Του Γιάννη Θεωνά
H κοινωνική ασφάλιση αποτελεί, αναμφισβήτητα, μία από τις μεγαλύτερες κατακτήσεις του εργατικού κινήματος στον 20ό αιώνα. Κατάκτηση που, είκοσι χρόνια τώρα, βρίσκεται στο στόχαστρο των πολιτικών και κοινωνικών δυνάμεων του νεοφιλελεύθερου παγκοσμιοποιημένου καπιταλισμού.
Στο χορό έχουν μπει επίμονα οι διεθνείς καπιταλιστικοί οργανισμοί, ΟΟΣΑ, ΔΝΤ, Διεθνής Τράπεζα κ.λπ. και, φυσικά, η ΕΕ, που με κάθε τρόπο υποδείχνουν την ολοκληρωτική «μεταρρύθμιση» της κοινωνικής ασφάλισης.
Βασική κατεύθυνσή τους αποτελεί το πέρασμα σε ένα συνταξιοδοτικό σύστημα τριών πυλώνων. Η κατεύθυνση αυτή του τριφασικού συνταξιοδοτικού συστήματος συνδέθηκε ευθέως με την απορρύθμιση των εργασιακών σχέσεων και την προώθηση της μερικής και ελαστικής απασχόλησης.
Στη χώρα μας, η κατεύθυνση αυτή, μαζί με το διαχωρισμό των κλάδων υγείας από τα ασφαλιστικά ταμεία, αποτελούν και για τα δύο κόμματα εξουσίας, ΠΑΣΟΚ και ΝΔ, πυρήνα των κυβερνητικών επιλογών τους.
Οι δύο αυτές επιλογές, μαζί με τα ζητήματα της χρηματοδότησης και των όρων συνταξιοδότησης, αποτελούν το πλαίσιο των προωθούμενων παρεμβάσεων στο σύστημα της κοινωνικής ασφάλισης.
Βασικό στόχο των κάθε λογής «μεταρρυθμίσεων» αποτελεί η ουσιαστική κατάργηση του δημόσιου, κοινωνικού και αναδιανεμητικού χαρακτήρα της ασφάλισης και η προώθηση του τριφασικού συνταξιοδοτικού συστήματος, που προωθεί το άνοιγμα του δρόμου στην ιδιωτική ασφάλιση.
Από το 1993, με την υιοθέτηση της περιβόητης Λευκής Βίβλου του Ντελόρ και, ακόμη πιο έντονα, μετά το 2000 (στρατηγική της Λισσαβόνας), βιομήχανοι, Κομισιόν και ΟΟΣΑ-ΔΝΤ αξιώνουν από τις εθνικές κυβερνήσεις την επείγουσα μεταρρύθμιση των δημόσιων συνταξιοδοτικών συστημάτων, μέσω μιας ανοικτής διαδικασίας συντονισμού ανάμεσα στις ευρωπαϊκές χώρες.
Στην κατεύθυνση αυτή και παρά τις αλλεπάλληλες «μεταρρυθμίσεις», η μακροπρόθεσμη βιωσιμότητα των δημόσιων οικονομικών στα περισσότερα κράτη-μέλη δεν έχει, όπως υπογραμμίζει η ΕΕ, ακόμη εξασφαλιστεί και υπογραμμίζεται η ανάγκη παραπέρα μεταρρύθμισης των συνταξιοδοτικών συστημάτων στην κατεύθυνση του τριφασικού, για να τεθούν αυτά σε «γερές οικονομικές βάσεις» και να περάσουμε σε πιο αποφασιστικά βήματα προς την εξυγίανση των δημόσιων οικονομικών.
Η ελαστικοποίηση των εργασιακών σχέσεων διαμορφώνει τους όρους για ουσιαστική ανατροπή του ασφαλιστικού συστήματος, όπως το γνωρίσαμε μέχρι σήμερα, και την προώθηση εκείνου του συστήματος που θα προσαρμόζεται στη διαμορφούμενη άτυπη και ελαστική αγορά εργασίας και όπου:
– Τον πρώτο άξονα θα αποτελεί το δημόσιο συνταξιοδοτικό σύστημα, στο οποίο θα υπαχθούν όλα τα ταμεία κύριας ασφάλισης και θα παρέχει την κύρια ή βασική σύνταξη. Ο άξονας αυτός θα συρρικνώνεται όσο θα ελαστικοποιείται η απασχόληση και θα τείνει προς μια εθνική σύνταξη γύρω από τα επίπεδα της σύνταξης του ΟΓΑ ή του ΕΚΑΣ.
– Τον δεύτερο άξονα θα αποτελούν τα ιδιωτικά επαγγελματικά ταμεία, στα οποία θα υπαχθούν σταδιακά τα επικουρικά ταμεία και θα λειτουργούν με το κεφαλαιοποιητικό σύστημα και θα «αξιοποιούνται» στα πλαίσια των χρηματαγορών.
– Τον τρίτο άξονα θα αποτελεί ο ιδιωτικός τομέας προσωπικής ασφάλισης, ο οποίος θα λειτουργεί με ασφαλιστικά προγράμματα, ατομικά ή συλλογικά, στα πλαίσια μονομερών πρωτοβουλιών των συνδικάτων ή διμερών συμφωνιών εργοδοτών-συνδικάτων. Ο άξονας θα αναπτύσσεται όσο θα γενικεύεται η ελαστική και μερική απασχόληση και οι νέες άτυπες μορφές εργασιακών σχέσεων.
Ορισμένες επιλογές, που προωθούνται στο πλαίσιο της νέας πασοκικής «μεταρρύθμισης» του ασφαλιστικού συστήματος, συνδέονται άμεσα με τις παραπάνω κατευθύνσεις και οδηγούν στην πλήρη ανατροπή του ασφαλιστικού συστήματος, όπως το γνωρίσαμε μέχρι σήμερα. Ανάμεσά τους:
– Ο διαχωρισμός του μέρους της κοινωνικής αλληλεγγύης από την κατώτερη σύνταξη και η διαμόρφωσή της ως βασικής σύνταξης, στα επίπεδα των 360 ευρώ. Θα αποτελέσει τον πρώτο άξονα του τριφασικού συστήματος, στον οποίο θα περιοριστεί το δημόσιο μέρος του ασφαλιστικού συστήματος.
– Η θεσμοθέτηση της βασικής σύνταξης ως βάσης υπολογισμού όλων των συντάξεων στο σύνολο του εργασιακού βίου, που αποτελεί διαδικασία δραματικής μείωσης του ύψους όλων των συντάξεων.
– Η προώθηση του δεύτερου άξονα του τριφασικού, των επαγγελματικών ταμείων, με την αποδοχή της προκλητικής νομικής«κατασκευής» της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου, να «βαφτίσουν» επαγγελματικό ταμείο το ελληνικό Δημόσιο για να επιβάλουν την εξίσωση ορίων ηλικίας ανδρών και γυναικών.
– Το διάγγελμα του πρωθυπουργού για τα όρια ηλικίας και το πάγωμα μισθών και συντάξεων.
Τα τρία προεκλογικά«δεν» φαντάζουν πλέον γελοίες καρικατούρες μπροστά στα «θέλω» της ΕΕ, της ΕΚΤ, του ΔΝΤ και των αγορών.
