πολιτισμός

Του Μάκη Μαλαφέκα. Τελικά, η λογομβάρδια ρήση «ένα εκατομμύριο δημόσιοι υπάλληλοι ταλαιπωρούν δέκα εκατομμύρια Έλληνες πολίτες» (στη δεκαετία του ’80 ο αντίστοιχος υπουργός θα είχε πει «εκατομμύριους», πόσο σε σενιάρει ένα Αριστοτέλειο!), όχι μόνο είναι ρητορικά εδαφική αλλά και διαλεκτικά ανεξέλεγκτη (εξελίξιμη). Όπως ακριβώς είναι εξελίξιμη και η κυβερνητική-συστημική ρητορική στο σύνολό της. Διαρκώς αναδιπλούμενη, αενάως υποτροπιάζουσα και σταθερά τείνουσα προς ένα υπερπέραν σοβαροφάνειας και ταυτολογίας.

Της Ελένης Πορτάλιου. Ο ιστορικός τόπος του εργοστασίου μουσικής παραγωγής της Columbia, εμβαδού 14 στρεμ., ενταγμένος στην ευρύτερη έκταση 60 στρεμ. της περιοχής Προμπονά, που ορίζεται από τις οδούς Βασ. Ηρακλείου, Ανθέων, το γήπεδο του Απόλλωνα και την αδιάνοικτη οδό - παράλληλη της Ακρωτηρίου, αποτέλεσε το αντικείμενο δημόσιας συζήτησης που οργάνωσε η «Πρωτοβουλία για τη Διάσωση και Αξιοποίηση του Eργοστασίου της Columbia», στις 27/9. Για το χώρο αυτόν έχουν υπάρξει στο παρελθόν σημαντικοί αγώνες, με αποτέλεσμα τη διαφύλαξη της έκτασης και την κήρυξη του κτιρίου παραγωγής της Columbia και της πύλης του εργοστασίου ως διατηρητέων μνημείων. Σήμερα εκκρεμεί προσφυγή της Πρωτοβουλίας στο ΣτΕ για να κηρυχθεί το σύνολο του χώρου ως ιστορικός τόπος, ενώ παλαιότερη προσφυγή απέτρεψε την ένταξη της περιοχής στο σχέδιο πόλεως, με υψηλό συντελεστή δόμησης και εμπορικές χρήσεις.
Η περιοχή αυτή του Προμπονά αποτέλεσε αντικείμενο ανάπλασης στο μάθημα του Αστικού Σχεδιασμού της Αρχιτεκτονικής Σχολής ΕΜΠ, 2006-2007, με διδάσκοντες την Ελένη Πορτάλιου και τον Γιώργο Χαϊδόπουλο και θέμα διπλωματικής εργασίας της Δήμητρας Ζύγρα, με επιβλέπουσα την Ελένη Πορτάλιου. Οι μελέτες αυτές έγιναν σε στενή επαφή με το κίνημα των κατοίκων και αποτελούν εναλλακτικές προτάσεις τόσο στην αγοραία προσέγγιση του χώρου όσο και στην αλλοίωση ή καταστροφή ιστορικών τόπων που σηματοδοτούν τη συλλογική κοινωνική μνήμη.
Το εργοστάσιο της Columbia, λόγω της μορφής και της ταύτισής του με τον νεότερο μουσικό πολιτισμό (1930-1991), αποτελεί το σημείο αναφοράς για την ανάπλαση και λειτουργία του χώρου στη σύγχρονη εποχή. Το σύνολο των 60 στρεμ., σε επαφή με τους πράσινους φυσικούς συντελεστές του Άλσους Προμπονά και του Ποδονίφτη, σχεδιάζεται ως ανοιχτός ελεύθερος χώρος, στον οποίο το διατηρητέο κτίριο γίνεται μουσείο, ενώ εντάσσονται, με τοπικές διαμορφώσεις, νέες, σύγχρονες μουσικές χρήσεις. Επειδή η ευρύτερη περιοχή των Δήμων Αθηναίων, Νέας Ιωνίας και Φιλαδέλφειας ήταν βιομηχανική και εργατική, προτείνεται η εγκατάσταση μιας νέας μικρής βιοτεχνικής μονάδας 20 κεραμιστών. Ο πραγματοποιούμενος συντελεστής δόμησης είναι μικρότερος του 0,15, ώστε ο χώρος να αποτελέσει έναν ανοιχτό πράσινο πνεύμονα για την πυκνοδομημένη περιοχή του 5ου διαμερίσματος της Αθήνας (Πατήσια, Ριζούπολη).
Ο φορέας ανάπλασης είχε προταθεί να συγκροτηθεί από το ΥΠΠΟ, τον Δήμο Aθηναίων, το Bιοτεχνικό Επιμελητήριο και την Ένωση Bιοτεχνών Λαϊκής Τέχνης. Το κόστος ανάπλασης εξασφαλίζεται από ίδιους πόρους των δημόσιων και βιοτεχνικών φορέων, από το Kοινοτικό Πλαίσιο Στήριξης και το πρόγραμμα δημοσίων επενδύσεων. Σημειώνεται ότι, με την ένταξη της περιοχής στο σχέδιο πόλεως, το 50% του εμβαδού των ιδιοκτησιών δίδεται στο Δημόσιο ως εισφορά σε γη, επομένως το κόστος απόκτησης της επιπλέον γης, λόγω και του προτεινόμενου χαμηλού συντελεστή δόμησης, είναι προσιτό. Ο Οργανισμός Ρυθμιστικού Σχεδίου Αθήνας, με φωτογραφική τροπολογία στο νόμο για τα αυθαίρετα που επιτρέπει σημειακή τροποποίηση των Γενικών Πολεοδομικών Σχεδίων, έδωσε πρόσφατα το πράσινο φως για ιδιωτική εκμετάλλευση του χώρου. Μέσα στην κρίση επιχειρούν να εκποιήσουν τα πάντα. Έτσι, η ανακίνηση του θέματος από την «Πρωτοβουλία για τη Διάσωση και Αξιοποίηση του Eργοστασίου της Columbia» έχει ιδιαίτερη αξία. Κινδυνεύουμε να χάσουμε ακόμα και τις μικρότερες κατακτήσεις του παρελθόντος. Αλλά, ο χώρος αυτός του Προμπονά ανήκει στους κατοίκους της περιοχής που τον διαφύλαξαν με τους αγώνες τους και οι οποίοι δεν θα επιτρέψουν στο ΥΠΕΚΑ να λεηλατήσει ένα κομμάτι της ζωής τους /μας.

* Η Ελένη Πορτάλιου είναι δημοτική σύμβουλος στο Δήμο Αθηναίων, επικεφαλής της παράταξης «Ανοιχτή Πόλη».

Του Σταύρου Γεωργά. Την άνοιξη του 2009, ετοιμάστηκε στο Εργαστήρι της Ελευθεριακής Κουλτούρας και κυκλοφόρησε ένα σύντομο κείμενο του Giorgio Agaben, αναφερόμενο στον Guy Debord, με τίτλο Βία και ελπίδα στο τελευταίο θέαμα. Όποιος θέλει να μελετήσει λιγότερο πρόχειρα τι συνέβη στις δικές μας πλατείες το καλοκαίρι του 2011 (σε εμβρυακή, πρωτόλεια μορφή, εννοείται, και μετασχηματισμένο κατά Lorentz, μια και, παρά την «παγκοσμιοποίηση», το αδρανειακό πεδίο ήταν διαφορετικό), πρέπει να λάβει αυτό το ελάχιστο κείμενο σοβαρότατα υπ’ όψιν.

- ...Αρκετά μας έχει μαυρίσει η ψυχή (και) αυτή την εβδομάδα. Όλα υπό διάλυση. Κλείνουν οργανισμοί, σχολεία, Kέντρα Ψυχικής Υγείας, διαλύεται κάθε ίχνος κοινωνικού κράτους. Αποφάσισα, λοιπόν, να ξεκινήσω ανάποδα και να γράψω για κάτι που… ανοίγει. Η νέα Δημοτική Βιβλιοθήκη στη Μεταμόρφωση. Και, μάλιστα, με μια μεγάλη έκθεση καταξιωμένων καλλιτεχνών.

… «Οι μαχητές δεν μπορούν και δεν πρέπει να ελεεινολογούν τη μοίρα τους, επειδή πάλεψαν όχι γιατί τους εξανάγκασε κανείς, αλλά γιατί το θέλησαν οι ίδιοι συνειδητά». Πολλαπλά επίκαιρος ο Αντόνιο Γκράμσι και οι Διανοούμενοι (Στοχαστής) για την εποχή που ζούμε. Είναι από εκείνα τα βιβλία που θεωρείς ότι τα έχεις διαβάσει και μόλις τα ξανακατεβάζεις από τη βιβλιοθήκη καταλαβαίνεις πως, τελικά, λίγα είχες καταλάβει και λάθος τα θυμάσαι!