Τα εορταστικά ρεπορτάζ για την εμπορική κίνηση στην Βαρβάκειο Αγορά και στην Ερμού, σε ένα ελληνικό πλαίσιο μπορεί να είναι γραφικά και αναμενόμενα στο περιεχόμενό τους, αλλά αναμφισβήτητα αποτελούν ευκαιρία χαλάρωσης από την περιρρέουσα μαυρίλα – και ευκαιρία για τους δημοσιογράφους να παράξουν «εύκολο» προϊόν. Στο βρετανικό πλαίσιο όμως, σε μια κοινωνία με ιδιαίτερα ανεπτυγμένη την υποδομή συλλογής δεδομένων, η εμπορική κίνηση κατά την περίοδο των Χριστουγέννων αναλύεται με προσοχή και σχεδόν σε ζωντανή μετάδοση. Ιδιαίτερα όταν οικονομολόγοι, πολιτικοί αλλά και οι απλοί πολίτες προσπαθούν να τοποθετήσουν τα ευρήματά σε ένα ευρύτερο πεδίο συζήτησης για τις συνέπειες του Brexit. Πόσο μάλλον με τον τομέα των υπηρεσιών και της κατανάλωσης να αποτελεί ίσως τον σημαντικότερο παράγοντα της οικονομικής ευρωστίας του Ηνωμένου Βασιλείου, λόγω της ιδιαίτερης δομής της οικονομίας του.
Κομβική η κατανάλωση
Σύμφωνα με τα τελευταία δημοσιεύματα, λοιπόν, η καταναλωτική κίνηση φαίνεται να είναι κατώτερη της αναμενόμενης, με τις μεγαλύτερες αλυσίδες να παρουσιάζουν μειωμένο τζίρο και να ποντάρουν στους τουρίστες και στις διαδικτυακές πωλήσεις. Γεγονός αξιοσημείωτο, μας και η κατανάλωση παρουσίαζε σταθερή αύξηση τα προηγούμενα έτη. Ο ιδιαίτερα μεγάλος πληθωρισμός, ιδιαίτερα στα τρόφιμα και στην ενέργεια, πιέζει τους προϋπολογισμούς των πολιτών. Με δεδομένο το γεγονός πως οι μισθολογικές αυξήσεις έχουν καθηλωθεί, με τον δείκτη μόλις στο 2,4% για τον Οκτώβριο, οι μισθοί ουσιαστικά μειώνονται, αν ληφθεί υπόψη ο πληθωρισμός.
Αξιοσημείωτο είναι το γεγονός πως τα επίπεδα των καταναλωτικών δαπανών διατηρούνται χάρη στο δανεισμό, με τα καταναλωτικά δάνεια να αυξάνονται κατά διψήφια ποσοστά όλο το χρόνο. Μάλιστα, οι πιο πρόσφατες εκθέσεις έδειξαν τα οικονομικά των νοικοκυριών «στο κόκκινο» για 4 συνεχόμενα τετράμηνα, για πρώτη φορά από το 1987, από όταν ξεκίνησαν να συλλέγονται στοιχεία. Ο βρετανικός τραπεζικός τομέας αναμένεται να είναι στην καρδιά των διαπραγματεύσεων για το Brexit τον επόμενο χρόνο, ενώ αβεβαιότητα σχετικά με τις εξελίξεις μπορεί να κάνει τους πολίτες να γίνουν ακόμα πιο συγκρατημένοι στα έξοδά τους, δημιουργώντας ακόμα μεγαλύτερα προβλήματα στην καταναλωτική βρετανική οικονομία.
Τα παραπάνω είχαν προβλεφθεί από τους οικονομολόγους, αφού πρώτα έπεσαν έξω στις προβλέψεις τους για το πρώτο μισό του περασμένου έτους. Αυτό που έκανε πολλούς να «καταπιούν» τα λόγια τους, είναι το πεδίο της πολιτικής, μετά τα αναπάντεχα για πολλούς αποτελέσματα των τελευταίων εκλογών. Αποτελέσματα που επιτυχώς ανιχνεύσαμε σε αυτήν εδώ την στήλη. Θα επιχειρήσουμε μια ανάλογη προσπάθεια για τις διαφαινόμενες στρατηγικές των παικτών το 2018, και τις εξελίξεις στο βρετανικό πολιτικό σκηνικό.
Η διαφαινόμενη βρετανική στρατηγική
Η συμφωνία του Δεκεμβρίου μεταξύ Ε.Ε και Ηνωμένου Βασιλείου και οι μετέπειτα δηλώσεις, αποτελούν καλό δείγμα για το τι μέλλει γενέσθαι. Σε αυτήν, οι δύο πλευρές συμφώνησαν στο ύψος διαζυγίου, συνοριακού καθεστώτος και κάποιων νομικών θεμάτων, προκειμένου να εκκινήσουν συζητήσεις, από τον Μάρτη, για την μετέπειτα κατάσταση. Η Βρετανία ήδη κάνει λόγο για μια «γενναία» συμφωνία, μια «CETA+++» (η συνθήκη εμπορίου ανάμεσα σε Ε.Ε. και Καναδά) που θα περιλαμβάνει ακόμα και τον τομέα των υπηρεσιών (βλέπε τραπεζών). Την ίδια ώρα, οι ευρωπαίοι δηλώνουν πως συμφωνία «παραγγελιά» στα μέτρα της Μ. Βρετανίας δεν είναι δυνατή, ότι οι τράπεζες δεν είναι δυνατόν να καλυφθούν από μια γενική εμπορική συνθήκη, κι ότι σκοπεύουν να προσφέρουν μια συνθήκη σαν όλες τις άλλες.
Η βρετανική στρατηγική και το κύριο γεγονός για το 2018, όπως τονίζουν οι Financial Times, θα είναι η προσπάθεια της Γηραιάς Αλβιώνας να διατηρήσει όσο το δυνατόν περισσότερα εμπορικά προνόμια με την Ε.Ε., και ταυτόχρονα το μεγαλύτερο δυνατόν επίπεδο αυτονομίας της ως κυρίαρχο κράτος. Στόχο που θα επιδιώξει να καταφέρει εκμεταλλευόμενη τις διαφορές ανάμεσα στα κράτη μέλη της Ε.Ε. Η στρατηγική, κατά τον Βρετανό υπουργό Εξωτερικών Μπόρις Τζόνσον, ονομάζεται «και την πίτα ολόκληρη και τον σκύλο χορτάτο». Μα οι Βρυξέλλες έχουν πολλάκις προειδοποιήσει πως κάτι τέτοιο δεν πρόκειται να συμβεί.
Με δεδομένο το γεγονός πως συμφωνία πρέπει να υπάρξει μέχρι τον Οκτώβριο του 2018, δύσκολα οι δύο πλευρές θα καταλήξουν σε ένα αναλυτικό και εμβριθές νομικό κείμενο που θα θέτει το τελικό κανονιστικό πλαίσιο για τις περισσότερες πλευρές των διμερών σχέσεων. Πιο πιθανό να υπάρξει συμφωνία πάνω σε ένα γενικόλογο κείμενο, με πολλά σημεία να αποφασίζονται σε βάθος χρόνου. Το Brexit θα είναι μια πολύχρονη διαδικασία και θα επιστρέφει για να αναταράσσει το πολιτικό σκηνικό της Βρετανίας και να δίνει υλικό στη σκληροπυρηνική ευρωσκεπτικιστή πτέρυγα των Τόρις, για πολύ καιρό ακόμα.
Τόρις: Κόμμα… νέου τύπου;
Μιλώντας για τους Συντηρητικούς, και ιδιαίτερα τους ευρωσκεπτικιστές, φαίνεται να συγκρατούνται από το να προσπαθούν να ανατρέψουν την Τερέζα Μέι. Μια τέτοια εξέλιξη θα έθετε το κόμμα σε φάση εσωστρέφειας και τοξικής φαγωμάρας. Ακόμη σημαντικότερο, η προοπτική ενός Τζέρεμι Κόρμπιν με σοβαρές πιθανότητες, σύμφωνα με τις δημοσκοπήσεις, να κερδίσει τυχόν πρόωρες εκλογές, είναι αρκετά αποθαρρυντική για τυχόν «παλληκαριές». Παρ’ όλα αυτά, σε περίπτωση νέας βαριάς εκλογικής ήττας της Μέι, τα φονικά αντανακλαστικά του Συντηρητικού Κόμματος ίσως ενεργοποιηθούν. Οι «Μπρεξιτικοί» Τόρις επιθυμούν η Βρετανία να αποχωρήσει οριστικά από την Ε.Ε. τον Μάρτιο του 2019. Δείχνουν να είναι πρόθυμοι να «κάτσουν» ήσυχα μέχρι τότε, και έπειτα, ασφαλείς, να αρχίσουν να διεκδικούν τα ηνία του κόμματος.
Πολλοί θα σπεύσουν να τονίσουν πως μια γενικόλογη συμφωνία θα κάνει φανερή την απουσία στρατηγικής, τον δημαγωγικό και οπορτουνιστικό χαρακτήρα της ευρωσκεπτικιστικής πτέρυγας των Τόρις. Πως θα τους «ξεμπροστιάσει». Το αντίθετο ισχύει! Μια γενικόλογη συμφωνία θα εξυπηρετήσει απόλυτα τη συγκεκριμένη πολιτική ομάδα, τουλάχιστον κατά το αρχικό διάστημα, όταν οι συνέπειες θα είναι περιορισμένες. Η «κενή» ιδεολογική φύση του Brexit θα «γεμίσει» από την πιο ιδεολογική και δυναμική ομάδα του κόμματος, οδηγώντας στην οικειοποίησή της. Εξάλλου, η μόνη ομάδα που δείχνει να έχει κάποια ιδεολογία και μπορεί να κινητοποιήσει και να συγκινήσει μαζικά ακροατήρια στο Συντηρητικό Kόμμα, είναι οι ευρωσκεπτικιστές.
Και, όπως κάθε ιδεολογία που δείχνει ότι μπορεί να δημιουργήσει πραγματικότητες, θα τραβήξει ακόμα περισσότερους στην τροχιά της, αυξάνοντας τις τάξεις των «αντι-ευρωπαίων». Αν, δε, κατακτήσουν και τα ηνία, η φύση και η ταυτότητα του κόμματος θα αλλάξει σημαντικά σε σχέση με τους Τόρις των τελευταίων 30 ετών. Το Συντηρητικό Κόμμα θα είναι το πρώτο κεντροδεξιό κόμμα εξουσίας στη Δυτική Ευρώπη του οποίου η πολιτική ταυτότητα μετασχηματίστηκε σημαντικά κάτω από τις νέες παγκόσμιες συνθήκες και προκειμένου να προλάβει νεοεισερχόμενους εκλογικούς ανταγωνιστές τύπου UKIP – προσφέροντάς μας έτσι μια εικόνα από το μέλλον.
