Η κρίση, τα προβλήματα, οι αντιστάσεις και το μέλλον της νεολαίας στην Ευρώπη. Συνέντευξη στην Μαρία-Ρόζα Παπαδημητροπούλου
Το απόγευμα της Κυριακής 9 Μάρτη, ζήσαμε μία όμορφη εμπειρία. Βρεθήκαμε στην Πανεπιστημιούπολη Ιωαννίνων για να συναντήσουμε τέσσερις υπότροφους του ΙΚΥ από το εξωτερικό, που αγαπούν πολύ την Ελλάδα και ήρθαν στη χώρα μας για να πάρουν πιστοποίηση ελληνομάθειας.
Ο Αγκουστίν (24 ετών), ο Λουίς (27 ετών) και ο Ρόχε (23 ετών) από την Ισπανία, καθώς και η Καίτη (27 ετών), ελληνικής καταγωγής από τη Γεωργία, είναι νέοι άνθρωποι που έχουν τελειώσει τις σπουδές τους στις χώρες τους, συμμετέχουν στο κοινωνικό γίγνεσθαι που τους περιβάλλει και αντιμετωπίζουν κριτικά όσα συμβαίνουν γύρω μας. Προβληματίζονται για τις εξελίξεις στις χώρες τους αλλά και συνολικά στην Ευρώπη. Ανησυχούν για το δύσκολο μέλλον με το οποίο έρχεται αντιμέτωπη η νεολαία στις περισσότερο αδύναμες ευρωπαϊκές χώρες, όπως είναι οι χώρες τους και η Ελλάδα.
Ζητήσαμε τη γνώμη τους για τη σημερινή κατάσταση στην Ελλάδα, για τα προβλήματα που αντιμετωπίζουν οι λαοί μας μέσα στην κρίση, αλλά και για τα κινήματα και τις αντιστάσεις που γεννήθηκαν τα τελευταία χρόνια. Προβληματιστήκαμε μαζί όταν ρωτήσαμε πού θα μπορούσαμε να βρούμε κάποια συνολική λύση. Τέλος, δεν θα μπορούσαμε παρά να βάλουμε στη συζήτηση το θέμα της μετανάστευσης της νεολαίας στο εξωτερικό, ένα ζήτημα που αφορά και τους ίδιους.
Κάναμε τη συζήτηση σε έναν ζεστό, οικείο χώρο, στο δωμάτιο του Λουίς, στις εστίες του Νιάρχειου Ιδρύματος. Στα διαλείμματα της συνέντευξης μοιραστήκαμε τα νόστιμα κρητικά μεζεδάκια που είχαν ετοιμάσει τα παιδιά, κάναμε χιούμορ σε τέσσερις γλώσσες (ισπανικά, αγγλικά, ελληνικά και ρώσικα) και εμπλουτίσαμε όλοι τις γνώσεις μας σχετικά με τον πολιτισμό, την αρχαία και σύγχρονη Ιστορία των τριών λαών.
Μία τέτοια συζήτηση πιστεύουμε ότι μπορεί να είναι χρήσιμη για τους νέους στην Ελλάδα. Έχουμε τα παραδείγματα νέων συνανθρώπων μας, που παρά τις αντικειμενικές δυσκολίες, δεν τα παρατάνε. Με τη στάση ζωής τους αλλά και με όσα μας είπαν, μας δίνουν ένα αξιακό μήνυμα: Η νεολαία σήμερα χρειάζεται να ελπίζει, να γνωρίζει ότι αξίζει και είναι χρήσιμη, να αναγνωρίζει την πραγματικότητα και όταν αυτή δεν τη χωράει, να κάνει ό,τι μπορεί για να την αλλάξει.
Αγκουστίν, Λουίς, Καίτη και Ρόχε, σας ευχαριστούμε πολύ!
Τα τελευταία τέσσερα, σχεδόν, χρόνια ο κόσμος αντέδρασε στη λιτότητα και στη συνεχιζόμενη καταστροφή με νέα, διαφορετικά μέσα και τρόπους από ό,τι σε προηγούμενες εποχές. Εσείς πώς είδατε αυτές τις αντιστάσεις; Υπήρχαν αντίστοιχες και στις χώρες σας;
Αγκουστίν: Στην Ισπανία γίνονται ίδιες κινήσεις με την Ελλάδα, όμως εδώ έχετε μεγαλύτερη ποικιλία στους τρόπους δράσης, με τις διαδηλώσεις και τις καταλήψεις.
Λουίς: Βέβαια, στην Ισπανία η επιρροή των κομμάτων στις κινητοποιήσεις είναι μικρότερη από ό,τι στην Ελλάδα. Επίσης ο λαός παλεύει μέσα από τα λεγόμενα «κύματα». Υπάρχει το άσπρο κύμα για την Υγεία, ενάντια στην ιδιωτικοποίηση των νοσοκομείων, το πράσινο κύμα για την Παιδεία κ.λπ. Θα έλεγα ότι είναι περισσότερο αυτοοργανωμένα.
Ρόχε: Αρχικά πιστεύω ότι η Ελλάδα και η Ισπανία αντιμετωπίζουν παρόμοια προβλήματα. Το κίνημα των Αγανακτισμένων που εμφανίστηκε 15 Μαΐου 2011, έγινε η αρχή των κινήσεων ενάντια στα κόμματα. Ο κόσμος τότε φώναζε «Δεν μας εκπροσωπούν» και πήρε πολύ μεγάλη δύναμη αυτό που εμείς λέμε movimento social, το κοινωνικό κίνημα. Από τότε, ούτε τα μεγάλα κόμματα ούτε τα συνδικάτα δημιουργούν την οργή στους δρόμους. Μπροστά βλέπεις το κίνημα.
Αγκουστίν: Και δεν βλέπεις καθόλου τα δύο κύρια κόμματα.
Λουίς: Επίσης, βασικό σύνθημα των Αγανακτισμένων ήταν να αλλάξει ο εκλογικός νόμος.
Ρόχε: Πολλοί μιλούν αυτά τα χρόνια για κρίση του καθεστώτος, του πολιτικού συστήματος. Τα βασικά δικαιώματα για στέγαση και Παιδεία έχουν μείνει στα χαρτιά. Η διαφθορά υπάρχει στις δομές της ισπανικής μοναρχίας και σε όλο το σύστημα. Ο κόσμος δεν αντέχει πια.
Αγκουστίν: Δεν είναι μόνο οικονομική κρίση, αλλά και πολιτική, ίσως και κοινωνική.
Ρόχε: Εγώ ακόμα παρατήρησα ότι στους Indignados στην Ελλάδα και στην Ισπανία πολύς κόσμος κρατούσε την εθνική του σημαία. Αυτό μέχρι τώρα ήταν ξένο για ένα κομμάτι της Αριστεράς. Εμείς βέβαια είμαστε και διεθνιστές, αλλά στη διάρκεια της Ιστορίας βλέπουμε ότι σε πολλές επαναστάσεις οι λαοί σηκώνουν τις εθνικές τους σημαίες και μιλούν για την πατρίδα. Στην Κούβα λένε «πατρίδα ή θάνατος». Στη Βενεζουέλα σήμερα μιλάνε για την πατρίδα και τη σημαία. Κάποιοι έφταναν στο σημείο να κατηγορούν τον Τσάβες επειδή μιλούσε για τον Θεό και την Παναγία. Αυτό το συναίσθημα είναι πολύ δυνατό για τον λαό. Ακόμα κι αν αυτό δεν αρέσει στην Αριστερά, τι θα πρέπει να κάνει; Να δώσει κι άλλον χώρο στη Δεξιά; Νομίζω ότι αν θέλουμε να αλλάξουμε την κοινωνία, θα πρέπει να αλλάξουμε εμείς, να αλλάξουμε μέχρι και τις λέξεις που χρησιμοποιούμε.
Λουίς: Η Ισπανία δεν έχει πάρει ακόμα τόσο σκληρά μέτρα λιτότητας όσο η Ελλάδα. Όμως η κοινωνία πληγώθηκε ιδιαίτερα από «την κρίση των στεγαστικών δανείων». Ξέρω ότι στην Ελλάδα, από την ψήφιση του Μνημονίου και μετά, είχατε 4.000 αυτοκτονίες περίπου. Στην Ισπανία αρκετός κόσμος αυτοκτόνησε επειδή η τράπεζα του πήρε το σπίτι. Δυστυχώς, ο νόμος για τις κατασχέσεις στην πατρίδα μου είναι πολύ πιο αυστηρός, καθώς ο δανειολήπτης αφού χάσει το σπίτι του, συνεχίζει να πληρώνει το δάνειο και η τράπεζα παίρνει τα χρήματα από τη μισθοδοσία του. Φτάσαμε γι’ αυτό το θέμα μέχρι και στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο στο Στρασβούργο, όπου αποδείχτηκε ότι η νομοθεσία πρέπει να αλλάξει και να γίνει δικαιότερη. Γενικά, θα λέγαμε ότι το κοινωνικό δίκτυο ακόμα αντέχει. Προσωπικά, όμως, έχω συναντήσει περιπτώσεις, όπου μία πενταμελής οικογένεια ζει μόνο με μία σύνταξη.
Ρόχε: Η φτώχεια στην Ισπανία μπορεί να μη φαίνεται με την πρώτη ματιά, επειδή δεν υπάρχουν και πολλοί άστεγοι στους δρόμους. Όμως, πέρυσι, που δούλευα σε πρόγραμμα ενάντια στις εξώσεις, γνώρισα οικογένειες που ζούσαν με 5 ευρώ την εβδομάδα. Η φτώχεια κρύβεται ή συγκεντρώνεται σε σημεία που δεν γίνεται εύκολα αντιληπτή, τη στιγμή που το 25% του πληθυσμού ζει στα όρια της φτώχειας.
Καίτη: Στη Γεωργία είναι πολύ διαφορετικά τα πράγματα. Εμείς δεν καταλαβαίνουμε την κρίση, όπως υπάρχει τώρα στην Ευρώπη, απλά επειδή στη Γεωργία δεν υπήρχαν ποτέ λεφτά. Σε εμάς δεν υπάρχουν τέτοια κινήματα. Όμως η ανεργία μπορεί να φτάνει και το 70%. Η βιομηχανία μας δεν υπάρχει πια. Ο κόσμος στην επαρχία δεν έχει δουλειές και στις πόλεις ασχολείται με τις επιχειρήσεις και βασίζεται στα δάνεια. Υγειονομική περίθαλψη υπάρχει μόνο για τους συνταξιούχους, αλλά ακόμα και αυτοί, θα πρέπει να πληρώσουν για μία ακριβή θεραπεία. Επίσης, υπάρχει διαφορετική αντιμετώπιση για όσους τελειώνουν ρώσικα σχολεία και ρώσικο τμήμα στο πανεπιστήμιο. Δυσκολεύονται να βρουν δουλειά.
Πιστεύετε ότι μπορεί να υπάρχει κάποια δύναμη, που να μπορεί να προσεγγίσει μία πιο ολοκληρωμένη λύση για την αντιμετώπιση της κρίσης;
Λουίς: Έχουμε τη Δεξιά που είναι κυβέρνηση σήμερα και προτείνει να ακολουθήσουμε τα βήματα της τρόικας και τα δικά σας. Αυτό σίγουρα είναι καταστροφή.
Αγκουστίν: Το Σοσιαλιστικό Κόμμα δεν προτείνει τίποτα, γιατί είναι σε μεγάλη κρίση. Το μεγαλύτερο κόμμα που προτείνει μία πιο ολοκληρωμένη λύση για το πρόβλημα, είναι αυτό που λέμε «Ενωμένη Αριστερά», στην οποία συμμετέχει το ΚΚΙ.
Ρόχε: Αυτοί, τα τελευταία χρόνια, έχουν περισσότερη δύναμη και υποστήριξη. Ρώτησες για μία ολοκληρωμένη λύση: Αυτοί προτείνουν μία καινούργια οικονομία με βιομηχανία, με κρατική παροχή ηλεκτρισμού, εθνικοποίηση τραπεζών και κρατική διαχείριση απορριμμάτων. Για τα κοινωνικά προβλήματα προτείνουν μέτρα κατά της ανεργίας, άρση των ιδιωτικοποιήσεων στα νοσοκομεία κ.ά. Εγώ μπορεί να μη συμφωνώ σε όλα, αλλά αν έχεις μία κατάσταση σαν τη Ν.Δ. και το ΠΑΣΟΚ που διαρκώς λένε «τρόικα, τρόικα, τρόικα» το βλέπεις σαν μία λύση.
Παρατηρούμε συνεχώς πως η ζωή για τους νέους ανθρώπους γίνεται πιο δύσκολη. Εσείς τι αλλαγές βλέπετε; Η νεολαία κατά τη γνώμη σας συμμετέχει σε όσα γίνονται;
Αγκουστίν: Υπάρχουν νέοι που δεν ασχολούνται καθόλου. Πάντως, στην Ελλάδα βλέπω η νεολαία να είναι πιο ενεργή.
Ρόχε: Μέχρι και πριν από πέντε χρόνια υπήρχαν δουλειές και έτσι οι νέοι επέλεγαν να μη σπουδάζουν, αλλά μετά το σχολείο να βρίσκουν αμέσως δουλειά. Μετά την κρίση οι νέοι άρχισαν να πηγαίνουν μαζικά στο πανεπιστήμιο. Όμως, ανάμεσα στα μέτρα λιτότητας που παίρνει η χώρα είναι και η αύξηση (πριν από δυο χρόνια) των διδάκτρων στα πανεπιστήμια. Ήδη την πρώτη χρονιά 50.000 φοιτητές δεν μπόρεσαν να ξανακάνουν αίτηση εγγραφής και εγκατέλειψαν το πανεπιστήμιο.
Αγκουστίν: Αν χρωστάει κάποιος μαθήματα, τα δίδακτρα μπορεί να φτάσουν και τα 4.000 ευρώ.
Χάνουμε το μέλλον της χώρας όταν η νεολαία μεταναστεύει
Σήμερα οι νέοι στην Ελλάδα μεταναστεύουν μαζικά για το εξωτερικό. Φαντάζομαι και οι νέοι στην Ισπανία και τη Γεωργία. Εσείς πώς το αξιολογείτε αυτό το φαινόμενο;
Λουίς: Εγώ δούλεψα δύο χρόνια ως μετανάστης στο εξωτερικό, την Αγγλία και τη Γαλλία. Με το βασικό μισθό δεν μπορεί να ζήσει κάποιος. Δεν μπορούσα να επισκεφτώ την οικογένειά μου, δεν έβλεπα τον ήλιο. Πολλοί που έφυγαν βίωσαν άσχημη αντιμετώπιση και γύρισαν πίσω. Κυρίως τους πτυχιούχους, τους γιατρούς και τους μηχανικούς «συμφέρει» να ζήσουν έξω.
Ρόχε: Τη στιγμή που η ανεργία στους νέους αγγίζει το 50% και 60%, όπως στην Ισπανία και την Ελλάδα, δεν διαφαίνονται και πολλές ελπίδες.
Παρ’ όλο που και εμείς έχουμε φύγει για σπουδές, σκέφτομαι ότι όλο αυτό είναι πολύ τραυματικό για τη χώρα. Όταν η μορφωμένη νεολαία φεύγει, χάνουμε ανθρώπινο κεφάλαιο. Τον πλούτο για το μέλλον της χώρας.
Τα κινήματα του Νότου να αναδείξουν τις αντιφάσεις του συστήματος
Ώς τώρα είδαμε κάποιες διαφορές, αλλά και αρκετά κοινά στοιχεία. Πιστεύετε ότι οι χώρες της Ευρώπης που τώρα πιέζονται, οι χώρες του Νότου, θα μπορούσαν να ενωθούν και να συνεννοηθούν, για να απαντήσουν στην κρίση μαζί; Πώς σας φαίνεται αυτή η ιδέα;
Ρόχε: Λοιπόν, πιστεύω ότι τα κινήματα του Νότου θα πρέπει να αναδείξουν τις αντιφάσεις του συστήματος. Δηλαδή, η Ε.Ε. διακηρύσσει ότι παρέχει στους πολίτες Παιδεία, στέγαση και Υγεία. Όταν, όμως, εμείς τα ζητάμε, λέει ότι δεν μπορεί να τα δώσει. Αυτό είναι μία αντίφαση. Ακόμα πιστεύω ότι αφού το κοινό πρόβλημα είναι ο καπιταλισμός, θα πρέπει όλοι να συνεργαστούμε για να βγούμε από την Ε.Ε. Βέβαια, υπάρχει η προπαγάνδα της τηλεόρασης και ο κόσμος φοβάται πολύ. Υπάρχει μία κοινή λογική που πρέπει να αλλάξει.
Λουίς: Συμφωνώ να ακολουθήσουν κοινή πορεία οι χώρες του Νότου, αλλά για να γίνει αυτό σωστά, θα πρέπει να υπάρχουν προοδευτικές κυβερνήσεις. Ο ΣΥΡΙΖΑ στην Ελλάδα μπορεί να γίνει κάτι τέτοιο, αλλά στην Ισπανία δεν υπάρχει κάτι αντίστοιχο. Επίσης, θα μπορούσαν οι λαοί μαζί να πολεμήσουν για κοινό βασικό μισθό. Αυτό είναι για μένα μία πραγματικά ενωμένη Ευρώπη.
Αγκουστίν: Κάποια κόμματα στη χώρα μου, για να διαφημιστούν, μπορεί να λένε «εμείς είμαστε ο ΣΥΡΙΖΑ της Γαλικίας» ή «ο ΣΥΡΙΖΑ της Καταλονίας». Το αποτέλεσμα στις εκλογές του 2012 σίγουρα έδωσε ελπίδα.
