του Δημήτρη Ουλή
Καινούργιο ακαδημαϊκό έτος και πώς θα μπορούσα να αντιπαρέλθω την πρόσφατη έκκληση του υπουργού Eργασίας, κ. Γιάννη Βρούτση, να σταματήσει επιτέλους η διαρροή «χρυσών μυαλών» στην αλλοδαπή και οι αριστούχοι φοιτητές να προικοδοτηθούν για μία διετία στην αγορά εργασίας. Μολονότι τα «golden brains» παρηχούν συνειρμικά τα «golden boys», θα ήθελα εξαρχής να επισημάνω ότι η έκκληση του υπουργού είναι καίριας σημασίας και ανταποκρίνεται σε μία πραγματική ανάγκη της σύγχρονης νεοελληνικής κοινωνίας. Με τη διαφορά, ωστόσο, ότι αν πρόκειται να μην εκληφθεί ως ένα ακόμη ευχολόγιο, θα πρέπει να ικανοποιεί κάποια ελάχιστα κριτήρια σοβαρότητας και κοινωνικού ρεαλισμού. Επιστρέψτε μου να υπαινιχθώ μερικά από τα κριτήρια αυτά.
• Πρώτον: Γιατί τώρα; Δεν παραπέμπει μια τέτοια πρωτοβουλία στη διαβόητη παροιμία: «Να σε κάψω Γιάννη, να σε αλείψω μέλι;» Τι έκανε η ελληνική κυβέρνηση τα τελευταία τέσσερα χρόνια, προκειμένου να ανακόψει το τσουνάμι των περίπου διακοσίων χιλιάδων εκπατρισθέντων νέων επιστημόνων; Πού οφείλεται αυτή η τόσο ξαφνική ευαισθητοποίηση για το επιστημονικό δυναμικό της χώρας, εκεί που το υπουργείο Παιδείας μάς βομβάρδιζε μέχρι πρόσφατα με τηλεοπτικά σποτάκια, τα οποία παρότρυναν τα παιδιά μας να γίνουν μάστορες και μοδίστρες;
• Δεύτερον: Εάν το κριτήριο προσδιορισμού ενός φοιτητή ως «χρυσού μυαλού» εξαντλείται στις επιδόσεις του (δηλαδή στη βαθμολογία του) τότε κατά ποιον τρόπο η συγκεκριμένη θεσμοθέτηση προτίθεται να διαφοροποιηθεί από φαινόμενα ανελέητης βαθμοθηρίας και αθέμιτου ανταγωνισμού, τα οποία είναι βέβαιο ότι θα ανακύψουν στο χώρο του πανεπιστημίου – και τα οποία υποτίθεται ότι κάναμε τόσο κόπο για να ξορκίσουμε;
• Τρίτον: Με δεδομένη τη φοιτητική κομματοκρατία που λυμαίνεται μέχρι σήμερα το ελληνικό πανεπιστήμιο, ποιες ασφαλιστικές δικλείδες θα επιστρατευθούν προκειμένου ένα «χρυσό μυαλό» να προσδιοριστεί ως τέτοιο βάσει αυστηρώς επιστημονικών κριτηρίων; Κομματικά παιγνίδια, παραταξιακά παρασκήνια, προσωπικές «συμπάθειες» ή «αντιπάθειες» δεν πρόκειται άραγε να παίξουν κανένα ρόλο στην όλη διαδικασία;
• Τέταρτον: Η αναγνώριση και προικοδότηση του «χρυσού μυαλού» δεν θα όφειλε να συμβαδίζει με μια ριζική αναδιάρθρωση των κριτηρίων προσπέλασης της επιστημονικής γνώσης στο σύνολό της – δηλαδή, με μία οριστική πάταξη του καθεστώτος της στείρας απομνημόνευσης; Μπορεί ένα μυαλό να προικοδοτηθεί ως «χρυσό», απλώς και μόνο επειδή συγκέντρωσε υψηλές βαθμολογίες ένεκα της ικανότητάς του να παπαγαλίζει; Μπορεί να θεωρηθεί «χρυσό», επειδή έμαθε να χειρίζεται με μαεστρία την εξεταστέα ύλη (θέματα «SOS») και να αναπαράγει φωτογραφικά το ένα και μοναδικό εγχειρίδιο στο οποίο εξετάζεται;
• Πέμπτον: Αν όλα τα παραπάνω συνοψίζουν απλώς τις προκαταλήψεις του γράφοντος, τότε με ποιους όρους προσδιορίζεται, εντέλει, ένα «χρυσό» μυαλό; Τι διαφοροποιεί ένα «χρυσό μυαλό» από ένα «χρυσό σπασίκλα»; Και τι προεκλογικές λοβιτούρες προαναγγέλλονται πίσω από μία ακόμη νεόκοπη αμερικανιά, όπως αυτή;
