Τι είναι η Ευρώπη σήμερα, και προς τα πού πηγαίνει; Αλλά πριν τεθεί ή απαντηθεί αυτό το ερώτημα, προϋπάρχει ένα άλλο: Ποια είναι η Ευρώπη; Ισχύει το Ευρώπη ίσον Ευρωπαϊκή Ένωση; Διότι σε μεγάλο βαθμό λειτουργεί αυτή η ταύτιση, που δεν είναι πραγματική. Ετούτη τη στιγμή όλες οι βασικές πολιτικές δυνάμεις των περισσότερων κρατών μελών της Ε.Ε. θεωρούν τη Ρωσία ως εξω-ευρωπαϊκή χώρα, και ως εχθρό της ειρήνης και της Ευρώπης. Πρόκειται για έναν πρώτο μεγάλο ακρωτηριασμό. Από το γενικό σύνθημα μιας Ευρώπης «από τα Ουράλια μέχρι τον Ατλαντικό», από το γενικό πλαίσιο «Η ενωμένη Ευρώπη απομακρύνει τον πόλεμο και διασφαλίζει την ειρήνη», έχουμε φθάσει σε μια «Ευρώπη» όπου η Κομισιόν και μια ομάδα χωρών παίζουν εμπρηστικό ρόλο, και προετοιμάζονται για πόλεμο (ή τον τροφοδοτούν ήδη) σε ευρωπαϊκό έδαφος.
Η Ευρώπη, μετά από 4 δεκαετίες νεοφιλελευθερισμού, υποτιθέμενης σύγκλισης, καθιέρωσης του ευρώ, πανευρωπαϊκής λιτότητας και κριτηρίων του Μάαστριχτ, μετά από εξαιρετικά γεγονότα (όπως η πτώση του Τείχους, η ενοποίηση των δύο Γερμανιών, ο πόλεμος και η διάλυση της Γιουγκοσλαβίας, οι προσφυγικές ροές και η περιστολή των δικαιωμάτων σε όλα τα επίπεδα), δεν μπορεί να αποφύγει την πραγματικότητα: Στον σύγχρονο κόσμο είναι η περιοχή με την πιο οξυμένη οικονομική επιβράδυνση και κρίση, με βαθύτατες φυγόκεντρες δυνάμεις, με μια αναγκαστική υποταγή στο ΝΑΤΟ και τις ΗΠΑ (παρά τις πρότερες δηλώσεις για εγκεφαλικά νεκρό ΝΑΤΟ), με φυτεμένο έναν πόλεμο στην καρδιά της Γηραιάς Ηπείρου που διαρκεί πάνω από δύο χρόνια. Η πραγματικότητα φέρνει στην επιφάνεια μια ανάπηρη πολιτικά και οραματικά «Ευρώπη», μια κυριολεκτικά ακρωτηριασμένη Ευρώπη (Ευρώπη πλην Ρωσίας), μια «ακραία Ευρώπη».
Γιατί «ακραία Ευρώπη»;
Το πολιτικό προσωπικό που διαχειρίστηκε ή κυβέρνησε την Ε.Ε. μέχρι τώρα, μέσα από σύμμικτα κυβερνητικά σχήματα (πότε χριστιανοδημοκρατικά, πότε κεντροαριστερά, πότε μέσα από συνασπισμούς που περιλάμβαναν και ολίγη από «πράσινους»), φωνασκεί σήμερα ότι υπάρχει μεγάλος κίνδυνος ανόδου της ακροδεξιάς. Χωρίς να προβληματίζεται καθόλου για το πώς και γιατί άνοιξε ο δρόμος σε δυνάμεις που προέρχονταν από την ακροδεξιά, ώστε να διεκδικούν σήμερα ένα γερό μερίδιο στη διακυβέρνηση αυτής της «Ευρώπης» (κι όχι μιας άλλης, διαφορετικής Ευρώπης), ανακηρύσσει την ακροδεξιά ως τον μεγάλο κίνδυνο – που εξαιτίας του μπορεί να χαθεί ακόμα και η «ευρωπαϊκότητα». Το εν λόγω πολιτικό προσωπικό στέκεται έτσι προκειμένου να διατηρήσει κάποια ποσοστά και άρα να μπορεί να συνεχίσει στο δρόμο της πράσινης μετάβασης, του ψηφιακού μετασχηματισμού, της ανάκτησης θέσεων στον παγκόσμιο ανταγωνισμό για τις μεγάλες ευρωπαϊκές επιχειρήσεις – και για τίποτα παραπάνω.
Η πραγματικότητα (πάλι) της «Ευρώπης», δηλαδή της Ε.Ε., με επικεφαλής την Κομισιόν και την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα (που κανένας δεν εξέλεξε), αναδεικνύει μια ακραία Ευρώπη στις προδιαγραφές του ακροκεντρώου συνασπισμού που την κυβερνούσε – με μια μικρή αλλά καθοριστική τροποποίηση: η Ε.Ε. γίνεται «ακραία Ευρώπη», δηλαδή παίρνει μορφή πιο δεξιά συνολικά, πιο αντιδραστική και αντιδημοκρατική, πιο αντεργατική, πιο φιλοπόλεμη, πιο αντιρωσική, πιο ψυχροπολεμική, πιο ΝΑΤΟϊκή, πιο στρατιωτικοποιημένη. Αυτή είναι η «ακραία Ευρώπη», και μέσα σε αυτά τα πλαίσια θα ενσωματωθεί μεγάλο μέρος της ακροδεξιάς. Πρώτον επειδή χωράει και είναι συμβατή, και δεύτερον επειδή εκμεταλλεύεται μια δυσαρέσκεια και δυσφορία από τη διαχείριση των ακροκεντρώων δυνάμεων (δεξιών, σοσιαλιστικών, πράσινων ή αριστερών). Αυτός ο πολιτικός μετασχηματισμός παίζεται και με τις ευρωεκλογές.
Η Ε.Ε. γίνεται «ακραία Ευρώπη», δηλαδή παίρνει μορφή πιο δεξιά συνολικά, πιο αντιδραστική και αντιδημοκρατική, πιο αντεργατική, πιο φιλοπόλεμη, πιο αντιρωσική, πιο ψυχροπολεμική, πιο ΝΑΤΟϊκή, πιο στρατιωτικοποιημένη. Και μέσα σε αυτά τα πλαίσια θα ενσωματωθεί μεγάλο μέρος της ακροδεξιάς
Η ακροδεξιά σοβαρεύει
Για παράδειγμα η ίδια η Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν (που θέλει να είναι για άλλη μια θητεία στην προεδρία της Κομισιόν), μιλώντας για την Τζόρτζια Μελόνι των «Αδελφών της Ιταλίας» και πρωθυπουργό της Ιταλίας, θα την χαρακτηρίσει «φιλοευρωπαία, σαφώς κατά του Πούτιν και υπέρ του κράτους δικαίου». Και επομένως δεν αποκλείει την συνεργασία μαζί της. Επί της ουσίας η Μελόνι γίνεται το καλύτερο όχημα για την είσοδο των από ακροδεξιά προερχόμενων δυνάμεων να μπουν στο κλαμπ της «κυβέρνησης» της Ε.Ε.
Ήδη στον χώρο της ακροδεξιάς, που υπολογίζουν ότι θα έχουν άνοδο, δρομολογούνται εξελίξεις: Από τις δύο προϋπάρχουσες παρατάξεις του χώρου αυτού, τους Ευρωπαίους Συντηρητικούς και Μεταρρυθμιστές (ECR) με 75 έδρες και την Ταυτότητα και Δημοκρατία (ID) με 68 έδρες, γίνονται διεργασίες να ενωθούν και να αποτελέσουν τη δεύτερη δύναμη μέσα στο ευρωκοινοβούλιο. Το ECR αποτελείται από το «Αδέλφια της Ιταλίας» της Τζόρτζια Μελόνι, το πολωνικό κόμμα Νόμος και Δικαιοσύνη (PiS), το ισπανικό Vox, το γαλλικό Reconquest του Ερίκ Ζεμούρ κ.ά. Το ID περιλαμβάνει τον γαλλικό Εθνικό Συναγερμό της Μαρίν Λεπέν, την Ιταλική Λίγκα του Ματέο Σαλβίνι και το ολλανδικό PVV του Γκερτ Βίλντερς, που κέρδισε τις εκλογές στην Ολλανδία τον Νοέμβριο. Από τον τελευταίο συνασπισμό εκδιώχθηκε το γερμανικό AfD ως πολύ ακροδεξιό.
Οι πολιτικές ισορροπίες της «ακραίας Ευρώπης» δοκιμάζονται και ανασυνθέτονται. Οι ευρωεκλογές θα δημιουργήσουν έναν νέο συσχετισμό στις δυνάμεις αυτές. Σημειωτέον ότι αυτό που ενδιαφέρει τους δυναμικούς κύκλους της ευρωένωσης είναι να διατηρηθεί ο προσανατολισμός που ήδη υπάρχει, χωρίς μεγάλα τραντάγματα και με τους αναγκαίους συμβιβασμούς και ενσωματώσεις.
Η στατική φωτογραφική εικόνα της «Ευρώπης»
- 370 εκατομμύρια Ευρωπαίοι καλούνται στις κάλπες των ευρωεκλογών για να εκλέξουν τους 720 βουλευτές του νέου Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου.
- Η Ε.Ε. αποτελείται από 27 κράτη μέλη. Το Ηνωμένο Βασίλειο, το 28ο μέλος, αποχώρησε στις 31 Ιανουαρίου 2020 στο πλαίσιο του Brexit. Όχι ασήμαντη εξέλιξη…
- Είκοσι από τα μέλη της συναλλάσσονται σε ευρώ, ένα νόμισμα που τέθηκε σε κυκλοφορία το 1999. Μεταξύ άλλων, η Δανία και η Σουηδία έχουν επιλέξει να διατηρήσουν το εθνικό νόμισμά τους.
- Το Ακαθάριστο Εγχώριο Προϊόν της Ε.Ε. υπολογίζεται σε 16,75 τρισεκατομμύρια δολάρια: ξεπεράστηκε από αυτό της Κίνας (17,96 τρισεκατομμύρια) και παραμένει μακράν πίσω απ’ αυτό των ΗΠΑ (25,44 τρισεκατομμύρια), σύμφωνα με στοιχεία της Παγκόσμιας Τράπεζας.
- Αλλά προσοχή, τα 16,75 τρισεκατομμύρια συνιστούν μια αυθαίρετη άθροιση, διότι κάθε χώρα (και ιδιαίτερα οι ισχυρές) κάνει τα κουμάντα της. Η Ε.Ε. είναι πολύ ανίσχυρη ως γεωπολιτική οντότητα, και πολυδιασπασμένη…
- Με 448 εκατομμύρια κατοίκους, η Ε.Ε. έχει περισσότερο πληθυσμό από τις ΗΠΑ (333 εκατομμύρια), αλλά πολύ μικρότερο από την Κίνα και την Ινδία (1,4 δισεκατομμύριο η καθεμία).
- Η Γερμανία είναι το κράτος μέλος με τον μεγαλύτερο πληθυσμό (84 εκατομμύρια κάτοικοι), και η Μάλτα με τον μικρότερο (530.000).
- Ο προϋπολογισμός της Ε.Ε. ανέρχεται σε 1,2 τρισεκατομμύριο ευρώ για την περίοδο 2021-2027. Τα κράτη μέλη συμβάλλουν σ’ αυτόν περίπου το 1% του Ακαθάριστου Εθνικού Εισοδήματός τους (ΑΕΕ), και μέσω διαφόρων άλλων συνεισφορών (ΦΠΑ, τελωνειακοί δασμοί, πλαστικά απορρίμματα).
- Στο πλαίσιο του πολέμου στην Ουκρανία, οι ευρωπαϊκοί θεσμοί έχουν αποδεσμεύσει μέχρι τώρα περίπου 79,5 δισεκατομμύρια ευρώ για να βοηθήσουν το Κίεβο, σύμφωνα με τα στοιχεία του γερμανικού ινστιτούτου ερευνών Kiel Institute.
[Όλα τα στοιχεία είναι από πρόσφατο δημοσίευμα του ΑΠΕ]
Ναι σε όλα όσα θέτει ο σημερινός ευρωατλαντισμός, δηλαδή η «Ευρώπη» υπό το ΝΑΤΟ και τις μεθοδεύσεις των ΗΠΑ: αυτή είναι η γραμμή του εγχώριου πολιτικού συστήματος. Βέβαια το ευρωπαϊκό Διευθυντήριο ποσώς ενδιαφέρεται για τον υπάκουο και δεδομένο «καλό μαθητή»…
Η συζήτηση που γίνεται στην «Ευρώπη» των 27
Φαίνεται ότι σε αρκετές χώρες (μεταξύ των οποίων δεν συγκαταλέγεται η Ελλάδα) έγινε κάποια συζήτηση περί Ευρώπης και παρουσιάστηκαν προγράμματα κομμάτων και συνασπισμών για τις ευρωεκλογές. Στην χώρα μας τίποτα απολύτως, πέρα από «πόθεν έσχες» και το πώς θα «πάμε πιο κοντά στην Ευρώπη»… Τα θέματα που τέθηκαν σε συζήτηση σε άλλα κράτη μέλη ήταν τα ακόλουθα:
α) Ποια πρέπει να είναι η στάση της Ευρωπαϊκής Ένωσης στον πόλεμο μεταξύ Ρωσίας και Ουκρανίας;
β) Σκοπεύει η Ευρώπη να επεκταθεί σε άλλες χώρες γενικά, και στην Ουκρανία ειδικότερα;
γ) Υπάρχει ανάγκη για ευρωπαϊκό στρατό; Για ευρωπαϊκή στρατιωτική βιομηχανία;
δ) Όσον αφορά τη μετανάστευση, πρέπει να διευκολυνθεί η απόκτηση του καθεστώτος του πρόσφυγα εντός της Ε.Ε.;
Όπως βλέπετε, τα θέματα του πολέμου και των γεωπολιτικών ζητημάτων και προσανατολισμών της Ε.Ε. αποκτούν μια ιδιάζουσα βαρύτητα, και δεν μπορούν να παρακαμφθούν. Εξαιτίας αυτής της ρίζας, τέθηκε στη δημόσια συζήτηση και ένα γενικό ζήτημα με γενικό τίτλο «Εθνικός κυριαρχισμός ή Ευρωπαϊκός κυριαρχισμός;». Η έννοια της «ευρωπαϊκής κυριαρχίας» φέρνει ορισμένα ψήγματα όπως το δικαίωμα βέτο, η διακυβέρνηση και η μορφές της, κι ακόμη τι είδους και ποια διεύρυνση της Ε.Ε. Μία άποψη επικεντρώνεται στην ιδέα ότι η ευρωπαϊκή κυριαρχία δεν μπορεί να υπάρξει χωρίς εθνική κυριαρχία, που εκφράζεται από τον λαό με διάφορους τρόπους. Η άλλη άποψη ενθαρρύνει την υπέρβαση των εθνών για να επιτευχθεί το «ομοσπονδιακό άλμα», καταρχήν με την εγκατάλειψη του δικαιώματος βέτο από κάθε κράτος μέλος, και βλέπουμε. Αυτό το συμπυκνώνουν στο «περισσότερη Ευρώπη τώρα».
Βέβαια έχουν πέσει στο τραπέζι και διαφορετικές προτάσεις για την Κομισιόν που θα προκύψει. Με βάση τους συσχετισμούς που θα αναδείξουν οι κάλπες σε πανευρωπαϊκό επίπεδο, θα γίνει ένα άτυπο δείπνο στις 17-18 Ιουνίου. Σε αυτό θα παρακαθίσουν οι πρωθυπουργοί των κρατών μελών και θα «συζητήσουν» τι είδους «κυβέρνηση» θα προκύψει, ποιος ή ποια πρόεδρος της Κομισιόν, ποιοι και ποιες Κομισάριοι (Επίτροποι) σε ποιους τομείς. Η πρόταση θα πάει στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο, όπου πρέπει να επικυρωθεί με ειδική πλειοψηφία, και τέλος, για τα μάτια του κόσμου, θα ζητηθεί μια «έγκριση» από το ευρωκοινοβούλιο με απλή πλειοψηφία. Μέχρι τώρα εμφανίζεται ως ισχυρή πρόταση η ανανέωση της θητείας της Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, αλλά οι ζυμώσεις δεν έχουν τελειώσει. Μεταξύ άλλων ακούγεται το όνομα του Ιταλού Μάριο Ντράγκι, του «σούπερ Μάριο», ώστε να αναλάβει αυτός ένα πιο τεχνοκρατικό σχήμα…
Ποια η θέση της Ελλάδας στην «Ευρώπη», στην ακραία Ευρώπη;
Ναι σε όλα όσα θέτει ο σημερινός ευρωατλαντισμός, δηλαδή η «Ευρώπη» υπό το ΝΑΤΟ και τις μεθοδεύσεις των ΗΠΑ: αυτή είναι η γραμμή του εγχώριου πολιτικού συστήματος. Άρα «να πάμε πιο κοντά σε αυτήν την Ευρώπη», να είμαστε αξιόπιστος και δεδομένος σύμμαχός της, ώστε να έχουμε κάποιας μορφής προστασία στις δοκιμασίες που περνάμε. Βέβαια το ευρωπαϊκό Διευθυντήριο ποσώς ενδιαφέρεται για τον υπάκουο και δεδομένο «καλό μαθητή», και συνεχίζει το πρόγραμμά του χωρίς πολλές ευαισθησίες και αρωγή προς μέλη της συμμαχίας που έχουν σημαντικά προβλήματα.
Η ανοικτά φιλοτουρκική στάση της Ε.Ε., η απαράδεκτη στάση της απέναντι στην Κύπρο (50 χρόνια εισβολής και κατοχής του 40%) δεν απασχολούν καθόλου και κανέναν Επίτροπο της Ε.Ε. Οι βασικές δυνάμεις της Ε.Ε. συγκαταλέγονται στους Δανειστές της χώρας, και οδηγούν τη μεγαλύτερη εκποίηση που έγινε ποτέ από συστάσεως του νεοελληνικού κράτους. Αυτό θα πει «ευρωπαϊκή υψηλή αλληλεγγύη».
Ο πολιτικός μας κόσμος ψελλίζει ακόμα το «να γίνουμε Ευρωπαίοι», σε μια εποχή που κι αυτό έχει ξεβάψει αρκετά στη συνείδηση του κόσμου. Η ελπίδα για μια χρηματοδότηση, για κάποιο ΕΣΠΑ, για εκταμιεύσεις από το Ταμείο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας, δημιουργεί μια στρατιά από ευρωλιγούρικα τρωκτικά. Τα οποία, μαζί με το πολιτικό σύστημα, συμμετέχουν επί της ουσίας στην εκποίηση της χώρας και του δημόσιου πλούτου, αδιαφορώντας για το μέλλον και για το σε τι μετατρέπεται η Ελλάδα.
Κάποια στιγμή πρέπει να γίνει ένας ουσιώδης απολογισμός αυτής της σχέσης Ελλάδας-«Ευρώπης»: οικονομικά, πολιτικά, γεωπολιτικά, πολιτιστικά, και κοινωνικά.
