Του Γιάννη Κιμπουρόπουλου.
Εκ πρώτης όψεως, τα φαινόμενα αυτά λίγο συνδέονται με όσα διαδραματίζονται μεταξύ Αθήνας, Βρυξελών και Βερολίνου γύρω από το θρίλερ του ελληνικού χρέους. Ωστόσο, ακόμη και εμβληματικά έντυπα του συντηρητισμού (όπως η γαλλική Figaro) προειδοποίησαν εμφατικά αυτή την εβδομάδα ότι η «αποτυχία» του Μνημονίου και η προετοιμασία ενός νέου, με την ίδια συνταγή εξουθενωτικής λιτότητας, μπορούν να οδηγήσουν σε ανεξέλεγκτες καταστάσεις την ελληνική κοινωνία. Οι εικόνες και οι ειδήσεις από το κέντρο της Αθήνας τους επιβεβαίωσαν ταχύτατα.
Η κυβέρνηση εξακολουθεί να συμπεριφέρεται, παρ’ όλα αυτά, με επικίνδυνη αμεριμνησία ή πολιτική αναλγησία. Ό,τι συζητεί και διαπραγματεύεται με την τρόικα αποτελούν συνταγές διεύρυνσης της κοινωνικής αποσύνθεσης. Με πιο χαρακτηριστικά παραδείγματα τις πιέσεις για πρόσθετα μέτρα έως 7 δισ. γι’ αυτόν το χρόνο, για ωράριο-λάστιχο, μείωση αμοιβών για τους κάτω των 25 ετών, περικοπές στα επιδόματα ανεργίας και στις επικουρικές συντάξεις.
Συνολικά, η «επιθεώρηση λόχου» από τους τροϊκανούς αυτή τη φορά, γίνεται υπό την πίεση της αρνητικής έκθεσης που έχει ήδη συντάξει το τεχνικό κλιμάκιο της τρόικας και υπό την απειλή μιας επίσης αρνητικής αξιολόγησης από το πολιτικό της κλιμάκιο, με απώτερο ενδεχόμενο τη μη καταβολή της 5ης δόσης του δανείου.
Η απειλή αυτή διατυπώνεται ή απλώς υπονοείται τη στιγμή που έχει προεξοφληθεί από τους πάντες στην Αθήνα και σε όλες τις ευρωπαϊκές πρωτεύουσες ότι η συνταγή του Μνημονίου χρεοκόπησε ως προς τους δημοσιονομικούς της στόχους και έχει ήδη αποκλείσει την Ελλάδα από τις αγορές δανεισμού και για το 2012. Από την προηγούμενη Παρασκευή, λοιπόν, οπότε πραγματοποιήθηκε η εκτός κοινοτικής «νομιμότητας» μάζωξη του Λουξεμβούργου, έχει τεθεί επί τάπητος η αναζήτηση Plan B για το… πειραματόζωο Ελλάδα.
Δηλαδή, το πώς και με ποιους όρους θα της χορηγηθεί νέο πακέτο βοήθειας ή άλλη διευκόλυνση, ώστε να αποφευχθεί ένας όλεθρος για όλη την Eυρωζώνη από το 2012 και μετά. Γιατί αυτό που κινητοποιεί αίφνης τις ευρωπαϊκές ηγεσίες σε αλλαγή σχεδίου είναι ο φόβος να προσβάλει η κρίση χρέους ακόμη και τον πυρήνα της Eυρωζώνης.
Δύο ομάδες
Η διαπίστωση, όμως, είναι το μόνο στο οποίο συγκλίνουν οι ευρωκράτες. Τα «εθνικά» συμφέροντα, οι ιδιαίτεροι ρόλοι στην ευρωπαϊκή πυραμίδα εξουσίας, οι ιδιαίτερες πολιτικές ατζέντες των ηγεσιών από χώρα σε χώρα διαμορφώνουν, μέχρι στιγμής, δύο ομάδες σκέψης γύρω από το «ελληνικό ζήτημα». Η πρώτη, υπό τη Γερμανία, φαίνεται να προκρίνει τη λύση της επιμήκυνσης του συνολικού χρέους, ίσως με μείωση επιτοκίου, με διαπραγμάτευση υπό την αιγίδα της Ε.Ε. και με ισχυρές εγγυήσεις επί της δημόσιας περιουσίας. Η δεύτερη, υπό τον πρόεδρο της ΕΚΤ Ζαν Κλοντ Τρισέ, και με τη στήριξη του λοιπού ευρωπαϊκού Νότου (Ισπανία, Ιταλία και -μάλλον απρόθυμη- η Γαλλία), προκρίνει τη λύση νέου δανεισμού, ύψους 50-60 δισ. ευρώ για την επόμενη διετία, έναντι αντίστοιχων εγγυήσεων και με όρους ενός νέου Μνημονίου στη λογική λιτότητα – αποκρατικοποιήσεις.
Και οι δύο ομάδες χωρών φαίνεται να εξαρτούν τη συναίνεσή τους στη νέα βοήθεια τόσο από τα μέτρα που θα περιλάβει η κυβέρνηση στο Μεσοπρόθεσμο Πρόγραμμα 2012-2015, όσο και από την τελική έκθεση της τρόικας. Εν ολίγοις, οι «ηγεμόνες» της Ε.Ε. προκρίνουν μια λύση- πακέτο που θα περιλαμβάνει όχι μόνο τη νέα βοήθεια, αλλά και την πέμπτη δόση του δανείου. Και η λύση αυτή, ακριβώς σαν μαρτύριο της σταγόνας, θα κριθεί σε ορίζοντα ενός και πλέον μήνα, μέχρι τη ευρωπαϊκή Σύνοδο Κορυφής στις 24 Ιουνίου. Πρώτη γεύση διαθέσεων θα έχουμε τη Δευτέρα και την Τρίτη, στις συνεδριάσεις Eurogroup – Ecofin.
Πολιτικές εγγυήσεις
Πάντως, στη διαπραγμάτευση αυτή που διεξάγεται χαοτικά κι ασύντακτα, οι επικεφαλής της Ε.Ε. και των χωρών που επισπεύδουν το Plan B, προσέρχονται με ένα νέο ποιοτικό στοιχείο. Τη διά ροπάλου απαίτηση πολιτικών εγγυήσεων για την πιστή τήρηση του νέου Μνημονίου υποτελείας, δηλαδή τη διακομματική συναίνεση. Πιο ανοικτά από ποτέ ο Όλι Ρεν απηύθυνε έκκληση στη Ν.Δ., τη μέρα που ο αρχηγός της παρουσίαζε το δικό του Μνημόνιο, που δεν ήταν ακριβώς το αντι-μνημόνιο που υποσχόταν. Και πιο ανοικτά από ποτέ οι επικεφαλής της τρόικας απαίτησαν από τους βουλευτές ΠΑΣΟΚ και Ν.Δ. (της επιτροπής Οικονομικών), «να τα βρουν» στη στήριξη των μεταρρυθμίσεων του παρόντος Μνημονίου και του επερχόμενου.
Ανάλογης φιλοσοφίας ήταν και οι δημόσιες τοποθετήσεις του Ανδρέα Λοβέρδου και του Ευάγγελου Βενιζέλου υπέρ της κυβερνητικής συνοχής, της εθνικής συνεννόησης αλλά και της αυξημένης πλειοψηφίας με την οποία πρέπει να ψηφιστούν το Μεσοπρόθεσμο Πρόγραμμα και το αναμενόμενο νέο Μνημόνιο.
Η τελευταία αναφορά (του Ανδρέα Λοβέρδου) φαίνεται πως αποτέλεσε την κατάλληλη «πάσα» και προς τον Γ. Παπανδρέου προκειμένου να «ξανασκεφτεί» την ευκαιρία των ψηφοφοριών στα δύσκολα νομοθετήματα που θα δοκιμάσουν τη συνοχή του ΠΑΣΟΚ τον Ιούνιο. Το επιχείρημα της αυξημένης πλειοψηφίας των 180 βουλευτών μπορεί να αποτελέσει και ένα μοχλό εκλογικού εκβιασμού προς τη Ν.Δ. και τα κόμματα των «προθύμων».
Το δίλημμα για τη Ν.Δ., που θα καλείται να αρθεί στο ύψος των περιστάσεων και να συμπεριφερθεί ως συστημικό κόμμα εξουσίας, θα είναι ισχυρό. Ιδιαίτερα αν συνοδεύεται από μια απειλή να χαθεί η 5η δόση του δανείου της τρόικας και η νέα «διευκόλυνση» στην αποπληρωμή του χρέους και να αφεθεί η χώρα στην «άβυσσο των αγορών».
