Παρ’ όλο που στη Βολιβία δεν έχουν ακόμα οριστεί οι ακριβείς ημερομηνίες των νέων προεδρικών εκλογών (γίνεται λόγος για Μάρτιο και Απρίλιο), οι προεκλογικές ζυμώσεις εντείνονται. Το κύριο ερώτημα είναι προς ποιανού το όφελος θα δουλέψει ο συμβιβασμός που έχει συναφθεί μεταξύ της ντε φάκτο κυβέρνησης από τη μια και του MAS-IPSP και των κοινωνικών οργανώσεων από την άλλη.
Όλα τα ενδεχόμενα είναι ανοιχτά, αλλά για την ώρα φαίνεται πως το MAS-IPSP (*) ανακτά την πρωτοβουλία των πολιτικών κινήσεων, αποδεικνύοντας ότι παραμένει η μεγάλη πολιτική δύναμη της χώρας. Τα χτυπήματα κάτω από τη μέση (διώξεις του Μοράλες και άλλων ηγετών της κυβέρνησής του) και το σημάδεμα της τράπουλας (έλεγχος της εκλογικής διαδικασίας) μοιάζει να μην αρκούν για να καταβάλουν τη δυναμική του – εκτός και αν η ντε φάκτο κυβέρνηση αποφασίσει να τα τινάξει όλα στον αέρα.
Αυτό όμως θα φανεί στην πορεία. Για την ώρα ας ρίξουμε μια ματιά στις νεώτερες εξελίξεις, σε συνέχεια των προηγούμενων άρθρων του έντυπου Δρόμου. (1)
Προηγείται το MAS στην προτίμηση ψήφου
Πανεθνική δημοσκόπηση της δεξιάς βολιβιανής εφημερίδας Página Siete δείχνει μικρό αλλά σαφές προβάδισμα του Αντρόνικο Ροντρίγκεζ, ενός εκ των πιθανών υποψηφίων του MAS-IPSP. Ο νεαρός συνδικαλιστής, ηλικίας μόλις 29 ετών, που έχει ήδη προταθεί σαν πιθανός υποψήφιος από κάποιες κομματικές δομές (βλ. αναλυτικά στη συνέχεια), προηγείται με 23% έναντι 21% του κεντροδεξιού Κάρλος Μέσα, που στις εκλογές του Οκτωβρίου είχε έρθει δεύτερος μετά τον Μοράλες με 36,5%. Σε προηγούμενη έρευνα της ίδιας εφημερίδας πριν δύο εβδομάδες, ο Ροντρίγκεζ συγκέντρωνε 16% και ο Μέσα 14%. (2)
Αντίστροφη φαίνεται πως είναι η τάση για τους δύο ακροδεξιούς, Λουίς Φερνάντο Καμάτσο και Μάρκο Πουμάρι, που στην αρχική έρευνα ισοψηφούσαν με τον Ροντρίγκεζ στο 16%, ενώ τώρα έχουν πέσει στο 13% και 10% αντίστοιχα. Μικρή πτώση είχε και ο ευαγγελιστής χριστιανοδημοκράτης Τσι Χιούνγκ-Τσουν, με 10% στην πρώτη έρευνα και 9% στη δεύτερη.
Την υποψηφιότητά τους έχουν ήδη προαναγγείλει: ο Μέσα, ο Καμάτσο, ο Τσι Χιούνγκ-Τσουν και ο Φελίξ Πάτζι, εκλεγμένος Κυβερνήτης της Περιφέρειας Λα Παζ, πρώην μέλος του MAS, πήρε 1,25% στις εκλογές του Οκτωβρίου. Ο Πουμάρι, δεν έχει ακόμα πει τι θα κάνει. Δείχνει να διστάζει, προφανώς υπό το βάρος του σκανδάλου που ξέσπασε όταν ο άσπονδος φίλος του, Καμάτσο, άφησε να διαρρεύσει ένα ηχητικό απόσπασμα στο οποίο ο Πουμάρι ακούγεται να ζητά παράνομα οικονομικά ανταλλάγματα για να υποστηρίξει τον Καμάτσο. (3)
Μάλλον ανέφικτο το αντι-MAS μέτωπο
Είναι φανερό πως το αντι-μοράλες στρατόπεδο αντιμετωπίζει πρόβλημα διασκορπισμού των ψήφων και γι’ αυτό αναζητούνται λύσεις. Πολλοί μιλούν για την ανάγκη ευρύτερων συμμαχιών «υπέρ της δημοκρατίας» (τ.έ. εναντίον του MAS-IPSP), αλλά αυτές δεν φαίνονται εφικτές προς το παρόν. Πριν λίγες μέρες το κόμμα του Μέσα, η Κοινότητα Πολιτών (Comunidad Ciudadana), δήλωσε πως δεν συμφωνεί στην ιδέα ενός ενιαίου αντι-MAS μετώπου. (4) Αλλά και η έρευνα της Página Siete δείχνει πως δεν είναι βέβαιο ότι κάτι τέτοιο θα συγκινούσε όλους τους ψηφοφόρους στους οποίους θα στόχευε. Υπήρξε ένα 42% που δήλωσε θετικό προς μια «ενωτική υποψηφιότητα», όμως το 36% θα προτιμούσε να κατέβουν όλοι χωριστά, ενώ ένα 16% θα ήθελε δύο υποψηφίους, έναν του Κέντρου και έναν της Δεξιάς.
Μπροστά σ’ αυτή την κατάσταση ορισμένοι ψάχνουν κάποιον νέο υποψήφιο που θα μπορούσε ίσως να λειτουργήσει υπερκομματικά, συσπειρώνοντας από μόνος του τους περισσότερους αντι-MAS ψηφοφόρους. Μάλλον είναι σ’ αυτή τη λογική που η Página Siete περιέλαβε στη δεύτερη έρευνα τον Τούτο Κουϊρόγκα, πρώην Πρόεδρο της Βολιβίας επί ένα χρόνο (2001-2002). Ο Κουϊρόγκα είχε παραιτηθεί τότε υπό το κράτος μεγάλων λαϊκών διαδηλώσεων για να αντικατασταθεί από τον αντιπρόεδρό του, Κάρλος Μέσα. Επανεμφανίστηκε στις προεδρικές εκλογές του 2014 ως αρχηγός του Χριστιανοδημοκρατικού Κόμματος, όπου βγήκε τρίτος με 9% και μετά απ’ αυτό έδωσε τη θέση του στον Τσι Χιούνγκ-Τσουν που παραμένει έως σήμερα ηγέτης των Χριστιανοδημοκρατών. Με όλες αυτές τις περγαμηνές, ο Κουϊρόγκα πήρε στη δημοσκόπηση ένα απογοητευτικό 2%.
Στην ίδια αυτή λογική, της αναζήτησης «υπερκομματικού» υποψηφίου, γίνεται λόγος και για τη Ζανίν Άνιεζ, την τωρινή ντε φάκτο Πρόεδρο. Όμως στην εν λόγω έρευνα το 67% απάντησε πως δεν θεωρεί σωστό για την Άνιεζ να βάλει υποψηφιότητα, σε περίπτωση δε που θα κατέβαινε θα την ψήφιζε μόνο το 9%. Φαίνεται μ’ άλλα λόγια πως δεν είναι η Άνιεζ που θα μπορούσε να συσπειρώσει το αντι-μοράλες στρατόπεδο. (5)
Οι υποψηφιότητες του MAS–IPSP
Στην πλευρά του MAS-IPSP η πρωτοβουλία έχει περάσει στα χέρια του Έβο Μοράλες, που στο πρόσφατο πανεθνικό συνέδριο του κόμματος, 7 Δεκεμβρίου, ανακηρύχθηκε πολιτικός επικεφαλής της προεκλογικής εκστρατείας. Σε διάφορες δηλώσεις του και σε δύο συνεντεύξεις που έδωσε παραμονή Χριστουγέννων στο Sputnik και στο Γαλλικό AFP ο Μοράλες ξεκαθάρισε τον τρόπο που θα επιλεγούν οι υποψήφιοι του MAS-IPSP για την Προεδρία και την Αντιπροεδρία. (6)
Την Κυριακή 29 Δεκεμβρίου, προετοιμάζεται πολυπληθής συγκέντρωση εκπροσώπων του MAS-IPSP στα βόρεια της Αργεντινής, στα σύνορα με τη Βολιβία. Αν και δεν προσδιόρισε τον ακριβή τόπο, στον αργεντίνικο τύπο έχουν αναφερθεί ως πιθανές οι πόλεις Orán και Salvador Mazza της επαρχίας Salta. Σύμφωνα με τον Μοράλες στη συνάντηση, την ασφάλεια της οποίας εγγυάται η κυβέρνηση της Αργεντινής, αναμένεται να παρευρεθούν χιλιάδες κομματικοί εκπρόσωποι. (7)
Εκεί, παρόντος του ίδιου του Μοράλες, θα καταρτιστεί μια αρχική λίστα πιθανών υποψηφίων, η οποία στις επόμενες ημέρες θα τεθεί στην κρίση του συνόλου του κόμματος με κάποια μορφή γενικής ψηφοφορίας. Με τον τρόπο αυτό εκτιμάται ότι το ζεύγος των δύο υποψηφίων του MAS-IPSP για την Προεδρία και την Αντιπροεδρία θα έχει οριστικοποιηθεί περί τα μέσα του Ιανουαρίου.
Παρά τις πιέσεις των δημοσιογράφων ο Μοράλες αρνήθηκε να κάνει οποιαδήποτε αναφορά σε συγκεκριμένο υποψήφιο, παρόλο που στο πρόσφατο παρελθόν έχει κάνει τέτοιες αναφορές. Για παράδειγμα, σε συνέντευξη τύπου στην Αργεντινή, στις 17 Δεκεμβρίου, είχε αναφερθεί στα ονόματα του Λουίς Άρσε Κατακόρα (υπουργό Οικονομίας στην κυβέρνησή του), του Νταβίντ Τσοκεχουάνκα (πρώην υπουργό Εξωτερικών), στην Αντριάνα Σαλβατιέρα (πρώην πρόεδρο της Γερουσίας, που θεωρείται εκπρόσωπος της σκληρής πτέρυγας), και στον Αντρόνικο Ροντρίγκεζ, που αναφέρθηκε παραπάνω. Για τον τελευταίο είχε μάλιστα σημειώσει ότι είναι «ακόμα νέος για να είναι υποψήφιος για την Προεδρία». (8)
Η Página Siete αφιέρωσε ειδικό τμήμα της έρευνάς της στην απήχηση των διαφόρων υποψηφίων του MAS-IPSP, υποβάλλοντας στην κρίση των ερωτηθέντων επτά ηγετικά στελέχη: τους προαναφερθέντες συν την Εύα Κόπα (σημερινή πρόεδρο της Γερουσίας), τον Ντιέγκο Πάρυ Ροντρίγκεζ (πρώην υφυπουργό Παιδείας) και τον Έκτορ Άρσε Ζακονέτα (Γενικό Εισαγγελέα). Τα αποτελέσματα της δημοσκόπησης φαίνονται στον σχετικό πίνακα . (9)
Δεν θα αποκλείσουν το MAS
Σε ερώτηση της δημοσιογράφου του Sputnik, αν υπάρχει κίνδυνος αποκλεισμού του MAS από τις εκλογές, ο Μοράλες απάντησε πως αυτό το απαγορεύει ρητά ο νόμος που ψηφίστηκε πρόσφατα και επικυρώθηκε από τη ντε φάκτο κυβέρνηση, ο οποίος ορίζει σαφώς ότι στις νέες εκλογές θα μπορούν να λάβουν μέρος όλα τα κόμματα που έλαβαν στις προηγούμενες. Είπε επίσης ότι αν συνέβαινε κάτι τέτοιο, τότε αυτό θα ήταν κατάφωρα αντιδημοκρατικό και δεν θα ψήφιζε ο μισός πληθυσμός.
Θίγοντας το ίδιο ζήτημα στη συνέντευξή του στο Γαλλικό Πρακτορείο AFP ο Μοράλες είπε πως οι εκλογές θα πρέπει να γίνουν υπό διεθνή επίβλεψη, στην οποία θα πρέπει να μετέχουν το Κέντρο Κάρτερ, επιτροπή προσωπικοτήτων με Νόμπελ Ειρήνης, ο Πάπας Φραγκίσκος και τα Ηνωμένα Έθνη.
Τέλος, ο Μοράλες αναφέρθηκε στις δημοσκοπήσεις και τόνισε ότι ακόμα και οι δεξιές εφημερίδες αναγνωρίζουν ότι το MAS προηγείται. Δεσμεύτηκε ότι θα σεβαστεί το αποτέλεσμα, όποιο και αν είναι, και δήλωσε ότι το ίδιο θα πρέπει να κάνουν όλοι.
Σημειώσεις – Παραπομπές
(*) ΜAS-IPSP, Movimiento al Socialismo – Instrumento Político por la Soberanía de los Pueblos (Κίνημα για τον Σοσιαλισμό – Πολιτικό Εργαλείο Κυριαρχίας των Λαών). Είναι το κόμμα του Έβο Μοράλες. Βλ. περισσότερα εδώ: https://en.wikipedia.org/wiki/Movement_for_Socialism_(Bolivia)
(1) Για τα άρθρα του Δρόμου για τη Βολιβία βλ. https://edromos.gr/tag/βολιβία/
(2) Η πρόσφατη δημοσκόπηση της Página Siete διεξήχθη 13-16 Δεκεμβρίου. Η προηγούμενη έρευνα είχε διεξαχθεί 26-27 Νοεμβρίου. Και οι δύο έγιναν σε δείγμα 800 ατόμων. Βλ. (α) Beatriz Layme, «Andrónico y Mesa lideran intención de voto; Camacho y Pumari caen», Página Siete, 22 Δεκ. 2019, https://www.paginasiete.bo/nacional/2019/12/22/andronico-mesa-lideran-intencion-de-voto-camacho-pumari-caen-241214.html, (β) «Pumari, Andrónico y Camacho obtienen el 16% cada uno; Mesa alcanza el 14%», Página Siete, 5 Δεκ. 2019, https://www.paginasiete.bo/nacional/2019/12/5/pumari-andronico-camacho-obtienen-el-16-cada-uno-mesa-alcanza-el-14-239507.html.
(3) Για το σκάνδαλο του Πουμάρι και τη διένεξή του με τον Καμάτσο βλ. (α) Β. Ξυδιάς, «Αισιόδοξος ο Μοράλες. Η Βολιβία μπροστά στη νέα εκλογική αναμέτρηση», Δρόμος, φύλλο 479, 14 Δεκ. 2019, https://edromos.gr/aisiodoksos-o-morales/. (β) Λαμπρινή Θωμά, «Της βολιβιανής δεξιάς το κάγγελο…», The Press Project, 16 Δεκ. 2019, https://thepressproject.gr/tis-volivianis-dexias-to-kagkelo/. (γ) Wyatt Reed, «While Evo’s MAS party regroups, Bolivia’s coup leaders are eating each other alive», The Grayzone, 15 Δεκ. 2019, https://thegrayzone.com/2019/12/15/mas-regroups-bolivia-coup-leaders-eating-alive/.
(4) Erika Segales, «El Demócratas busca unidad y CC habla de armar un frente amplio», Página Siete, 24 Δεκ. 2019, βλ. https://www.paginasiete.bo/nacional/2019/12/24/democratas-busca-unidad-cc-habla-de-armar-un-frente-amplio-241431.html
(5) Beatriz Layme, «El 9% votaría por Añez, pero el 67% rechaza que sea candidata», Página Siete, 22 Δεκ. 2019, βλ. https://www.paginasiete.bo/nacional/2019/12/22/el-9-votaria-por-anez-pero-el-67-rechaza-que-sea-candidata-241212.html
(6) Ολόκληρες οι συνεντεύξεις του Έβο Μοράλες: (α) Συνέντευξη σε Ana Delicado Palacios, Sputnik, στα ισπανικά: https://mundo.sputniknews.com/entrevistas/201912241089735354-evo-morales-da-por-descontado-que-el-mas-ganara-en-primera-vuelta-de-bolivia-en-2020/, και εδώ στα ελληνικά: https://sputniknews.gr/kosmos/201912245721110-morales-komma-ekloges/. (β) Συνέντευξη στο AFP, στα ισπανικά: https://www.afp.com/pt/noticia/19/morales-quer-ter-candidato-para-bolivia-em-meados-de-janeiro-doc-1na7nl1
(7) Βλ. και «Evo Morales convoca a un acto en la frontera Bolivia-Argentina», La Jornada, 21 Δεκ. 2019, https://www.jornada.com.mx/ultimas/mundo/2019/12/21/evo-morales-convoca-a-un-actor-en-la-frontera-bolivia-argentina-8009.html
(8) Βλ. «Evo sobre Andrónico Rodríguez», eju tv, 17 Δεκ. 2019, https://eju.tv/2019/12/evo-sobre-andronico-rodriguez-es-muy-joven-para-ser-candidato/. Βλ. και Β. Ξυδιάς, «Αισιόδοξος ο Μοράλες. Η Βολιβία μπροστά στη νέα εκλογική αναμέτρηση», Δρόμος, φύλλο 479, 14 Δεκ. 2019, https://edromos.gr/aisiodoksos-o-morales/.
(9) Beatriz Layme, «Arce y Andrónico, los mejor perfilados del MAS para postular a la Presidencia», Página Siete, 22 Δεκ. 2019, https://www.paginasiete.bo/nacional/2019/12/22/arce-andronico-los-mejor-perfilados-del-mas-para-postular-la-presidencia-241205.html
