Σε ένα μήνα περίπου θα διεξαχθούν οι αυτοδιοικητικές εκλογές. Μέσα στο θλιβερό τοπίο που διαμορφώνεται –από τις δασικές πυρκαγιές, το κύμα ακρίβειας, ιδιαίτερα των τροφίμων, του ηλεκτρισμού και της θέρμανσης– η ενασχόληση με αυτές τις εκλογές δεν φαίνεται να συγκινεί την ελληνική κοινωνία. Άλλωστε δεν υπάρχουν ούτε ορατές προσδοκίες και ούτε ουσιαστικά διακυβεύματα για τους πολίτες σχετικά με αυτή την «εκλογική μάχη» παρά το γεγονός ότι σε αρκετά από τα προβλήματα της επικαιρότητας η Τοπική Αυτοδιοίκηση έχει θεσμικό ρόλο και, το πιο σημαντικό, θα μπορούσε να διεκδικήσει ουσιαστική παρέμβαση.
Η σιωπή γύρω από τα κρίσιμα θέματα των ΟΤΑ και η εμμονική προβολή υποψηφιοτήτων και υποψηφίων ως να επρόκειτο για καλλιτεχνικό θέαμα είναι σκόπιμη. Μεθοδεύεται από τα συστημικά πολιτικά κόμματα, καθοδηγείται από τους ειδικούς της επικοινωνίας και υλοποιείται από τα διαπλεκόμενα ΜΜΕ.
Η μεθόδευση αυτή αποτελεί κρίσιμη προϋπόθεση για την καλλιέργεια μιας γενικής αδιαφορίας και απαξίωσης του θεσμού που θα επιτρέψει αύριο να μετατραπεί σε χαλαρή ψήφο υποστήριξης όσων έχουν σοβαρότατες ευθύνες για το τέλμα στο οποίο είναι βυθισμένοι οι δήμοι και οι περιφέρειες.
Δυναμική παρουσία επιχειρηματικών συμφερόντων
Οι κυβερνήσεις των τελευταίων χρόνων με τη νομοθεσία τους για το θεσμικό πλαίσιο λειτουργίας των ΟΤΑ και τους εκλογικούς νόμους έχουν συστηματικά υποβαθμίσει τον θεσμό της Τοπικής Αυτοδιοίκησης όσο αφορά τη σχέση της με τους πολίτες. Ταυτόχρονα ο θεσμός έχει αναβαθμιστεί σημαντικά όσα αφορά το ενδιαφέρον και την άμεση εμπλοκή μεγάλων επιχειρηματικών και οικονομικών συμφερόντων.
Οι περιφέρειες κυρίως και οι μεγάλοι δήμοι έχουν μετατραπεί σε υποδοχείς ευρωπαϊκών προγραμμάτων μεγάλου οικονομικού ενδιαφέροντος. Τα προγράμματα αυτά έχουν αυστηρούς περιορισμούς ως προς τα έργα που χρηματοδοτούνται (πράσινη ανάπτυξη, ψηφιακή μετάβαση κ.λπ.) και ελέγχονται ασφυκτικά από την κεντρική διοίκηση. Το γεγονός αυτό έχει κινήσει το ενδιαφέρον μεγάλων οικονομικών συμφερόντων που επιχειρούν να ελέγξουν τους κοινοτικούς πόρους ή άλλα επενδυτικά προγράμματα με απευθείας έλεγχο των διοικήσεων των ΟΤΑ. Τομείς όπως η εγκατάσταση ανεμογεννητριών βιομηχανικής κλίμακας, η διαχείριση απορριμμάτων, η αδειοδότηση και τα αντισταθμιστικά από την εγκατάσταση διαμετακομιστικών κέντρων και αντίστοιχων δραστηριοτήτων αποτελούν τις αιχμές του επιχειρηματικού ενδιαφέροντος
Έτσι περιφέρειες και μεγάλοι δήμοι έχουν μετατραπεί σε πεδίο παρέμβασης και άμεσου ελέγχου τους από εκπροσώπους μεγάλων οικονομικών και επιχειρηματιών συμφερόντων. Τα όσα συμβαίνουν και σχεδιάζονται στην Περιφέρεια Αττικής και ιδιαίτερα στον Πειραιά, στο Βόλο, στη Νέα Φιλαδέλφεια αποτελούν την κορυφή του παγόβουνου. Ουσιαστικά κάθε μεγάλη πόλη της χώρας αποτελεί πεδίο ανταγωνισμού και ελέγχου μεταξύ τοπικών ή και ευρύτερων οικονομικών παραγόντων.
Τα κυρίαρχα πολιτικά κόμματα προσφέρουν στηρίξεις με κριτήρια επιχειρηματικής διαπλοκής ή πολιτικού προσωπικού πρόθυμου να υπηρετήσεις τέτοια συμφέροντα. Άλλωστε, παρά τα υποκριτικά λόγια για το δήθεν ενδιαφέρον τους για τις τοπικές κοινωνίες, στην πράξη νομοθέτησαν και με όλες τους τις δυνάμεις στήριξαν τη μετατροπή των ΟΤΑ σε Ανώνυμες Εταιρείες.
Με αυτά τα κριτήρια ανακοινώνονται υποψηφιότητες και στηρίξεις. Και αντίστοιχα, με τέτοια κριτήρια καταγράφονται μετακινήσεις υποψηφίων σε συνδυασμούς.
Σε κάθε περίπτωση η Τοπική Αυτοδιοίκηση αντιμετωπίζεται ως «υποπροϊόν» της κεντρικής πολιτικής αντιπαράθεσης με έντονη οσμή εσωκομματικών ανταγωνισμών και αντιπαραθέσεων.
Μοχλός αναμόρφωσης του πολιτικού σκηνικού
Όσο πλησιάζουμε στον Οκτώβρη τα κομματικά επιτελεία θα αρχίσουν να δείχνουν μεγαλύτερη κινητικότητα και η μάχη των εντυπώσεων για το εκλογικό αποτέλεσμα θα έρχεται στο προσκήνιο. Για τη Ν.Δ. μοναδικός στόχος είναι να χρωματιστεί και πάλι μπλε ο εκλογικός χάρτης. Η εκλογική νίκη του Ιουνίου πρέπει να επαναληφθεί όχι μόνο ως καταλάγιασμα της δυσαρέσκειας για την καλοκαιρινή πύρινη καταστροφή αλλά, κυρίως, ως προετοιμασία για όσα έρχονται από το φθινόπωρο στο μέτωπο των παραχωρήσεων προς την Τουρκία αλλά και στην επίθεση ακρίβειας που οδηγεί σε απόγνωση την πλειοψηφία των νοικοκυριών. Ο στόχος φαίνεται εφικτός λόγω της πλήρους αδυναμίας της υποτιθέμενης αντιπολίτευσης και κινδυνεύει μόνο από ισχυρές «αντάρτικες» υποψηφιότητες από το χώρο της Ν.Δ. όπως στο Β. Αιγαίο, Δ. Μακεδονία και Πελοπόννησο.
Ο ΣΥΡΙΖΑ κατάφερε να «κρύψει» την ολοκληρωτική του αδυναμία να παρουσιάσει ένα σχέδιο για την Τοπική Αυτοδιοίκηση καθώς το καλοκαίρι αποτέλεσε αποκλειστικό πεδίο αντιπαράθεσης για την ανάδειξη νέου προέδρου. Είναι φανερό ότι κανείς από τους υποψηφίους δεν επιθυμούσε να χρεωθεί την αναμενόμενη ήττα. Άλλωστε οι όποιες προτάσεις για εκλογική συνεργασία απορρίφθηκαν από το ΠΑΣΟΚ και έτσι και οι όποιες επιλογές σε μεγάλους δήμους και περιφέρειες κινήθηκαν στα πλαίσια της γνωστής εσωκομματικής τριβής. Το ΠΑΣΟΚ από την πλευρά του αποσκοπεί αποκλειστικά να διατηρήσει την ανοδική εκλογική του καταγραφή στα πλαίσια της συνεχιζόμενης προσπάθειας ελέγχου του χώρου της« κεντροαριστεράς».
Στα γνωστά κινείται και η πολιτική του ΚΚΕ. Αποκλείοντας κάθε μορφή συνεργασίας και προβάλλοντας ένα ενιαίο εκλογικό σχήμα, σε άμεση σχέση με το κομματικό μηχανισμό, επιχειρεί να διατηρήσει τις εκλογικές του δυνάμεις σε Δήμους και Περιφέρειες. Το ΚΚΕ αντιλαμβάνεται την παρέμβαση στους ΟΤΑ ως «συμπλήρωμα» της κεντρικής του πολιτικής παρέμβασης. Διακηρύσσει ότι «δεν υπάρχουν τοπικά προβλήματα μόνο κεντρικά προβλήματα με τοπική έκφραση», παραπέμποντας τις όποιες λύσεις στα τοπικά προβλήματα στο μέλλον «όταν επιλυθεί το πρόβλημα της κεντρικής διακυβέρνησης της χώρας».
Οι υπόλοιπες δυνάμεις και σχήματα της εξωκοινοβουλευτικής Αριστεράς αντιλαμβάνονται τους ΟΤΑ ως χώρους έκφρασης ενός ανύπαρκτου αντικαπιταλιστικού κινήματος. Σήμερα στην Αθήνα καταφέρνουν να παρουσιάσουν ένα ενωτικό σχήμα που όμως παραμένει δέσμιο των μικροπολιτικών αντιπαραθέσεων των συνιστωσών του και το σημαντικότερο είναι σε πλήρη αδυναμία να παρουσιάσει ένα σχέδιο παρέμβασης και απόκτησης δεσμών με τις τοπικές κοινωνίες.
Υπάρχει διέξοδος;
Δεν χωρά αμφιβολία ότι το κλίμα είναι δυσμενές. Σφραγίζεται από την οπισθοχώρηση του λαϊκού παράγοντα και τις χαμηλές προσδοκίες των πολιτών. Καθορίζεται αρνητικά από το θεσμικό πλαίσιο της λειτουργίας των ΟΤΑ που συρρικνώνει σημαντικά τις όποιες δυνατότητες του θεσμού και δυσκολεύει τις προσπάθειες ενδυνάμωσης μιας νέας συνείδησης και μιας νέας κοινωνικής συμμετοχής.
Την ίδια στιγμή η ύπαρξη τοπικών κινημάτων και πολύμορφων προσπαθειών σε πολλές γωνιές της χώρας, ανθρώπων και συλλογικοτήτων που αγαπούν και μοχθούν για την Τοπική Αυτοδιοίκηση και τα εσωτερικά κενά και αντιφάσεις που σχετίζονται με τις σχέσεις τοπικής-κεντρικής διοίκησης συνιστούν ευκαιρίες και κρύβουν δυνατότητες.
Θα ήταν διαφορετική η εικόνα αν τα σχήματα αυτά έβρισκαν τρόπους να επικοινωνήσουν μεταξύ τους, να ανταλλάξουν εμπειρίες, να συντονίσουν τη δράση τους.
