Κατάρρευση των δεξιών κομμάτων σημειώνεται στις εκλογικές αναμετρήσεις. Του Ricardo Martinez*
Ενώ στον λεγόμενο Πρώτο Κόσμο, κυρίως σε Ευρώπη και ΗΠΑ, καταγράφεται άνοδος των συντηρητικών δεξιών, ρατσιστικών και φασιστικών κομμάτων, η Λατινική Αμερική βιώνει την άνθιση αντισυστημικών κοινωνικών κινημάτων, καθώς και την κατάληψη της εξουσίας από κόμματα της Αριστεράς και Κεντροαριστεράς.
Μια νέα δυναμική εκδηλώνεται στην παγκόσμια πολιτική γεωγραφία με τοπικές εκφάνσεις. Οι τακτικές διαφέρουν: από κινήματα του δρόμου έως συμμετοχή σε εκλογές. Στη Λατινική Αμερική που βρίσκεται στην περιφέρεια του παγκόσμιου συστήματος, η γενική τάση είναι η αύξηση της κοινωνικής οργάνωσης η οποία αναπτύσσεται κυρίως στους δρόμους και στα τοπικά κινήματα εναντίον των εξορύξεων, καθώς και της παρουσίας κομμάτων με λαϊκή αριστερή διαδρομή που φτάνουν στην κυβερνητική εξουσία μέσω εκλογών με τη βοήθεια πλατιών συμμαχιών.
Στις χώρες της Κεντρικής Αμερικής, σήμερα, συμβαίνει ακριβώς αυτό το τελευταίο: Προσανατολίζονται προς αριστερές θέσεις μέσα στο πλαίσιο εκλογών. Ένα πολύπλευρο κίνημα που τροφοδοτείται από πολιτικά, κοινωνικά και λαϊκά αιτήματα, διοχετεύεται σε εκλογικές μάχες για μια δίκαιη κυβέρνηση και κοινωνία.
Οι πρόσφατες προεδρικές εκλογές στο Ελ Σαλβαδόρ και στην Κόστα Ρίκα καταγράφουν την κατάρρευση της Δεξιάς στη συγκεκριμένη περιοχή. Στον πρώτο γύρο των προεδρικών εκλογών, στις 2 Φεβρουαρίου, στο Ελ Σαλβαδόρ η δεξιά Εθνικιστική Ρεπουμπλικανική Συμμαχία (ARENA) πήρε 38,9% έναντι του 48,9% του Μετώπου Εθνικής Απελευθέρωσης Φαραμπούντο Μαρτί (FMLN). Στον δεύτερο γύρο, στις 9 Μαρτίου (βλ. ένθετο παρακάτω), προβλέπεται η επικράτηση του FMLN σταθεροποιώντας έτσι την προοπτική της οικοδόμησης ενός κοινωνικού κράτους, κυρίαρχου και ανεξάρτητου.
Στην Κόστα Ρίκα το κεντροαριστερό κόμμα Δράση Πολιτών (PAC) κέρδισε στον πρώτο εκλογικό γύρο με ποσοστό 30,9% των ψήφων έναντι του κυβερνώντος Εθνικού Απελευθερωτικού Κόμματος που πήρε 29,5%. Για το δεύτερο γύρο που θα διεξαχθεί στις 6 Απριλίου φαίνεται ότι υπάρχει μια κλίση του εκλογικού σώματος προς το PAC σε πιθανή συμμαχία με το Πλατύ Μέτωπο, αριστερό κόμμα που πέτυχε το ιστορικό ποσοστό του 17,1%.
Η πτώση της Δεξιάς στις παραπάνω περιπτώσεις δεν αποτυπώνεται μόνο σε αριθμούς. Σε ιδεολογικό επίπεδο οι λαοί και των δύο χωρών υποστηρίζουν κυβερνητικά προγράμματα αριστερών δυνάμεων, προσανατολισμένα σε κοινωνικές πολιτικές, ενώ απορρίπτουν τη δεξιά ιδεολογία για τις καταστροφικές οικονομικές της πολιτικές αλλά και τις εκλογικές της καμπάνιες εκφοβισμών και τρομοκράτησης.
Οι λαοί της περιοχής κινούνται προς τον αριστερό προοδευτισμό με διάφορες αποχρώσεις. Υποστηρίζουν την κοινωνική υποστήριξη από το κράτος και την ίδια στιγμή ζητούν μεγαλύτερη πολιτική συμμετοχή. Στηρίζουν τις κινητοποιήσεις υπέρ των δικαιωμάτων των γυναικών, του περιβάλλοντος, του συνδικαλιστικού αγώνα και των αγροτικών αιτημάτων. Τέλος, αναγνωρίζουν την αποτυχία του νεοφιλελευθερισμού στην περιοχή και τις επιπτώσεις του, όπως η φτώχεια, η περιθωριοποίηση, η αναγκαστική μετανάστευση και η καταστολή.
Σε άλλες χώρες της περιοχής η θεσμική Αριστερά αποκτά σημαντική παρουσία. Στην Ονδούρα το κόμμα Ελευθερίας και Επανίδρυσης (LIBRE) αναδεικνύεται σε κοινωνική και πολιτική δύναμη με ευρεία συμμετοχή στους λαϊκούς αγώνες. Η δράση του απορρίπτει τις κυβερνητικές πολιτικές της Δεξιάς, ενώ προτείνει μέτρα και μεταρρυθμίσεις υπέρ των περιθωριοποιημένων κοινωνικών στρωμάτων.
Στη Νικαράγουα, οι Σαντινίστας εδραιώνουν την κοινωνική τους δύναμη. Δραστηριοποιούνται ενεργά στην εμπέδωση των κοινωνικών δικαιωμάτων και είναι οι κύριοι φορείς στην Κεντρική Αμερική της Μπολιβαριανής Συμμαχίας για τους Λαούς της Δικής μας Αμερικής (ALBA), ως μια νέα μορφή σχέσεων μεταξύ των κρατών που βασίζεται στη συνεργασία, την αλληλεγγύη, την αλληλοσυμπλήρωση.
Στη Γουατεμάλα και τον Παναμά τα κοινωνικά κινήματα πολλαπλασιάζονται τόσο στην ύπαιθρο όσο και στην πόλη. Κινήματα κατά των σχεδίων γεωστρατηγικής ολοκλήρωσης της ελεύθερης αγοράς σε σχέση με ορυχεία, φράγματα, φαρμακευτικές εταιρίες και μεγάλες επιχειρήσεις, οικοδομούν ένα εναλλακτικό σχέδιο. Η συνεχής δραστηριοποίησή τους αντιπροσωπεύει την πάλη των κοινωνικών κινημάτων ενάντια στις πολυεθνικές εταιρίες.
Η περιοχή της Κεντρικής Αμερικής που για δεκαετίες θεωρούνταν προτεκτοράτο των ΗΠΑ, όλο και πιο πολύ κοιτά προς τον Νότο όπου ήδη έχει αρχίσει η διάλυση του νεοφιλελευθερισμού και η διαδικασία μιας οικοδόμησης ανεξάρτητης από το Δόγμα Μονρόε.
Μετάφραση: Νατάσα Ακριβάκη
