυνατότητα ανάλυσης και περιγραφής της κοινωνίας –της σημερινής ή εκείνης του παρελθόντας– αποκαλύπτοντας με πιο ολοκληρωμένο τρόπο τις πιο σκοτεινές πλευρές της.
Στην Ιταλία το αστυνομικό μυθιστόρημα έχει και μια έντονη τοπική χροιά. Εκτός από τα εγκλήματα περιγράφονται και τα μέρη που διαδραματίζεται η πλοκή, με τα έθιμα, τις παραδόσεις, τις τοπικές διαλέκτους.
Η Σικελία, για παράδειγμα, δεν είναι ποτέ απλώς ένα σκηνικό στα βιβλία μου, είναι αναπόσπαστο μέρος της ιστορίας που αφηγούμαι.
Μεταξύ του Μονταλμπάνο του Καμιλέρι και της Vanina, ποια είναι τα κοινά σημεία και ποιες οι διαφορές;
Νομίζω ότι η Βανίνα και ο Μονταλμπάνο έχουν λίγα κοινά.
Σίγουρα και οι δύο λατρεύουν το καλό φαγητό, αλλά δεν ξέρουν να μαγειρεύουν και είναι πολύ δεμένοι με το νησί τους.
Όμως η Βανίνα ζει στη μητροπολιτική Σικελία, εκείνη της Κατάνια και το Παλέρμο, που είναι η πόλη καταγωγής της. Μια πιο σύγχρονη Σικελία από εκείνη της Βιγκάτα του Μονταλπμπάνο.
Η Βανίνα, σε αντίθεση με τον Σάλβο, είναι ένας χαρακτήρας που βασανίζεται από ένα δύσκολο και οδυνηρό παρελθόν και δεν μπορεί να ζήσει καλά με τον εαυτό της.
Κατά τη διάρκεια της απόδρασής της πριν από χρόνια, η Βανίνα είχε ζήσει επίσης στη Νέα Υόρκη, κάτι που δεν νομίζω ότι θα έκανε ποτέ ο Σάλβο. Η Βανίνα τρώει πολύ περισσότερα γλυκά και καπνίζει πολύ περισσότερα τσιγάρα.
