Μετά τον συμβιβασμό που επιτεύχθηκε μεταξύ των μαζικών κοινωνικών οργανώσεων και της ντε φάκτο κυβέρνησης, το ενδιαφέρον στη Βολιβία εστιάζεται στις εκλογές που αναμένεται να διεξαχθούν το 2020. Δεν έχουν ακόμα οριστεί ακριβείς ημερομηνίες, αλλά εκτιμάται πως ο πρώτος γύρος θα είναι τον Μάρτιο και ο δεύτερος, αν χρειαστεί, τον Απρίλιο. Τα βασικά ερωτήματα είναι πώς θα παραταχθούν τα δύο βασικά μπλοκ, και υπό ποίο ακριβώς καθεστώς θα διεξαχθούν οι εκλογές – αν δηλαδή θα λάβουν χώρα υπό καθεστώς διώξεων, αποκλεισμού και νοθείας.
Το MAS–IPSP ετοιμάζεται δημοκρατικά
Σε έκτακτο πανεθνικό συνέδριο που διεξήχθη το περασμένο Σάββατο 7 Δεκεμβρίου στην Κοτσαμπάμπα, το MAS-IPSP (Κίνημα για τον Σοσιαλισμό – Πολιτικό Εργαλείο Κυριαρχίας των Λαών) όρισε τον Έβο Μοράλες πολιτικό επικεφαλής της προεκλογικής εκστρατείας, αλλά επιφυλάχθηκε να επιλέξει τους δύο βασικούς υποψηφίους του για την Προεδρία και την Αντιπροεδρία της χώρας (δεδομένου ότι ο Μοράλες και ο Λινέρα αποκλείονται βάσει της συμφωνίας). Τις αποφάσεις του συνεδρίου χαιρέτησε ο ίδιος ο Μοράλες. Σύμφωνα με την απόφαση που ελήφθη, οι υποψήφιοι του MAS-IPSP θα επιλεγούν σε έναν μήνα από τώρα, μετά από εκτεταμένη συζήτηση στη λαϊκή βάση του κινήματος, ιδίως στους ιθαγενείς.
Υπάρχουν πάντως κάποιες πρώτες ενδείξεις για τους πιθανούς υποψήφιους. Σε ένα άρθρο-ανάλυση με τίτλο «Panorama electoral en Bolivia: ¿qué puede pasar en los próximos meses?»* ο Χαβιέ Μπουενρόστρο, ιστορικός στο Εθνικό Αυτόνομο Πανεπιστήμιο του Μεξικού και στο Πανεπιστήμιο McGill, δίνει μια γενική εικόνα της κατάστασης. Κατ’ αρχάς διευκρινίζει ότι το MAS-IPSP είναι συνασπισμός δύο οργανώσεων που συμβιώνουν σε μια κοινή δομή: α) του MAS, που είναι πιο κοντά στην κλασική έννοια του πολιτικού κόμματος, και β) του IPSP, που είναι μια ομοσπονδία συνδικάτων και κοινωνικών ομάδων με κύρια βάση την Κοτσαμπάμπα.
Ενοποιητικός κρίκος των δύο αυτών οργανώσεων, λέει ο αρθρογράφος, ήταν μέχρι τώρα ο Έβο Μοράλες, με την απουσία του οποίου είναι πιθανό κάθε μία από τις δύο αυτές οργανώσεις να επιχειρήσει να επιβάλει τη δική της δυναμική, οπότε θα προκύψουν δύο ισχυρά ρεύματα. Ως πιθανή εκπρόσωπος της τάσης του MAS εμφανίζεται η Αντριάνα Σαλβατιέρα, μέχρι πρόσφατα Πρόεδρος της Γερουσίας παρά τη νεαρή ηλικία της (γεννήθηκε το 1989), που παραιτήθηκε μαζί με τον Μοράλες. Άλλος πιθανός υποψήφιος από την πλευρά του MAS είναι ο πρώην υπουργός Εξωτερικών, Νταβίντ Τσοκεουάνκα. Από την πλευρά του IPSP και του κινήματος των κοκαλέρος (καλλιεργητών κόκας) εμφανίζεται σαν υποψήφιος ο επίσης νεαρής ηλικίας Αντρόνικο Ροντρίγκεζ Λεντέζμα (γεννήθηκε και αυτός το 1989).
Διαιρεμένο το αντι-Μοράλες στρατόπεδο
Από την άλλη μεριά, το αντι-Μοράλες στρατόπεδο θα κατέβει στις εκλογές κατά πάσα πιθανότατα διαιρεμένο. Για την ώρα εμφανίζονται πέντε πιθανές υποψηφιότητες: Οι Λουίς Καμάτσο και Μάρκο Πουμάρι, που στην αρχή είχαν πει ότι θα κατέβαιναν μαζί, τώρα δηλώνουν ότι θα κατέβουν χωριστά, διεκδικώντας ο καθένας την Προεδρία για τον εαυτό του. Αξίζει να σημειωθεί ότι η «διάσπαση» δεν έγινε φιλικά. Φαίνεται πως ο Καμάτσο άφησε να διαρρεύσει ηχητικό υλικό στο οποίο ακούγεται ο Πουμάρι να διεκδικεί παράνομα οικονομικά πλεονεκτήματα ως αντάλλαγμα για τη στήριξη του Καμάτσο.
Εκτός απ’ αυτούς άλλοι υποψήφιοι θα είναι ο Κάρλος Μέσα (ο μετριοπαθής κεντροδεξιός, που είχε έρθει δεύτερος στις εκλογές του Οκτωβρίου με 36,5%), ο Τσι Χιούνγκ-τσουν (κορεατικής καταγωγής πρεσβυτεριανός ευαγγελιστής –τον αποκαλούν Μπολσονάρου της Βολιβίας– και επικεφαλής του Χριστιανοδημοκρατικού Κόμματος, που ήρθε τρίτος στις εκλογές του Οκτωβρίου με 8,8%), και ο κεντροαριστερός Σαμουέλ Ντόρια Μεντίνα (αρχηγός του σοσιαλδημοκρατικού FUN, που δεν είχε κατέβει στις εκλογές του Οκτωβρίου παρόλο που στις προηγούμενες εκλογές, του 2014, ήταν η βασική αντιπολιτευτική δύναμη προς τον Μοράλες με 24,2%).
Θεωρείται απίθανο να αλλάξει ο συσχετισμός στην εκλογική δύναμη των κομμάτων στο σύντομο χρονικό διάστημα μέχρι τις επόμενες εκλογές, εκτός κι αν η ντε φάκτο κυβέρνηση βγάλει εκτός νόμου ολόκληρο το MAS-IPSP, κίνηση που θα τίναζε στον αέρα τον συμβιβασμό που έχει επιτευχθεί
Διώξεις και αποκλεισμοί από τη μια, επιφυλακή και αισιοδοξία από την άλλη
Φαίνεται όμως πως οι κυβερνητικοί δεν θα περιμένουν να χάσουν με δεμένα τα χέρια. Από το Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης επιβεβαιώθηκε ότι έχει κατατεθεί καταγγελία εναντίον του Μοράλες, του Λινέρα και πέντε υπουργών της κυβέρνησης τους. Οι κατηγορίες είναι για «εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας», εννοώντας κυρίως την «παραχάραξη» των εκλογών του Οκτωβρίου. Κατηγορούνται όμως και για «επιλεκτικές δολοφονίες με ελεύθερους σκοπευτές, βιασμούς και σεξουαλικές επιθέσεις, σύλληψη ομήρων, σωματικά και ψυχολογικά βασανιστήρια, κρατική τρομοκρατία, διακοπή πρόσβασης σε τρόφιμα και νερό σε ορισμένες πόλεις»! Παρ’ όλα αυτά, στο άρθρο που αναφέρθηκε παραπάνω ο Χαβιέ Μπουενρόστρο θεωρεί απίθανο να αλλάξει ο συσχετισμός στην εκλογική δύναμη των κομμάτων στο σύντομο χρονικό διάστημα μέχρι τις επόμενες εκλογές. Ο μόνος φόβος του είναι μήπως η ντε φάκτο κυβέρνηση βγάλει εκτός νόμου ολόκληρο το MAS-IPSP. Αλλά αυτό θα ήταν μια κίνηση που θα τίναζε στον αέρα τον συμβιβασμό που έχει επιτευχθεί, με ό,τι αυτό μπορεί να σημαίνει.
Το συνέδριο της Κοτσαμπάμπα κάλεσε τα μέλη του MAS-IPSP στο Κοινοβούλιο και τη Γερουσία να φροντίσουν να οριστεί το ταχύτερο η ακριβής ημερομηνία των εκλογών, και να πάρουν τα αναγκαία μέτρα για να διασφαλιστεί ότι θα πρόκειται για νόμιμη και αντικειμενική εκλογική διαδικασία. Σε κάθε περίπτωση, ο Έβο Μοράλες εμφανίζεται αισιόδοξος. Μετά το συνέδριο του Σαββάτου έγραψε το ακόλουθο μήνυμα στο twitter: «Θα επιλέξουμε έναν ενωτικό υποψήφιο και θα ξανακερδίσουμε τις εκλογές από τον πρώτο κιόλας γύρο. Σας ευχαριστώ που δεν με εγκαταλείπετε. Θα είμαι πάντα μαζί σας. Μαζί θα συνεχίσουμε να γράφουμε ιστορία».
* «Εκλογικό πανόραμα στη Βολιβία: Τι μπορεί να συμβεί τους επόμενους μήνες;». Το άρθρο δημοσιεύθηκε στις 9 Δεκεμβρίου στο ισπανόφωνο τμήμα του Russia Today (actualidad.rt.com/opinion/javier–buenrostro).
Πιο κοντά στη Βολιβία
Στην Αργεντινή βρίσκονται από την Πέμπτη το πρωί, σε καθεστώς πολιτικού πρόσφυγα, ο Έβο Μοράλες και ο Άλβαρο Γκαρσία Λινέρα, συνοδευόμενοι από τρία ακόμα στελέχη της κυβέρνησής τους. Σύμφωνα με τον νέο υπουργό Εξωτερικών της Αργεντινής Φελίπε Σολά, που τους υποδέχθηκε στο αεροδρόμιο (βλ. φωτογραφία των δύο, ενώ πίσω τους έχουν αναρτηθεί οι σημαίες της Αργεντινής, της Βολιβίας και των ιθαγενών), ο Μοράλες «αισθάνεται καλύτερα στην Αργεντινή επειδή εδώ βρίσκεται πιο κοντά στη Βολιβία». Πράγματι, η μετάβαση των Μοράλες και Λινέρα στην Αργεντινή, πολύ πιο κοντά στη Βολιβία απ’ ό,τι το Μεξικό, έχει προκαλέσει εκνευρισμό στην ντε φάκτο κυβέρνηση της Λα Παζ: «Ελπίζουμε η Αργεντινή να συμμορφωθεί με τους διεθνείς κανόνες και να μην εξακολουθήσουμε να βλέπουμε τον Μοράλες να μιλά καθημερινά από μικροφώνου, όπως συνέβαινε στο Μεξικό», δήλωσε ενοχλημένη η «υπουργός Εξωτερικών» της κυβέρνησης Άνιεζ. Αλλά και οι ΗΠΑ δεν είναι ευχαριστημένες που, μετά το Μεξικό, άλλη μία σημαντική λατινοαμερικάνικη χώρα φιλοξενεί τον Μοράλες: «Αυτό δεν είναι καλό νέο», είπε εκπρόσωπος του Στέιτ Ντιπάρτμεντ, συμπληρώνοντας ότι «δεν θα ανεχθούμε να χρησιμοποιήσει ο Μοράλες την Αργεντινή ως εφαλτήριο για να προκαλέσει αναταραχή και να εμποδίσει τη δημοκρατική μετάβαση στη Βολιβία»! Πάντως ο νεοεκλεγείς περονιστής Φερνάντεζ, που αντικατέστησε τον δεξιό Μάκρι στην προεδρία της Αργεντινής, δεν φαίνεται να συγκινείται από τέτοιες νουθεσίες.
