Οι αγροτικές κινητοποιήσεις μεταξύ του «πριν» και του «μετά»
του Παναγιώτη Οικονομίδη
Με τα τρακτέρ ήδη ζεστά από τις κινητοποιήσεις του τελευταίου μήνα οι αγρότες μπαίνουν στα χωράφια τους για να αρχίσουν τις καλλιέργειες. Όχι γιατί δεν ξέρουν τι άλλο να κάνουν, αλλά ξέρουν ότι αυτό που κάνουν είναι χρήσιμο. Είναι η ίδια η ζωή. Η δική τους, αλλά και της χώρας. Στο βαθμό που τους αναλογεί συμμετέχουν στη διατροφή αυτού του τόπου.
Το αγροτικό επάγγελμα τελειώνει με τη μορφή που το ξέραμε. Οι αγρότες, όπως και οι ίδιοι ομολογούν, θα γίνουν εργάτες γης και θα εργάζονται σαν κολίγοι στις πολυεθνικές εταιρίες διατροφής. Το μέλλον της αγροτικής παραγωγής, σε συνδυασμό με όσα συμβαίνουν στον τομέα της τροφής, αποτελούν στοιχεία ενός δυστοπικού μέλλοντος.
Το ασφαλιστικό νομοσχέδιο ήταν η αφορμή για την κινητοποίηση, όχι μόνο των αγροτών, αλλά και άλλων κλάδων που μέχρι τώρα δεν είχαν κάνει την εμφάνισή τους, όπως οι ιατροί και οι δικηγόροι. Νέα στρώματα και νέες ηλικίες παραλαμβάνουν τη σκυτάλη του ριζοσπαστισμού.
Οι φετινές κινητοποιήσεις των αγροτών είχαν ένα νέο στοιχείο. Υπήρξαν μπλόκα που κινήθηκαν έξω από το μαντρί. Βέβαια, τα παραδοσιακά «μαγαζιά» δούλεψαν, και έπαιξαν τον ρόλο τους στην εξέλιξη του αγώνα των αγροτών.
Μετά από έναν και πλέον μήνα κυριολεκτικά στους δρόμους, η ένταση και το πάθος των πρώτων ημερών στα μπλόκα έδωσαν τη θέση τους στην οργή. Οργή για τη στάση της κυβέρνησης, άλλα και τις μεθοδεύσεις της συνδικαλιστικής ηγεσίας.
Στη μια περίπτωση, στους αγρότες που συμμετείχαν σε μπλόκα που δεν κηδεμονεύονταν από κάποιον παραδοσιακό συνδικαλιστή ή κομματάρχη, η οργή είναι στραμμένη κυρίως ενάντια στην κυβέρνηση. Στη δεύτερη περίπτωση, οι αγρότες που συμμετείχαν στις κινητοποιήσεις και είναι εξαρτημένοι απ’ το πελατειακό σύστημα των συνδικαλιστών και των αγροτικών ενώσεων νιώθουν πιο έντονα την ασφυξία της οργής, γιατί βιώνουν και την ανικανότητα του παραδοσιακού σχήματος συναλλαγής και συνενοχής μεταξύ κομματάρχη ή συνδικαλιστή και πολιτικού συστήματος.
Η οργή των αγροτών έχει αποδέκτη, με έναν υποσυνείδητο τρόπο, και τις παραδοσιακές δυνάμεις του αγροτοσυνδικαλισμού και όλη την «κουλτούρα» που τον διατρέχει αλλά και με ότι αυτός συναλλάσσεται. Αγροτικοί συνεταιρισμοί, ενώσεις συνεταιρισμών, διαπλοκή επιδοτήσεων κ.λπ.
Ο νέος κυρίως αγρότης, που συμμετείχε στα μπλόκα προσπαθώντας να αναζητήσει μια απάντηση για την επιβίωση, προερχόμενος από την πρώτη περίπτωση, βρήκε απέναντί του μια κυβέρνηση με δεμένα τα χέρια, πράγμα που το γνώριζε έτσι κι αλλιώς και δεν τσίμπησε εξαρχής στην πρόσκληση για διάλογο. Ενώ ο προερχόμενος από τη δεύτερη περίπτωση είδε ότι η διάθεσή του για κινητοποίηση προσέκρουσε και αναχαιτίστηκε με διάφορους τρόπους από την παραδοσιακή «νομενκλατούρα» του αγροτοσυνδικαλισμού.
Τι έδειξαν, όμως, οι κινητοποιήσεις των αγροτών στους ίδιους τους αγρότες; Ποια είναι η παρακαταθήκη; Οι αγρότες στα μπλόκα έμαθαν να συντονίζονται, να συνεργάζονται, να ακολουθούν και να σέβονται συλλογικές διαδικασίες και αποφάσεις. Υπάρχουν τα συντονιστικά που αποφασίζουν, αλλά αμέσως μετά κοινοποιούνται οι αποφάσεις σε όλους. Πρώτα σκιρτίματα της αμεσοδημοκρατίας σε ένα δύσπιστο στρώμα όπως οι αγρότες. Από τα ακηδεμόνευτα μπλοκ εκφράζεται η διάθεση συνέχισης, παρ’ όλο που ξεκινάει και η καλλιεργητική περίοδος, διάθεση να μην κλείσει ο κύκλος που άνοιξε.
Η υπόγεια αίσθηση αδιέξοδου που καταλάβαινε κάποιος πριν από 30 μέρες, που επιβεβαιώθηκε από τη στάση της κυβέρνησης στον «διάλογο» και από την προσπάθεια κατάσβεσης του ριζοσπαστικού κύματος, αντικαθίσταται με την αναγνώριση της ανάγκης για περαιτέρω οργάνωση και συνεννόηση. Ζητήματα που κερδήθηκαν μέσα από τις διαδικασίες συζήτησης και συνεννόησης στα μπλόκα. Η ανταπόκριση άλλων κοινωνικών ομάδων έκανε κατανοητό ότι η σύνδεση με τη κοινωνία είναι απαραίτητη για το χτίσιμο συμμαχιών στο διεκδικητικό επίπεδο αλλά και για την πολιτική πάλη, γιατί το θέμα της αγροτικής παραγωγής είναι θέμα που αγγίζει όλη την κοινωνία.
Ηχηρό μήνυμα
Η στάση των αγροτών να μη δεχτούν το διάλογο επί τετελεσμένων έστειλε ένα ηχηρό μήνυμα ότι η κηδεμονία των κομματικών παραγόντων δεν είναι αποδεκτή. Από τα «παραδοσιακά» μπλόκα, των συνδικαλιστών και των κομματαρχών, η αίσθηση είναι πιο μετριοπαθής. Εκεί λειτουργεί ακόμα η παραλυτική επίδραση του αγροτοσυνδικαλισμού. Οι αγρότες σε αυτά τα μπλόκα δεν είδαν κάποιο άλλο αποτέλεσμα, σε αντίθεση με τους συμμετέχοντες στα μπλόκα της πρώτης περίπτωσης. Ενώ τα αποτελέσματα του «διαλόγου» είναι κοινά για όλους, κάποιοι είχαν και αποτελέσματα πέρα και έξω από τον όποιο «διάλογο». Αυτά είναι τα αποτελέσματα της οργάνωσης από τα κάτω.
Στο αγροτικό κίνημα, λοιπόν, υπάρχουν δύο αντιλήψεις. Η μια αξιοποιεί τα στοιχεία του παρόντος και αναζητά διέξοδο και απαντήσεις προς τα μπρος, σε νέα ζητήματα, σε συνάντηση με την υπόλοιπη κοινωνία, ενώ ή άλλη, με την αδράνεια του παρελθόντος, αναζητά τη διέξοδο και την έκφραση της οργής της σε πιο ζοφερό τοπίο, στριφογυρνώντας για λίγο ακόμα γύρω από τις αγωνίες της.
Μια συζήτηση που θα περιλαμβάνει τον αγροτικό κόσμο σαν βασική συνιστώσα ενός πολιτικού κινήματος που αναζητά και προσπαθεί να περιγράψει μια πρόταση διεξόδου είναι μια άμεσα αναγκαία προοπτική.
Ταυτόχρονα, οι αγρότες μπορούν να διαδραματίσουν σημαντικό ρόλο αν στο αμέσως επόμενο διάστημα τον αναζητήσουν με συγκροτημένο τρόπο στην άμεση εξυπηρέτηση βασικών διατροφικών αναγκών του πληθυσμού. Η συνάντηση με την κοινωνία και με τις εξωθεσμικές κινηματικές δομές έχει τη δυνατότητα να δώσει νέες διαστάσεις στην έκφραση και να πολλαπλασιάσει τη δυναμική του αγροτικού κινήματος.
