«Η περσινή χρονιά τραυματίστηκε από την πανδημία, ωστόσο οι εκπαιδευτικοί κατάφεραν μέσω της εξ αποστάσεως εκπαίδευσης να διασώσουν ό,τι μπορούσε να διασωθεί», σημειώνει μεταξύ άλλων η Χαριτίνη Μαλισσόβα στο βιβλίο της «Σχέσεις γονέων και εκπαιδευτικών στο Δημοτικό Σχολείο» που κυκλοφόρησε πρόσφατα από τις εκδόσεις Αρμός και αποτελεί ένα πολύ σημαντικό εργαλείο και βοήθημα για γονείς και εκπαιδευτικούς.
Η συγγραφέας, με μακρά εμπειρία στον χώρο της εκπαίδευσης δεν θεωρητικολογεί –παρότι υπάρχει σοβαρότατο θεωρητικό υπόβαθρο– αλλά μας δίνει ένα εγχειρίδιο –ένα manual θα μπορούσε να πει κανείς– ώστε από όποια πλευρά του δίπολου κι αν βρισκόμαστε να μπορούμε να βοηθηθούμε αλλά και να κοιτάξουμε βαθιά μέσα μας, αναλαμβάνοντας ο καθένας την ευθύνη που του αναλογεί.
Άλλωστε η ίδια ανήκει και στους δύο κόσμους ως μητέρα και εκπαιδευτικός και μπορεί να έχει μια σφαιρική θεώρηση των πραγμάτων αναγνωρίζοντας τόσο τη θετική συνεισφορά γονέων και εκπαιδευτικών, αλλά και εντοπίζοντας λάθη και αστοχίες, τα οποία –δυστυχώς– στο πέρασμα του χρόνου δεν μοιάζει να θεραπεύονται…
Το βιβλίο σύντομο και στημένο με τρόπο φιλικό προς τον αναγνώστη σίγουρα θέτει τα σωστά ερωτήματα και τις βάσεις για τις λύσεις. Από εκεί και πέρα βεβαίως, όπως λέει και η συγγραφέας στον επίλογό της, «οι γονείς και οι εκπαιδευτικοί έχουμε καθήκον να φροντίσουμε για το υγιές μέλλον της κοινωνίας μας, τουλάχιστον όσο περνά από το χέρι μας».
Και να πολεμήσουμε τα εμπόδια που συνήθως στήνουν σε αυτή τη διαδικασία οι διάφορες εξουσίες, θα πρόσθετα εγώ…
Συνέντευξη στον Κώστα Στοφόρο
Τι σας ώθησε να γράψετε ένα βιβλίο για τις σχέσεις γονέων-εκπαιδευτικών;
Όπως αναφέρω και στην εισαγωγή: «Η σκέψη για τη συγγραφή του βιβλίου προέκυψε από τους προβληματισμούς και τα ερωτήματα που δημιουργήθηκαν ή τέθηκαν κατά τη διάρκεια των είκοσι πέντε χρόνων που διδάσκω στο δημόσιο δημοτικό σχολείο.
Σε αυτό το μεγάλο διάστημα, και παρ’ όλη τη γενικότερη άνοδο του γνωσιακού φορτίου και του εκπαιδευτικού επιπέδου τόσο των εκπαιδευτικών όσο και των γονέων, οι σχέσεις των εκπαιδευτικών και των γονέων συνεχίζουν να περνούν από τον κύκλο ενός κανόνα. Ο κανόνας αυτός, παρότι στη γενική του μορφή είναι αναμενόμενος, ωστόσο, παρουσιάζει διακυμάνσεις, εντάσεις, που δοκιμάζουν τους μετέχοντες και, συχνά, τους οδηγεί σε αντιπαραγωγικά αδιέξοδα.»
Από το 2014 που αρθρογραφώ στην εφημερίδα Θεσσαλία της Μαγνησίας έχω κατά καιρούς αναφερθεί σε ζητήματα που αφορούν την εκπαίδευση, πολλά από τα οποία αφορούν τις σχέσεις μεταξύ γονέων και εκπαιδευτικών. Αναζήτησα ανάλογα βιβλία στη βιβλιογραφία και διαπίστωσα ότι το κεφάλαιο γονείς-εκπαιδευτικοί συνήθως συμπεριλαμβάνεται ως υποενότητα σε άλλα βιβλία και δεν υπάρχει ως αυτοτελής τίτλος.
Έχοντας ολοκληρώσει τον κύκλο μου ως μητέρα δυο παιδιών σχολικής ηλικίας (είναι μεγάλα τα παιδιά μου) και με την μακρόχρονη εμπειρία μου στον χώρο του δημόσιου σχολείου θέλησα να γράψω ένα βιβλίο που να απευθύνεται τόσο σε εκπαιδευτικούς όσο και σε γονείς, το οποίο να εστιάζει σε ζητήματα στάσης, συμπεριφοράς και ορίων.
Γενικά θεωρείτε πως είναι μια προβληματική σχέση; Πόσο επηρεάζει τα παιδιά;
Σε καμία περίπτωση δεν έγραψα το βιβλίο επειδή θεωρώ ότι είναι στη βάση της η σχέση προβληματική.
Το βέβαιο είναι ότι είναι μια σχέση συνεχώς δοκιμαζόμενη. Μια σχέση που συχνά ξεκινά με μεγάλη επιφυλακτικότητα και αμηχανία τόσο από την πλευρά των γονέων όσο κι από την πλευρά των νέων εκπαιδευτικών. Όπως όλες οι σχέσεις, όμως, βρίσκει τον δρόμο της στην πορεία. Προβληματική μπορεί να γίνει μόνο όταν υπάρχουν οι παράγοντες προκατάληψη και απαξίωση του θεσμού του σχολείου από πλευράς γονέων κι όταν δεν υπάρχει διάθεση συνεργασίας από πλευράς εκπαιδευτικών. Όταν οι μεν δεν σέβονται τους δε.
Το σκεπτικό για τη συγγραφή του βιβλίου ήταν να συνεισφέρω στο να αντιμετωπιστεί η αμηχανία και προκατάληψη.
Είναι οι εκπαιδευτικοί θύματα κάποιων προκαταλήψεων ή φέρουν και ευθύνη για το πώς τους αντιμετωπίζουν οι γονείς;
Οι εκπαιδευτικοί του δημοτικού σχολείου, κυρίως οι δάσκαλοι, είναι εύκολος και καθημερινός στόχος σχολίων από τους γονείς. Στο σχολείο όπου καλούνται οι μαθητές να μάθουν τα πρώτα τους γράμματα, να αξιολογηθούν και παράλληλα να συνυπάρξουν, να συναγωνιστούν και να ανταγωνιστούν με τα άλλα παιδιά, δημιουργούνται, όπως είναι φυσικό, πολλές συγκρούσεις και ψυχικές διακυμάνσεις. Όταν οι γονείς δεν έχουν ορθή εικόνα για τα παιδιά τους κι όταν οι εκπαιδευτικοί τους εκθέσουν την εικόνα που έχει το παιδί στο σχολείο, τότε αρχίζουν τα προβλήματα.
Οι εκπαιδευτικοί, πέρα από τις απαραίτητες γνώσεις και την παιδαγωγική κατάρτιση, οφείλουν να γνωρίζουν νόμους, κανόνες και να ασκούν το λειτούργημά τους σωστά και με ασφάλεια.
Βασικό είναι να διαχωρίζουν το λειτούργημα από την επαγγελματική ιδιότητα. Ας μην μας διαφεύγει ότι οι εκπαιδευτικοί υπάγονται στον δημοσιοϋπαλληλικό κώδικα.
Είναι στο χέρι των εκπαιδευτικών, σε μεγάλο βαθμό, να πείσουν τους γονείς να τους εμπιστευθούν. Αρκεί να υπάρχει ειλικρινής διάθεση και από τους γονείς.
Με την πανδημία και την εξ αποστάσεως διδασκαλία δημιουργήθηκαν περισσότερα προβλήματα;
Η πανδημία νομίζω ότι έγινε αιτία να αναδειχθούν οι θετικές όψεις της συνεργασίας των γονέων με τους εκπαιδευτικούς. Χωρίς την πολύτιμη συνεργασία των γονέων δεν θα είχε θετική πορεία (όσο θετική μπορεί να είναι) η τηλεκπαίδευση. Οι γονείς των παιδιών των μικρών τάξεων στερήθηκαν τον πολύτιμο ελεύθερο ή εργασιακό χρόνο τους για να σταθούν δίπλα στα παιδιά τους ουσιαστικά και με διακριτικότητα. Προσωπικά με συγκίνησε η στάση τους και μακάρι η συγκυρία αυτή να έχει διδάξει σε γονείς και εκπαιδευτικούς ότι η καλή συνεργασία δεν είναι δύσκολη ούτε ανέφικτη.
Ποια βήματα θα πρέπει να γίνουν από την κάθε πλευρά ώστε να αλλάξουν τα πράγματα προς το καλύτερο;
Είναι απαραίτητο να σταματήσει η απαξίωση του θεσμού του σχολείου και η αμφισβήτηση της εργατικότητας των εκπαιδευτικών, από την πλευρά των γονέων, εκμεταλλευόμενοι μια μειοψηφία που δεν ανταποκρίνεται στην πραγματική προσπάθεια που καταβάλλει η πλειοψηφία.
Οι δε εκπαιδευτικοί να αγαπούν το λειτούργημά τους, να προσπαθούν για το καλύτερο, τόσο για το σύνολο της τάξης αλλά και για κάθε παιδί ξεχωριστά, να είναι γνωστικά επαρκείς και να προσεγγίζουν με ειλικρινές ενδιαφέρον –αλλά και επαγγελματισμό– τους γονείς.
Στο βιβλίο θίγω συχνά το ζήτημα των ορίων που οφείλουν και οι δυο πλευρές να τηρούν. Νομίζω ότι το μεγάλο πρόβλημα στις σχέσεις αυτές ξεκινά από το γεγονός ότι καταπατούνται συχνά τα όρια αυτά. Οφείλουμε να σεβόμαστε τον θεσμό του σχολείου και οι δυο πλευρές. Μόνο έτσι θα μπορέσουμε να δημιουργήσουμε ένα σχολείο που να ενδιαφέρει πραγματικά τον σύγχρονο μαθητή και η φοίτηση σ’ αυτό να αποβαίνει σε όφελός του, τόσο σε γνωστικό, όσο σε συναισθηματικό και κοινωνικό επίπεδο.
* Η Χαριτίνη Μαλισσόβα γεννήθηκε και κατοικεί στον Βόλο όπου και εργάζεται ως εκπαιδευτικός στην Πρωτοβάθμια Εκπαίδευση. Από το 2014 αρθρογραφεί στην εφημερίδα Θεσσαλία της Μαγνησίας. Έχει γράψει τέσσερα παραμύθια, τα οποία έχουν παρουσιαστεί σε σχολικές παραστάσεις, διασκευασμένα σε θεατρική μορφή. Το 2019 κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις Αρμός η ποιητική συλλογή της με τίτλο «Ιδεατή ολότητα».
