Της Άννας Τζάκου*
Σε εποχές κρίσης, σε εποχές που η κοινωνία βρίσκεται σε σύγχυση και οι άνθρωποι δυσκολεύονται να αντεπεξέλθουν στην καθημερινότητά τους είναι συχνή η καταφυγή στη χρήση εξαρτησιογόνων ουσιών και στην υιοθέτηση γενικά εξαρτητικών συμπεριφορών.
Τη φετινή, δύσκολη σχολική χρονιά τα Κέντρα Πρόληψης των Εξαρτήσεων ανταποκρίθηκαν σε ιδιαίτερα αυξημένα αιτήματα από Δημοτικά, Γυμνάσια και Λύκεια όλης της χώρας προκειμένου να πραγματοποιήσουν παρεμβάσεις που αφορούν στην υποστήριξη των μαθητών, μέσα από μακράς διάρκειας εκπαιδεύσεις ή βραχείες ενημερώσεις. Μέσα από αυτές, οι μαθητές είχαν την ευκαιρία να μιλήσουν για θέματα που τους απασχολούν, να επικοινωνήσουν και να μοιραστούν τις ανησυχίες τους με βιωματικό τρόπο. Και μέσα από τέτοιες ανοιχτές διαδικασίες να ενημερωθούν σχετικά με τη χρήση ουσιών και τις επιπτώσεις τους στην ψυχική και σωματική υγεία, να προβληματιστούν σχετικά με τα «πολλά γιατί» κάποιος μπορεί να υιοθετεί βλαπτικές συνήθειες για τον ίδιο και τους γύρω του και πώς αυτός ο φαύλος κύκλος μπορεί να σπάσει. Να προβληματιστούν, τέλος, σχετικά με το ρόλο που παίζουν τα κοινωνικά πρότυπα στις επιλογές που υιοθετούμε στην καθημερινή μας ζωή και με το πώς μπορεί να αναπαράγουμε συμπεριφορές που θεωρητικά καταδικάζουμε.
Παρεμβάσεις στους μαθητές είχαν να κάνουν και με την πρόληψη και την αντιμετώπιση του σχολικού εκφοβισμού, με ορίζοντα την καταδίκη των ρατσιστικών επεισοδίων όπου κι αν αυτά παρατηρούνται, την καλλιέργεια του αμοιβαίου σεβασμού και της αλληλεγγύης μεταξύ των μαθητών, την αποδοχή της διαφορετικότητας, την ανάπτυξη ουσιαστικής επικοινωνίας στην τάξη, μέσα από την εκπαίδευσή τους στην αναζήτηση και εξεύρεση αποτελεσματικών τρόπων επίλυσης των μεταξύ τους συγκρούσεων – κάτι που διαφέρει από μια κατασταλτική και υποκριτική «αποτροπή των συγκρούσεων».
Σε συνθήκες συλλογικής κρίσης η κάθε είδους εξάρτηση βρίσκει πρόσφορο έδαφος να αναπτυχθεί. Ωστόσο, η εκδήλωση μιας εξαρτητικής συμπεριφοράς αποτελεί το σύμπτωμα που φανερώνει ότι βαθύτερα προβλήματα και δυσκολίες ήδη υπάρχουν στον άνθρωπο και αντί να αντιμετωπιστούν καλύπτονται και αποσιωπώνται. Η σημασία της πρόληψης έγκειται ακριβώς στη σταθερή καλλιέργεια δεξιοτήτων μέσω των οποίων ο άνθρωπος στέκεται ενεργητικά και αποφασιστικά στην κάθε δυσκολία που προκύπτει, διεκδικεί και αναπτύσσει υγιείς σχέσεις με τους γύρω του, στηρίζεται και ανατροφοδοτείται από αυτές, σέβεται τον εαυτό του μέσα στη διαφορετικότητα και επιλέγει να διατηρεί το πνεύμα και την κρίση του «καθαρά», ανεξάρτητα, μη χειραγωγήσιμα.
*Η Άννα Τζάκου είναι κοινωνιολόγος, υπεύθυνη Παραρτήματος Β. Αττικής Σωματείου Εργαζομένων στα Κέντρα Πρόληψης
