Του Κώστα Στοφόρου
«…Ο αναγνώστης, πολύ συχνά, θα ήθελε να γράφει ο ίδιος, αλλά ακόμα κι αν δεν συμβαίνει αυτό και έχουμε να κάνουμε με έναν καθαρόαιμο αναγνώστη, αμόλυντο από το μικρόβιο της γραφής, ακόμη κι αυτός διαβάζει “γράφοντας” στο περιθώριο, μια μικρή σημείωση παλιότερα ή ολόκληρα κατεβατά στο facebook και σε άλλα ηλεκτρονικά Mέσα σήμερα. Ακόμα και οι παλιές υπογραμμίσεις, με θαυμαστικά, ένα ή περισσότερα, ήταν κι αυτές ένα είδος γραφής…».
Μιχάλης Γκανάς
Διαβάζω, απολαμβάνω σαν να πίνω ένα εκλεκτό κόκκινο κρασί ή μάλλον σαν να είμαι δοκιμαστής εξαιρετικών κρασιών όλων των χρωμάτων και με κάθε είδος καταγωγής. Από το βαρέλι του θείου μου του Σπύρου στο χωριό, μέχρι τα κρασιά με ονομασία προέλευσης κάποιας περιοχής της Γαλλίας…
Τ’ αγαπημένα του Μιχάλη Γκανά (Εκδ. Μεταίχμιο) είναι το βιβλίο που θα έκανα δώρο στους δικούς μου αγαπημένους. Γιατί είναι πολλά βιβλία σε ένα. Όπως γράφει κι ο ίδιος ο ποιητής, είναι μια έμμεση αυτοβιογραφία όπου παρουσιάζει τα ποιήματα και τα αφηγήματα που αγαπά, που θαυμάζει και κυρίως αυτά που ζηλεύει… Από τον Καβάφη μέχρι τον Κρυστάλλη που διαβάζουμε πλάι-πλάι στις πρώτες σελίδες του βιβλίου, είναι αλήθεια πως κάνουμε κι εμείς ένα ταξίδι και γνωρίζουμε τα υλικά πίσω από τα όσα όμορφα μας έχει χαρίσει ο Μιχάλης Γκανάς, μέσα από την ποίηση και την πεζογραφία του.
Και κατά βάθος, όσοι τουλάχιστον είμαστε… μανιώδεις αναγνώστες δεν είμαστε και τα βιβλία που διαβάσαμε; Πόσο συχνά γνωριζόμαστε με τους άλλους μέσα από τα βιβλία; Θα έπρεπε να γράψω σελίδες επί σελίδων για τα όσα ανθολόγησε ο ποιητής και για τα σχόλιά του. Για όσα μονοπάτια μου άνοιξε η ανάγνωση του βιβλίου του.
Προς το παρόν αρκούμαι στο να μοιραστώ την ομορφιά μαζί σας και να σας παρακινήσω να βάλετε αυτό το βιβλίο στη βιβλιοθήκη και στην καρδιά σας -παρεμπιπτόντως το έχω γεμίσει υπογραμμίσεις…
Γυναίκα με ποδήλατο
Γράφοντας αυτή τη στήλη, που ξέρετε -όσοι είσαστε πιστοί αναγνώστες του Δρόμου- ότι δεν είναι τακτική και δεν γράφεται κατά παραγγελία, νιώθω συχνά να αυτοβιογραφούμαι εμμέσως, καθώς μοιράζομαι μαζί σας αγαπημένα βιβλία και κείμενα. Η αίσθηση αυτή γίνεται πιο έντονη όταν προσπαθώ να γράψω για το βιβλίο του Νικόλα Σεβαστάκη Γυναίκα με ποδήλατο (Eκδόσεις Πόλις). Μικρά πεζά, διηγήματα και βινιέτες που με μια μοναδική γραφή συνεχίζουν έναν διάλογο που ξεκίνησε πριν από μερικές δεκαετίες στο Καρλόβασι της Σάμου. Με την «επιθυμία να ζήσει κανείς προσποιούμενος ότι μετέχει στην ιστορία εκπληρώνοντας τα καθήκοντά του». Η ιστορία με τις αποχρώσεις της είναι παρούσα. Τα βιώματα από την παιδική ηλικία. Σπίτια και δρόμοι που μιλούσαν. Και διαπιστώνω πως ο συγγραφέας είναι ένας αναγνώστης σαν κι εμένα που τσαλαβουτάει σε πολλά και διάφορα. Μόνο που ο Σεβαστάκης τα μετουσιώνει αυτά με τη μοναδική του γραφή, σε κομμάτια κι αποσπάσματα που μιλάνε κατευθείαν μέσα σου. Είτε είναι μια προσωπική ιστορία, είτε όταν ο λόγος του γίνεται δοκιμιακός. Νομίζω ότι από αυτά τα υλικά θα μπορούσε να χτιστεί το μυθιστόρημα της γενιάς μας που ακόμη δεν έχει γραφτεί…
Άλλο ένα βιβλίο που θα χάριζα στους αγαπημένους μου για να με καταλάβουν καλύτερα (ή και σε εκείνους που θα ήθελα να με αγαπήσουν).
Γράφοντας για την κρίση
Σας είπα πως τσαλαβουτάω. Και από τον ποιητικό λόγο, πηγαίνω στο βιβλίο του Σπύρου Σακελλαρόπουλου, Κρίση και κοινωνική διαστρωμάτωση στην Ελλάδα του 21ου αιώνα (εκδόσεις Τόπος). Αν τα προηγούμενα βιβλία σε βοηθούν να ανακαλύψεις τον κόσμο μέσα σου, το βιβλίο αυτό -που διερευνά τα αίτια της τρέχουσας οικονομικής κρίσης στη χώρα μας- σε βοηθά να κατανοήσεις καλύτερα τι γίνεται γύρω σου. Κι αν μπορούσαμε να παντρέψουμε την ποίηση με την κοινωνική ανάλυση, ίσως να γινόμασταν πιο ανατρεπτικοί και πιο δημιουργικοί μέσα στην ανατροπή μας.
Αυτό που θέλω να επισημάνω στο βιβλίο του Σακελλαρόπουλου, πέρα από τα πάντοτε τεκμηριωμένα επιχειρήματά του, είναι ότι δεν μιλά από καθέδρας αλλά και ως άνθρωπος που μετέχει ενεργά στους κοινωνικούς αγώνες και τις πολιτικές διεργασίες. Έχει σημασία και η γραφή του που μας βοηθά να κατανοήσουμε πιο δύσκολα θέματα και πιο λεπτές αποχρώσεις όσων συμβαίνουν γύρω μας.
Είναι ένα βιβλίο που αξίζει να συζητηθεί.
Θα το χάριζα ευχαρίστως σε όσους θέλουν να έχουν ανοικτά τα μάτια και τα αφτιά τους για ό,τι συνέβη αλλά και για ό,τι πρόκειται να ακολουθήσει…
Χορεύοντας
Το τελευταίο δώρο μου για σήμερα με ξαναγυρνά στην ποίηση. Την ποίηση που εύχομαι το 2015 να κατακτήσει περισσότερο χώρο στη ζωή μας. Οι Χορευτές (Εκδόσεις Κέδρος) της Ευτυχίας Παναγιώτου αποδεικνύουν -ακόμη μια φορά- όχι μόνο το ταλέντο της ίδιας, αλλά και το γεγονός ότι στη χώρα μας «παράγεται» (αν επιτρέπεται ο όρος) εξαιρετική ποίηση.
«…Κι αν είναι, λένε, σαν σφυριά
του ποιητή η δουλειά
είναι γιατί χρειάζεσαι μια σκαλωσιά
ν’ ανέβεις ως το σύννεφο
στη ρίζα, λένε, τ’ ουρανού ν’ ανέβεις…»
Χωρίς τίποτα το υπερφίαλο, τίποτα το περιττό, με την Ιστορία κι εδώ παρούσα, με τον έρωτα, με όλα αυτά που μας κάνουν ό,τι είμαστε και που οι ποιητές ξέρουν να τα πουν ή ακόμη και να μας εξουδετερώσουν με μερικούς στίχους ή να βοηθήσουν να «ψηλώσει ο νους», λέγοντας στίχους από μέσα μας, όπως παλιά λέγαν τις προσευχές:
«…Τραγουδώντας χτίζεις
Και δυνατά μονάχα,
Με τις χορδές σου σείοντας
Ραγίζοντας τα βράχια…»
…Και θα χαρίσω κι αυτό το βιβλίο στους αγαπημένους μου, για να το διαβάσουν μια Συννεφιασμένη Κυριακή του 2015. Να το ακουμπήσουν για μια στιγμή ρεμβαστικά στα πόδια τους και να κοιτάξουν τον μακρινό ορίζοντα, τα σύννεφα και τις μέρες που θα ’ρθουν…
