Συνέντευξη στον Βαγγέλη Μπέκα
Ο Αντώνης Μποσκοΐτης μάς ξάφνιασε ευχάριστα το 2006 με ένα από τα σημαντικότερα ελληνικά ντοκιμαντέρ των τελευταίων ετών, το κλασικό πλέον «Zωντανοί στο κύτταρο, σκηνές ροκ». Φέτος επανέρχεται με την ταινία «Οδύσσειες Σωμάτων-Μπαλάντα για τον Νίκο Κούνδουρο», η οποία θα κάνει πρεμιέρα στο 12ο Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης που πραγματοποιείται στη συμπρωτεύουσα, από 12 έως 21 Μαρτίου.
Είσαι γνωστός, κυρίως για τα μουσικά ντοκιμαντέρ σου. Τι ήταν εκείνο που σε οδήγησε να κάνεις το πορτρέτο του Κούνδουρου;
Η πρόταση ήρθε από τον σκηνοθέτη και εκδότη Γιάννη Σολδάτο, συγγραφέα επίσης της βιογραφίας του Νίκου Κούνδουρου με τίτλο «Οδύσσειες Σωμάτων». Αυτός με κάλεσε στο γραφείο του πριν από δύο χρόνια και μου ζήτησε να μεταφέρω το βιβλίο του στην οθόνη με το δικό μου «ολίγον… ροκ στυλ», όπως μου ’χε πει χαρακτηριστικά. Γνώριζε, βέβαια, τη φιλία που εδώ και μία δεκαετία με συνδέει με τον Κούνδουρο, οπότε αυτομάτως το όλο εγχείρημα θα ήταν πιο εύκολο. Εννοώ πως δεν υπήρχε το άγχος τού πώς εγώ, ένας νέος κινηματογραφιστής, θα προσέγγιζα τον πάπα του ελληνικού σινεμά. Σήμερα που η ταινία τελείωσε, δεν θα φανταζόμουν ότι ένα ντοκιμαντέρ για τον Κούνδουρο, θα προέκυπτε πολύ πιο ροκ και από το «Ζωντανοί στο Κύτταρο»!
Ποια χαρακτηριστικά είναι εκείνα που κάνουν το κινηματογραφικό έργο του Κούνδουρου τόσο ξεχωριστό;
Όπως λέει ο συγγραφέας Βασίλης Βασιλικός, μέσα στο ντοκιμαντέρ, ο Κούνδουρος ουδέποτε ενδιαφέρθηκε να φτιάξει ταινίες που θα πιάσουν, εμπορικές με λίγα λόγια. Τον ενδιέφερε μια ζωή να κάνει τα δικά του, με όποιο κόστος. Για μένα, αυτό είναι το υπ’ αριθμόν ένα ζητούμενο, όχι μόνο στην εργογραφία του Κούνδουρου, αλλά και στην τέχνη γενικότερα.
Πόσο δύσκολο είναι να είσαι ντοκιμαντερίστας στην Ελλάδα της κρίσης;
Κατ’ αρχάς, να πω ότι δηλώνω ευκαιριακός, από ανάγκη ψυχική, ντοκιμαντερίστας. Θέλω να πω ότι ποτέ δεν διεκδίκησα μερίδιο από τη λεγόμενη πίτα της ΕΡΤ, ούτε καταθέτω κάθε χρόνο σενάρια στο Ελληνικό Κέντρο Κινηματογράφου. Βιοπορίζομαι αξιοπρεπώς από τα έντυπα στα οποία γράφω, κι από το ραδιόφωνο. Αν τα μέχρι τώρα ντοκιμαντέρ μου έχουν τύχει βραβεύσεων και διανομής, αυτό αφενός με γεμίζει με χαρά και αφετέρου με άγχος ευθύνης. Αν εννοείτε την οικονομική κρίση, θα συμφωνήσω: η ταινία αυτή κόπηκε αρχικώς από την ΕΡΤ και, εν τέλει, έγινε με 50.000 ευρώ από το Ελληνικό Κέντρο Κινηματογράφου και την ενίσχυση των κινηματογραφικών εργαστηρίων Σκλαβής και της παραγωγού εταιρείας MediaVox. That’ s all!
Ποια είναι η γνώμη σου για τα τηλεοπτικά ντοκιμαντέρ;
Μεγάλη συζήτηση σηκώνει η ερώτηση αυτή. Μπορεί να δεις ένα ντοκιμαντέρ που πλασάρεται ως κινηματογραφικό ή έστω δημιουργικό και να είναι πολύ πιο φλατ και άνευρο από ένα τηλεοπτικό του Αυγερόπουλου, λόγου χάρη, του οποίου –σημειωτέον– εκτιμώ πολύ τις δουλειές. Όπως είχε πει κάποτε ο Παπαστάθης «ένας ντοκιμαντερίστας μπορεί να είναι αληθινός ποιητής». Αυτή η άποψη αρέσει σε μένα κι αυτήν προσπαθώ να φτάσω, με όσες δυνάμεις έχω. Γενικώς, απεχθάνομαι στις δικές μου δουλειές τη ρεπορταζίλα, τη στατικότητα και την ατολμία να παίξεις με το μέσο σου.
Οι φετινές ελληνικές ταινίες μυθοπλασίας ξεχώρισαν στις αίθουσες και στα φεστιβάλ του εξωτερικού. Μπορεί το ελληνικό ντοκιμαντέρ να έχει ανάλογη πορεία;
Γιατί όχι; Θα αναφερθούμε ξανά εδώ στην «Αγέλαστο Πέτρα» που παιζόταν για μήνες στις ελληνικές αίθουσες, ανανεώνοντας το ενδιαφέρον του κοινού για τα αμιγώς ποιητικά και δημιουργικά ντοκιμαντέρ. Το «Ζωντανοί στο Κύτταρο», ας πούμε, παίχτηκε μέσα στη Βιβλιοθήκη της Πράγας, στην Τσεχία, όπου προσήλθαν Έλληνες δεύτερης και τρίτης γενιάς -και όχι μόνο. Η διεθνής πορεία ενός ντοκιμαντέρ, περισσότερο, καθορίζεται από το θέμα με το οποίο καταπιάνεται. Ο τρόπος γραφής του σκηνοθέτη έρχεται σε δεύτερη μοίρα.
Οι κινηματογραφιστές στην ομίχλη είπαν «όχι» στο Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης. Ανάλογες ενέργειες είχαμε και από ντοκιμαντερίστες. Κάποιο σχόλιο;
Η κίνηση αυτή των Ελλήνων κινηματογραφιστών ορθώς έγινε τον περασμένο Νοέμβριο, για ν’ ανάψουν τα αίματα μήπως και αλλάξει κάτι ουσιωδώς στο κινηματογραφικό ομιχλώδες τοπίο. Στήριξα την προσπάθεια με δημοσιεύματα και με το να είμαι κάθε μέρα στις προβολές του αθηναϊκού αντιφεστιβάλ. Εμείς επιλέξαμε να ανεβάσουμε την ταινία αυτή στο φεστιβάλ για τους εξής λόγους: ο βασικότερος ήταν ότι δεν πρόκειται για ένα αμιγώς δικό μου project. Ο Νίκος Κούνδουρος, το κεντρικό πρόσωπο του ντοκιμαντέρ, με επιστολή του εδώ και καιρό είχε αποστασιοποιηθεί από την όλη κατάσταση, επομένως καταλαβαίνετε πόσο δύσκολο θα ήταν για μένα να πάω κόντρα στη θέση ενός Κούνδουρου. Αυτή είναι η πάσα αλήθεια, όσο political correct κι αν ακούγεται.
Ένας ακόμη λόγος, νομίζω καθόλου αμελητέος, είναι πως από στιγμή σε στιγμή αναμένεται το νέο νομοσχέδιο του Γερουλάνου για την εγχώρια κινηματογραφία. Θα ήμουν ψεύτης, βέβαια, αν σας έλεγα ότι δεν ανησυχώ που αυτό ακόμη δεν έχει γίνει.
