Συνέντευξη στον Γιάννη Αντωνόπουλο
Έχουν περάσει σχεδόν 20 χρόνια από τον τελευταίο της προσωπικό δίσκο, η φωνή της όμως ακούγεται σαν να μην έχει περάσει ούτε μέρα. Μεσολάβησαν τραγούδια για το θέατρο και το σινεμά και μεγάλα διαστήματα απουσίας. Πέρυσι επανήλθε με ζωντανές εμφανίσεις και με μια μεγάλη συναυλία στην Τεχνόπολη, ενώ αυτή την περίοδο συνεχίζει μια σειρά εμφανίσεων με τον Μανώλη Μητσιά και τον Γιάννη Μηλιώκα, σε μια παράσταση με τίτλο Δεύτερο Πρόγραμμα, σαν αναφορά στη συχνότητα που από το καλοκαίρι παραμένει βουβή.
Ο τίτλος της παράστασης προέκυψε μετά από τα πρόσφατα γεγονότα;
Ο τίτλος είναι μια ευθεία αναφορά στο Δεύτερο Πρόγραμμα της ΕΡΤ και στα πρόσφατα γεγονότα, που έκλεισαν μια μεγάλη διαδρομή εξήντα χρόνων του επίσημου φορέα διακίνησης και υποστήριξης του ελληνικού τραγουδιού. Οι άνθρωποι που το αποτελούσαν, το έμψυχο υλικό του Δευτέρου Προγράμματος, σε συνεργασία με τους συνθέτες, τους στιχουργούς, τους τραγουδιστές και τις παραγωγές τους, αποτελούσαν έναν καθημερινό παλμογράφο της ζωής του μέσου Έλληνα ακροατή. Μία δεύτερη πτυχή του τίτλου είναι η δεύτερη συνεργασία μας στο συγκεκριμένο σχήμα Μητσιάς, Μάνου, Μηλιώκας.
Ποια είναι η ιδέα αυτής της παράστασης;
Αν, υποθετικά, κατεβαίναμε σε μια αποθήκη από αυτές τώρα που κλείσανε του Δευτέρου Προγράμματος, θα βρίσκαμε παλιούς δίσκους ή μαγνητοταινίες με τραγούδια, μουσικές και στίχους, παλιά εξώφυλλα που αρκετά από αυτά έφεραν πάνω τους έργα τέχνης πολύ μεγάλων Ελλήνων ζωγράφων και κομμάτια ηχητικά ή οπτικά από ειδήσεις, γεγονότα, ιστορικές στιγμές των τελευταίων εξήντα χρόνων, από το ’52 μέχρι τις μέρες μας. Η παράσταση είναι ένας συνδυασμός οπτικοακουστικών ερεθισμάτων, αλλά πάντα με κύριο άξονα τα τραγούδια μας.
Πώς νιώσατε όταν πήγατε να τραγουδήσετε στο προαύλιο της ΕΡΤ;
Ένιωσα θλίψη, γιατί αυτού του είδους τα τελειώματα και μάλιστα με αυτό τον τρόπο, τον εντελώς αντιδημοκρατικό και εντελώς πραξικοπηματικό είναι έξω από κάθε λογική. Το να αλλάζουν νύχτα οι ζωές τόσων ανθρώπων είναι ένα πράγμα, που εκτός από εξοργιστικό και άδικο, είναι και πολύ θλιβερό. Από την άλλη βλέπεις τους ανθρώπους της ΕΡΤ που επιμένουν και ελπίζεις ότι από τέτοιου είδους εκδηλώσεις κάτι μπορεί να βγει.
Κοιτάζοντας τη δισκογραφία σας, βλέπει κανείς μόλις 4 προσωπικούς δίσκους μέσα στα χρόνια και μεγάλα κενά. Πώς γέμιζαν αυτά τα κενά;
Τα κενά γέμιζαν με ζωή, βασικά. Το τελευταίο μεγάλο κενό σημαδεύεται και με μία τρίτη ιδιότητά μου, την ιδιότητα του ανθρώπου που φτιάχνει μουσική και τραγούδια για το θέατρο και τον κινηματογράφο. Αυτή είναι μια άλλου είδους εμπειρία, γιατί για μένα ήταν πολύ σημαντικό το ότι μπορούσα και δούλευα με άλλους ανθρώπους. Η δουλειά του τραγουδοποιού είναι πάρα πολύ μοναχική. Είχα ανάγκη να μπορώ να ανταλλάσσω εντυπώσεις, απόψεις και αισθητικές με άλλους ανθρώπους και αυτό μου το έδωσε το θέατρο και το σινεμά.
Τι θα θέλατε να πείτε, σήμερα, τραγουδιστά;
Σήμερα έχω να πω πολλά από την προσωπική μου διαδρομή και ωριμότητα, που έχουν να κάνουν και με φιλοσοφικά θέματα αλλά και με προσωπικά, πιο εστιασμένης ματιάς πράγματα. Θα ήθελα, οπωσδήποτε, να γράψω και γι αυτά που συμβαίνουν σε πολιτικό και κοινωνικό επίπεδο, αλλά με έναν τρόπο που ειλικρινά δεν τον έχω βρει ακόμα. Δεν θα είναι της κακίας και του στιγματισμού. Ψάχνω να βρω έναν τρόπο, πράγματα που τα λέμε όλοι μας να τα πω εγώ τραγουδώντας τα και από την άλλη να μπορέσω κάτι να προσφέρω, έστω και σαν σταγόνα παραμυθίας, στην ψυχή του ακροατή.
Τι λέτε για όλο αυτό που ζούμε τα τελευταία χρόνια;
Δεν ξέρω τι να πω… Αυτό που ζούμε είναι μάλλον ζήτημα οικονομικής ανάλυσης, που είμαι η πιο αναρμόδια να μιλήσει. Θεωρώ ότι είναι εντελώς απάνθρωπο να ψαλιδίζονται οι συντάξεις ανθρώπων που έχουν δουλέψει 30 και 40 χρόνια και περιμένουν ότι θα ζήσουν καλά γεράματα και θα μπορούν να παίρνουν τα φάρμακά τους. Υπάρχει μια ολόκληρη γενιά ταπεινωμένων παππούδων αυτή τη στιγμή, που δεν μπορούν να αγοράσουν δώρο στα εγγονάκια τους. Είναι προφανές, ότι ο καπιταλισμός περνάει κρίση και είναι μια κρίση, που ο ίδιος ο καπιταλισμός δεν μπορεί να την ελέγξει.
Φέτος συμπληρώνονται 30 χρόνια από το περίφημο πάρτι στη Βουλιαγμένη. Τι έχει αλλάξει από τότε και δεν μπορεί να γίνει κάτι ανάλογο σήμερα;
Έχουμε χάσει πια την αθωότητα μας. Δεν υπάρχει πια αυτή η αθωότητα ούτε στους δημιουργούς, ούτε στο κοινό. Έχουν εξαγοραστεί τα πάντα, έχουν όλα γίνει αντικείμενο προσφοράς και ζήτησης. Η Βουλιαγμένη ήταν ένα πέταγμα, που δεν μπόρεσε να βρει καν μιμητή. Ήταν μια μεγάλη προσωπική νίκη του Λουκιανού, που έδωσε τα πάντα για να μπορέσει να πραγματοποιήσει το όνειρο του. Αυτά έχουν σταματήσει πολλά χρόνια τώρα. Η σχέση των ανθρώπων μεταξύ τους, άρα και η σχέση των δημιουργών με τον κόσμο και των δημιουργών με τη δημιουργία τους είναι γερασμένη, δεν έχει αυτή την αθωότητα και τη φρεσκάδα που είχε τότε.
Εσείς πώς νιώθετε όταν ακούτε τα παλιά σας τραγούδια. Σας αρέσουν ή νιώθετε αμήχανα;
Σε γενικές γραμμές μου αρέσουν. Ειδικά αν μιλάμε για αυτά που έχω γράψει εγώ, επειδή είναι προϊόν όχι ωρίμου, αλλά ωριμοτάτης σκέψεως, τουλάχιστον μέχρι σήμερα σε γενικές γραμμές δεν με έχουν προδώσει.
Είχα πάντα την απορία γιατί το τραγούδι λέγεται Φθινοπωρινός Σκύλος;
Γιατί στο κινέζικο ερωτικό ταό η 24η ερωτική στάση λέγεται Φθινοπωρινός Σκύλος και κατά την ταπεινή μου γνώμη, όταν το διάβαζα μου φαινόταν κάτι απραγματοποίητο, κάτι που δεν μπορεί να συμβεί σε 2 ανθρώπους. Οπότε, επειδή το τραγούδι μιλάει για έναν έρωτα ο οποίος δεν ολοκληρώθηκε και κατ’ επέκταση και για τον έρωτα που δεν μπορεί να φτάσει μέχρι το τέλος, το έβγαλα Φθινοπωρινός Σκύλος.
Ποιο είναι το αγαπημένο σας τραγούδι από τα δικά σας;
Το αγαπημένο μου είναι Ο Βασιλιάς κι εγώ. Με ταλαιπώρησε και πολύ, έκανα 6 μήνες να το ολοκληρώσω. Και ήταν μεγάλη η χαρά μου και η συγκίνηση όταν με πήρε τηλέφωνο ο Χατζιδάκις και μου είπε συγχαρητήρια για το τραγούδι και με κάλεσε να το τραγουδήσω στο Σείριο.
Γιατί δεν κρατάνε οι σχέσεις και τις περισσότερες φορές περνάμε για λίγο ο ένας μέσα από τη ζωή του άλλου;
Δημιουργούνται άλλου είδους κυψέλες, είναι η επιλογή άλλου κυττάρου κοινωνικού και οικογενειακού. Είναι πολύ φυσικό αυτό και δεν είναι αναγκαστικά θλιβερό. Δεν ξέρω πώς μπορείς να παρακολουθήσεις όλες τις εκφάνσεις της ζωής με τους ίδιους ανθρώπους, δεν γίνεται. Γιατί κι εμείς οι ίδιοι αλλάζουμε και δεν ξέρεις αν αλλάζεις παράλληλα και αρμονικά με τον διπλανό σου. Συνήθως δεν γίνεται έτσι.
Έχει νόημα να ξαναπροσπαθούμε σχέσεις ή φιλίες που χάλασαν;
Εξαρτάται, μερικές φορές έχει νόημα. Όταν μια σχέση, παρότι έχουν περάσει χρόνια, επανέρχεται στο μυαλό μας και μας απασχολεί συνειδητά, νομίζω ότι έχει νόημα να προσπαθήσουμε να αποκαταστήσουμε μία σχέση σε ανθρώπινο επίπεδο. Δεν λέω να μπαλώσουμε προσωπικές και ερωτικές σχέσεις, αυτό το βρίσκω μάλλον απίθανο. Φυσικά ανθρώπους που με πρόδωσαν δεν θα τους ήθελα καθόλου στη ζωή μου. Δεν υπάρχει λόγος ένας άνθρωπος που έχει υπάρξει κατώτερος των προσδοκιών σου ή εσύ αντίστοιχα, να ξαναγίνει φίλος σου. Ποιο να είναι το κίνητρο, άραγε;
Η νοσταλγία…
Είναι κάτι που δεν υπάρχει στη ζωή μου σε καμία ποσότητα. Δεν την γνωρίζω τη λέξη και ούτε με αφορά η νοσταλγία. Δεν με ενδιαφέρει το παρελθόν με αυτή την οπτική.
Εσείς φεύγετε πρώτη από μια σχέση;
Στο μεγαλύτερο ποσοστό έτσι συνέβη στη ζωή μου.
Υπάρχει «γιατί;»
Βαριέμαι εύκολα. Είμαι ένας ανώριμος άνθρωπος και κάνω αυτά που κάνουν οι ανώριμοι άνθρωποι.
Αυτό διάβασα να το λέτε και σε μια παλιότερη συνέντευξη και μου έκανε εντύπωση. Σε ποιες πτυχές της ζωής σας εκδηλώνεται αυτό που λέτε «ανωριμότητα».
Κυρίως στις προσωπικές μου σχέσεις. Δεν μπόρεσα ποτέ μου να ωριμάσω κοινωνικά και να κάνω τους απαραίτητους συμβιβασμούς, που κάνουν οι άνθρωποι για να μπορούν να συνυπάρχουν αρμονικά σε ώρες αγάπης, σε ώρες ανάγκης, σε ώρες ειρήνης και σε ώρες πολέμου. Είμαι ανάπηρη στο κομμάτι της συνύπαρξης, στο κομμάτι του δύο ίσον ένας. Είμαι απόλυτη, πεισματάρα… Φεύγω κι ας πονάει, δεν με ενδιαφέρει καθόλου.
Οι δικοί σας, σας φωνάζουν με το πραγματικό σας όνομα;
Κανείς δεν με φώναξε ποτέ Αγλαΐα! Στο σπίτι και οι φίλοι όταν ήμουν μικρή με φώναζαν Μπουμπού. Πώς να πεις ένα κοριτσάκι χαριτωμένο με αυτό το φοβερό όνομα; Και από τα 17 μου, μου βρήκε ο «νονός» μου ο Νίκος Γκάτσος το ψευδώνυμο και το χρησιμοποιούσα.
Τι θα θέλατε να σας φέρουν τα επόμενα χρόνια;
Μια ψυχική ισορροπία και γαληνή τέτοια που να μπορέσω όσο το δυνατ όν να απολαύσω το χρόνο που μου αναλογεί πάνω σε αυτή τη γη.
