Κέρδη και ζημίες στο διεθνές γεωπολιτικό σκηνικό. Του Γιώργου Τσίπρα
«Οι αυτουργοί της αποσταθεροποίησης δεν σημαίνει ότι είναι και σε θέση να τη διαχειριστούν», γράφαμε την επομένη της πραξικοπηματικής κατάληψης της εξουσίας από τους εθνικιστές στο Κίεβο. Ο Ομπάμα παραδέχτηκε, στις Βρυξέλλες, ότι δεν μπορούν να εκδιώξουν στρατιωτικά τους Ρώσους από την Κριμαία, ενώ για την υπόλοιπη Ουκρανία στέλνει έξι F-15 στη Λιθουανία και δώδεκα F-16 στην Πολωνία, κινήσεις περισσότερο του φαίνεσθαι παρά ουσίας.
Πίσω από τους διθυράμβους για την πολυπόθητη σύνδεση με την Ε.Ε. που είχε αθετήσει ο Γιανουκόβιτς, δύσκολα κρύβεται η «δυσκοιλιότητα» στις διαπραγματεύσεις του Κιέβου με Ε.Ε. και ΔΝΤ. Η εγκράτεια των δηλώσεων εκατέρωθεν είναι εμφανής. Η πιο σημαντική είδηση δεν ήταν ότι υπογράφτηκε η συμφωνία σύνδεσης με την Ε.Ε., αλλά ότι δεν είναι υπογράφτηκε το οικονομικό της σκέλος που παραπέμπεται για μετά τις ουκρανικές εκλογές. Δεν είναι μόνο οι απαιτήσεις Ευρωπαίων και ΔΝΤ (ήδη ανακοινώθηκαν οι αυξήσεις στη θέρμανση κατά 50%!), είναι και η απροθυμία των ολιγαρχών που στράφηκαν μεν κατά του Γιανουκόβιτς αλλά έχουν βιομηχανικά συμφέροντα που απειλούνται από τη σύνδεση με την Ε.Ε. Ξανά στα ίδια; Γεωπολιτικά καθόλου…
Τα φαινόμενα απατούν
Ο Πούτιν φουσκώνει ως νέος Μέγας Πέτρος που επεκτείνει τη Μεγάλη Ρωσία, και η δημοφιλία του εκτοξεύεται στις δημοσκοπήσεις. Το Κίεβο βολεύεται από την εθνικιστική αντιπαράθεση γιατί δεν έχει τίποτα άλλο στα χέρια του. Η Δύση βολεύεται κι αυτή από την επικέντρωση στην Κριμαία (αν και γνώριζε προκαταβολικά ότι τη χάνει) για να διασφαλίσει την υπόλοιπη Ουκρανία, ενώ «υπερασπίζεται» το Διεθνές Δίκαιο (εκεί που μας χρωστάγανε, μας πήραν και το βόδι). Ως συνήθως, τα φαινόμενα απατούν…
Ήδη από τον Δεκέμβριο εμφανιζόταν σε άρθρα η σκέψη ότι οι υποκινητές των κινητοποιήσεων της Μαϊντάν απέβλεπαν στη ρωσική βάση της Σεβαστούπολης. Δεν το γνώριζαν αυτό οι Ρώσοι; Θα αποφάσισαν οι ΗΠΑ μια κίνηση στην οποία θα έβγαιναν κερδισμένοι μόνον στην περίπτωση που δεν υλοποιούνταν η ισχυρή πιθανότητα να επέμβει στρατιωτικά η Μόσχα στην Κριμαία; Μόνο στα πιο φιλόδοξα σενάρια θα μπορούσε να ανήκει η βάση της Κριμαίας στα τρόπαια της επιθετικής κίνησης στο Κίεβο. Οι ΗΠΑ είναι, προς το παρόν, κερδισμένες στη κίνησή τους, έστω αποσταθεροποιώντας και «μπαχαλοποιώντας» την Ουκρανία. Χάλασαν τις επιδιώξεις της Ρωσίας, αμφισβητούν δυναμικά το στρατιωτικό της δόγμα στη γειτονιά της, δένουν πιο σφιχτά τους Γερμανούς στο αμερικανικό άρμα στην ανατολική Ευρώπη, ανατινάζουν πρόσκαιρα την όποια γερμανο-ρωσική προσέγγιση. Γεωργία και Μολδαβία πήραν ήδη σειρά για πρόσδεση με την Ε.Ε…
Η Μόσχα βρήκε την ευκαιρία να πάρει πίσω κάτι που της ανήκε και είχε χαθεί στην τούρλα του πλιάτσικου και της διάλυσης της Σοβιετικής Ένωσης. Αλλά με την προσάρτηση διασφαλίζει κάτι που ήδη είχε, τη βάση της Σεβαστούπολης η οποία της παρέχει κρίσιμη ναυτική έξοδο σε Μαύρη Θάλασσα και Μεσόγειο. Διασφαλίζει κάτι μεγάλο, που όμως το «είχε» και πριν από την ουκρανική κρίση. Την ίδια στιγμή χάνει το Κίεβο ως εταίρο της Ευρασιατικής Ένωσης, απώλεια που υποβαθμίζει το όλο εγχείρημα, επιδεινώνονται πρόσκαιρα οι σχέσεις με Βερολίνο, μπαίνει σε οικονομικές περιπέτειες με τη Δύση. Το κυριότερο, χάνει το Κίεβο ως γεωπολιτικό εταίρο ή ουδέτερο και κινδυνεύει από την επέκταση του ΝΑΤΟ στα νοτιοανατολικά της σύνορα. Ακόμη κι αν δεν συμβεί αυτό το τελευταίο και υπάρξει συμβιβασμός (μέχρι πότε;), το ισοζύγιο κέρδους-ζημίας δεν βαίνει προς το παρόν θετικό για τη Μόσχα, παρά τις παράτες του Πούτιν και τις φωνασκίες της «αδικημένης» Δύσης.
Παγκόσμιες σεισμικές δονήσεις
Το παιχνίδι της Ουκρανίας θα κριθεί σε άλλες «ηπείρους». Το επεισόδιο είναι τέτοιου μεγέθους που οι σεισμικές του δονήσεις θα γίνουν αισθητές πολύ μακρύτερα. Θα επηρεάσει τη Συρία, τη στάση του Ιράν απέναντι στις ΗΠΑ, τις σχέσεις Ρωσίας-Ιράν, τις σχέσεις Ρωσίας-ΗΠΑ στο Αφγανιστάν όπου υπήρχε αγαστή συνεργασία, σπρώχνει αντικειμενικά τη Ρωσία προς την Κίνα, προσέγγιση που απεύχονται στρατηγικά οι ΗΠΑ και μέχρι τώρα τα καταφέρνουν, και πάει λέγοντας. Ο κατάλογος είναι μακρύς. Το τι θα γίνει σε άλλα πεδία θα «επιστρέψει» δονήσεις πίσω στην Ουκρανία, αλλά κυρίως το τι θα κάνουν οι ΗΠΑ στην Ουκρανία θα κρίνει πολλά από αυτά.
Αν κάνουν πολύ πίσω και μοιράσουν την υπόλοιπη Ουκρανία με τη Ρωσία, θα είναι το δεύτερο περιστατικό επίδειξης αδυναμίας αντί για δύναμη (το πρώτο ήταν η Συρία), μέσα σε λίγους μήνες. Κάτι τέτοιο θα επηρεάσει τους υπολογισμούς άλλων αντιπάλων των ΗΠΑ, αλλά και υποψήφιων θυμάτων όπως η Ουκρανία, ιδιαίτερα στη γειτονιά της Ρωσίας. Τον επόμενο μήνα ο Ομπάμα θα βρεθεί στην Ασία, προς την οποία η περιβόητη αμερικανική στροφή έχει μείνει πίσω. Πώς θα επηρεάσουν την περιοχή αυτή οι εξελίξεις στην Ουκρανία;
Τι θα κάνει η Γερμανία; Δεν είναι μόνο ότι δεν επιθυμεί την αποσταθεροποίηση στη γειτονιά της (μόνο η παραδοσιακά τυχοδιωκτική Πολωνία θα μπορούσε να την επιθυμεί). Και είναι βέβαιο πως θα προτιμούσε άλλου είδους σχέσεις με τη Ρωσία από την ανατίναξη που πυροδοτεί η Ουάσιγκτον. Αλλά το ερώτημα είναι πώς θα σταθεί το Βερολίνο συνολικά στις διεθνείς τριβές Ανατολής-Δύσης, πέρα από την ανατολική Ευρώπη. Αυτό ξεφεύγει από τα όρια επιβολής των ΗΠΑ.
Η Ουάσιγκτον είχε επίγνωση των πλανητικών επιπλοκών της κίνησής της στο Κίεβο; Στις βασικές τους πλευρές αναμφίβολα. Αλλά ο διάβολος κρύβεται στις δευτερεύουσες πλευρές. Παίκτες παιγνίων με ισχυρά υλικά μέσα είναι οι επιτελείς της Ουάσιγκτον, δεν είναι μάγοι. Κι όταν ο Ομπάμα ανήγγειλε επέμβαση στη Συρία, το εννοούσε, δεν ήταν μπλόφα. Μετά όμως, τα επιτελεία του άλλαξαν γνώμη. Προς το παρόν για την Ουκρανία, τους αρκεί που βγαίνουν κερδισμένοι, διαλύοντας μια χώρα και αποσταθεροποιώντας την περιοχή.
