Κίνηση Ντράγκι επισφραγίζει τη συσπείρωση της ευρωπαϊκής τρόικας έναντι του ΔΝΤ – Διπλή αμερικανική παρέμβαση, με το βλέμμα στην αξιολόγηση και στο… Αιγαίο
Του Γιάννη Κιμπουρόπουλου
Όλες τις προηγούμενες μέρες, ενώ βρισκόταν σε εξέλιξη η αμφιλεγόμενη διένεξη Ευρωπαίων και ΔΝΤ για την αξιολόγηση, η ΕΚΤ ήταν ο σιωπηλός παίκτης της παρτίδας. Από τις δηλώσεις στελεχών της, όπως ο Κερέ που ταυτίστηκε με τις εκτιμήσεις του ΔΝΤ, ο Νοβότνι που το κήρυξε περιττό, ή ανώνυμοι αξιωματούχοι που διακήρυξαν την «αρμονία μεταξύ των ευρωπαϊκών θεσμών», προέκυπτε κακοφωνία. Με την απρόσμενη κίνηση να εντάξει στο διευρυμένο πρόγραμμα ποσοτικής χαλάρωσης τα ομόλογα του EFSF (των προηγούμενων μνημονίων) που κατέχουν οι ελληνικές τράπεζες, η ΕΚΤ έσπασε την επίσημη σιωπή της. Ο Ντράγκι έριξε το βάρος του υπέρ Κομισιόν και Eurogroup στην εκτίμηση ότι η αξιολόγηση πρέπει να κλείσει γρήγορα και με βάση την εκτίμηση ότι τα συμφωνηθέντα μέτρα (συν μερικά «ψιλά» ακόμη) αρκούν για να αποδώσουν το περιβόητο πρωτογενές πλεόνασμα 3,5%.
Τι δηλώνει η απόφαση ΕΚΤ
Η απόφαση της ΕΚΤ, εκτός από τη γενναιοδωρία που επιδεικνύει προς τις «τράπεζές της», οι μετοχές των οποίων απογειώθηκαν στο χρηματιστηριακό ταμπλό, έχει τρεις παράλληλες αναγνώσεις:
- Εκφράζει την ανησυχία της για τις ευρύτερες επιπτώσεις επανάληψης ενός ελληνικού θρίλερ, με εκκρεμή την αξιολόγηση και επίφοβες τις πληρωμές λήξεων χρέους του Ιουνίου και Ιουλίου (2,2 δισ. δικά της δάνεια), ιδιαίτερα αν αυτό συμπέσει με το θρίλερ του βρετανικού δημοψηφίσματος. Σ’ αυτό το θέμα, εξάλλου, οι εκτιμήσεις της συμπίπτουν μ’ αυτές του ΔΝΤ.
- Κάνει μια «προσομοίωση» της ελάφρυνσης χρέους που θα ήταν διατεθειμένη να υποστηρίξει. Τα 37 δισ. ομόλογα του EFSF που κατέχουν οι ελληνικές τράπεζες, από τα οποία η ίδια μπορεί να αγοράσει μέχρι τα μισά, καλύπτουν τις λήξεις της πρώτης δύσκολης δεκαετίας αποπληρωμής του χρέους, από το 2023, σύμφωνα με την προσέγγιση των Ευρωπαίων δανειστών. Η ΕΚΤ «φωτογραφίζει» την πιθανή συμβολή της στη συζητούμενη «αναδιαμόρφωση» (re-profiling) του χρέους.
- Δίνει μια απάντηση στις «επιθέσεις» Σόιμπλε στην πολιτική της ΕΚΤ. Ο Γερμανός υπουργός Οικονομικών αρκετές φορές τις τελευταίες μέρες επέκρινε εμμέσως πλην σαφώς την ηγεσία της ΕΚΤ ότι με την «ακραία χαλαρή νομισματική πολιτική της» ενισχύει εμμέσως τη λαϊκιστική ακροδεξιά στη Γερμανία.
Η κίνηση Ντράγκι συγχρονίστηκε με μια ομοβροντία δηλώσεων των κορυφαίων αξιωματούχων Κομισιόν και Eurogroup που αποκαλύπτουν την επιλογή τους να κλείσει η αξιολόγηση με τους «ευρωπαϊκούς» όρους, κι όχι μ’ αυτούς του ΔΝΤ. Μοσκοβισί, Ντομπρόβσκις και, κυρίως, Ντάισελμπλουμ κηρύσσουν λήξασα τη συζήτηση για το αν τα μέτρα των 5,4 δισ. (3% του ΑΕΠ) μέχρι το 2018 καταλήγουν σε πλεόνασμα 3,5%. «Για μας αρκούν», είναι το συμπυκνωμένο μήνυμά τους. Παρ’ ότι η απάντησή τους είναι κυρίως πολιτική (αποκρούει την πίεση του ΔΝΤ για βαθιά αναδιάρθρωση του χρέους), προς τεχνοκρατική τεκμηρίωση σπεύδουν η Eurostat, η οποία ανακοινώνει ύφεση 0,3% για το 2015, αλλά και ο ILO και το Ageing Working Group της Κομισιόν, που τις προσεχείς μέρες θα επιβεβαιώσουν τη βιωσιμότητα της ασφαλιστικής μεταρρύθμισης της κυβέρνησης, με προβολές της ετήσιας δαπάνης μέχρι το 2060. Βασικός αποδέκτης αυτών των τεκμηρίων είναι το ΔΝΤ.
Το «μανιφέστο» Ντάισελμπλουμ
Τη συναίνεση που έχει επιτευχθεί εντός της ευρωπαϊκής τρόικας για το κλείσιμο της αξιολόγησης πιο εντυπωσιακά την εξέφρασε ο πρόεδρος του Eurogroup. Αποτυπώνοντας με ακρίβεια τις εύθραυστες ισορροπίες, ο Ντάισελμπλουμ, κωδικά, είπε τα εξής:
- Καμιά ευελιξία στο πλεόνασμα 3,5% (σ.σ. το ΔΝΤ πιέζει για 1,5%-2,5%, με βάση τα μέτρα που έχουν συμφωνηθεί). Χρειάζεται τεράστια προσπάθεια, αλλά μπορεί να γίνει.
- Δεν πάμε σε νέα ελληνική κρίση. Είμαστε πολύ κοντά σε συμφωνία, πάμε σε απόφαση στις 22 του μηνός και, σε κάθε περίπτωση, πολύ πριν το καλοκαίρι.
- Μόλις κλείσει η αξιολόγηση, θα φτάσουμε και στο ζήτημα του χρέους και θα δούμε τι μπορεί να γίνει τώρα ή αργότερα. Το ελληνικό χρέος δεν είναι «εξαιρετικά μη βιώσιμο» (σ.σ. όπως λέει το ΔΝΤ)
- Δεν μπορώ να δεχθώ αποχώρηση του ΔΝΤ. Χρειάζομαι τη συμμετοχή του. Είναι πολύτιμο κατ’ ουσίαν, μας κρατά συγκεντρωμένους στους στόχους. Το ΔΝΤ πραγματικά βοηθάει την Ελλάδα, διότι λέει ότι το χρέος δεν είναι βιώσιμο κι εμείς οι Ευρωπαίοι κάτι πρέπει να κάνουμε γι’ αυτό (σ.σ. κλείσιμο ματιού στην κυβέρνηση). Η συμμετοχή του είναι απαραίτητη για την ισορροπία του προγράμματος.
Η συσπείρωση της ευρωπαϊκής τρόικας σε ενιαία θέση και τακτική -μέρος της οποίας πρέπει να θεωρηθεί και η διαφημισμένη «αποκοτιά» της κυβέρνησης να προαναγγείλει κατάθεση των νομοσχεδίων- δεν έκαμψε το ΔΝΤ. Η Κριστίν Λαγκάρντ και, πολύ σαφέστερα, ο Πόλ Τόμσεν, αποκάλυψαν τη ριζική διαφωνία τους με την αρχιτεκτονική του τρίτου Μνημονίου. Ο Τόμσεν χαρακτήρισε αναξιόπιστους τους στόχους της Ευρωζώνης, αμφισβήτησε την αποτελεσματικότητα των συμφωνημένων μέτρων, επιχειρηματολόγησε ξανά υπέρ της εκτίμησης ότι το πλεόνασμα 3,5% απαιτεί μέτρα 4,5% του ΑΕΠ (περίπου 8 δισ.) και επανέλαβε την ανάγκη ελάφρυνσης του χρέους, που «μπορεί να επιτευχθεί χωρίς κούρεμα». Πρακτικά, με βάση τα μέχρι στιγμής δεδομένα και τις εν εξελίξει ζυμώσεις στην Ουάσιγκτον, η μόνη δυνατότητα συνέχισης της «εταιρικής σχέσης» Ε.Ε. – ΔΝΤ είναι η παραμονή του στο ελληνικό πρόγραμμα «με έναν διαφορετικό ρόλο», όπως είπε η Λαγκάρντ. Δηλαδή, αυτόν του τεχνικού συμβούλου του ESM (εξίσου επικίνδυνο, και χωρίς αντίτιμο).
Ο από μηχανής… Ομπάμα
Αυτή η στάση δυσκολεύει έναν παράγοντα -πρακτικά τον πιο σημαντικό- εντός της ευρωπαϊκής τρόικας: τη γερμανική ηγεσία. Η Μέρκελ επαναλαμβάνει με κάθε ευκαιρία ότι «το ΔΝΤ πρέπει να μείνει πάση θυσία», ο Σόιμπλε λέει το ίδιο, αλλά ταυτόχρονα κλείνει τον δρόμο του συμβιβασμού, αρνούμενος συζήτηση για το χρέος τώρα. Κι αυτό παρότι τρία κορυφαία γερμανικά ινστιτούτα, όπως και η Süddeutsche Zeitung διατυπώνουν το αναπόφευκτο του κουρέματος, με αναφορές στη συμφωνία του 1953 για τη Γερμανία (πράγμα που ούτε η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝΕΛ τολμά να θυμίσει πια). Σ’ αυτόν τον γρίφο, λοιπόν, έρχεται ως από μηχανής θεός ο Ομπάμα και προαναγγέλλει -εν αγνοία της καγκελαρίας- ότι στη συνάντηση με τη Μέρκελ στις 23 του μηνός στο Ανόβερο θα συζητηθούν το κλείσιμο της αξιολόγησης, η εξασφάλιση της βιωσιμότητας του χρέους (άρα και η συμμετοχή του ΔΝΤ) και το προσφυγικό, με έμφαση στη στήριξη της Ελλάδας.
Μέχρι πού θα φτάσει η αμερικανική πίεση προς το Βερολίνο δεν είναι σαφές. Είναι όμως αρκετά σαφές το κίνητρο της αμερικανικής ηγεσίας να συμβάλει στον συμβιβασμό με το ΔΝΤ. Κίνητρο όχι τόσο οικονομικό, όσο γεωπολιτικό. Και προδίδεται από την παρέμβαση του αμερικανού πρέσβη στο ΝΑΤΟ τόσο προς την Τουρκία όσο και προς την Ελλάδα (βλέπε ρεπορτάζ Καθημερινής στις 15/4) για άμεση εμπλοκή των αμερικανικών δυνάμεων με πλωτά και εναέρια μέσα στην νατοϊκή επιχείρηση στο Αιγαίο για το προσφυγικό και με ιδιαίτερο αίτημα προς την τουρκική πλευρά να αποδεχθεί επέκταση της επιχείρησης και στα Δωδεκάνησα (επομένως και στις αμφισβητούμενες από την Τουρκία περιοχές). Η κίνηση προδίδει πρόθεση της αμερικανικής ηγεσίας να κλιμακώσει τις πιέσεις της προς το καθεστώς Ερντογάν να αποδεχθεί τη διαδικασία αμερικανορωσικής συνεννόησης στο Συριακό, με ό,τι αυτό συνεπάγεται και για το Κουρδικό. Και σ’ αυτή τη συνάρτηση, στην οποία η Τουρκία είναι «άγνωστος Χ», η αμερικανική ηγεσία θέλει η Ελλάδα να είναι δεδομένη.
Ο μόνος βέβαια χαμένος
Θα πρέπει να θεωρούμε δεδομένο ότι η κυβέρνηση- που εμφανίζεται προς το παρόν συγκρατημένη- θα πανηγυρίσει ως θρίαμβο της τακτικής της τον ξαφνικό ευρωαμερικανικό… έρωτα για την κυβερνητική «φιλοτιμία», που δημιουργεί κλοιό για το ΔΝΤ και προκαλεί αμηχανία στη γερμανική ηγεσία. Δεν μηδενίζουμε την διπλωματική… βιρτουοζιτέ κανενός, αλλά ας μην ξεχνάμε το βασικό: σ’ αυτή την περίπλοκη σκακιστική παρτίδα, με τους παίκτες σε διαρκώς εναλλασσόμενους ρόλους, ο μόνος βέβαια ηττημένος είναι η εξουθενωμένη ελληνική κοινωνία που επιβαρύνεται με τουλάχιστον 5,5 δισ. νέας λιτότητας. Άλλωστε, αν ο υπέρ πάντων αγών της κυβέρνησης είναι να απαλλαγεί από το «κακό» μνημόνιο του ΔΝΤ και να μείνει με το «καλό» ευρωπαϊκό μνημόνιο, υπάρχει ένας απλούστερος και συντομότερος δρόμος: να αποσύρει το από Ιουλίου επίσημο αίτημα δανεισμού προς το ΔΝΤ.
