Για την επίσκεψη Τσίπρα στη Ρωσία
Του Σπύρου Παναγιώτου
«Όποιος, λοιπόν, θέλει ευρωπαϊκή βοήθεια, πρέπει η πυξίδα του να δείχνει προς τις Βρυξέλλες και όχι προς τη Μόσχα»
Γκίντερ Κρίχμπαουμ, πρόεδρος της Επιτροπής Ευρωπαϊκών Υποθέσεων του Ομοσπονδιακού Κοινοβουλίου της Γερμανίας
Δεν υπήρξε Mέσο Mαζικής Eνημέρωσης, στο δυτικό κόσμο, που να μην έβγαλε χολή για τη συνάντηση του Έλληνα πρωθυπουργού με τον Ρώσο πρόεδρο. Από την Ουάσιγκτον μέχρι το Λονδίνο και από το Βερολίνο μέχρι το Παρίσι ομόθυμη ήταν η στάση «έγκριτων» αναλυτών και εκπροσώπων «θεσμών» και κυβερνήσεων που προειδοποιούσαν με τρόπο ιταμό την ελληνική κυβέρνηση να μην διανοηθεί να υπερβεί τα εσκαμμένα. Ούτε όσο αφορά το ευρώ-ατλαντικό εμπάργκο απέναντι στη Ρωσία για το θέμα της Ουκρανίας ούτε βέβαια την αναζήτηση πηγών χρηματοδότησης της δημοσιονομικής ασφυξίας που της έχει επιβληθεί από τους ίδιους που τώρα την προειδοποιούν απειλητικά. Η ορατή πλευρά αυτής της στάσης είναι η συμπεριφορά επικυρίαρχου έναντι μιας χώρας εγκλωβισμένης στη παγίδα του χρέους που της έχουν στήσει για να διασωθούν τα δικά τους οικονομικά συμφέροντα. Είναι η ίδια απειλή που επιχειρεί να εμπεδώσει ότι δεν υπάρχει άλλη επιλογή πέρα από την υποταγή στις υποδείξεις που οδηγούν, αποδεδειγμένα, στην καταστροφή. Αυτή τη φορά οι προειδοποιητικές βολές ξεπέρασαν τα όρια των οικονομικών διαπραγματεύσεων και απλώθηκαν στην αμφισβήτηση του στοιχειώδους δικαιώματος της χώρας να ασκεί εξωτερική πολιτική σύμφωνη με τα συμφέροντα του λαού της. Και αυτό από μόνο του είναι σημαντικό.
Οικονομικές συναλλαγές με βήματα…
Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι, ανεξάρτητα από θριαμβολογίες ή αναθέματα, τα αποτελέσματα της συνάντησης Τσίπρα-Πούτιν θέλουν χρόνο για να αξιολογηθούν. Το σίγουρο είναι ότι δεν υπήρξε κάτι θεαματικό πέρα από τις δηλώσεις καλών προθέσεων για μέτρα ενίσχυσης της οικονομικής συνεργασίας ανάμεσα στις δύο χώρες. Αυτό είναι αναμφισβήτητα θετικό. Δεν μπορεί, όμως, να κρύψει ότι στη πραγματικότητα δεν βρέθηκε άμεση λύση στη άρση του εμπάργκο ελληνικών αγροτικών προϊόντων προς τη ρωσική αγορά. Η δημιουργία «κοινών ελληνορωσικών επιχειρήσεων» που θα αναζητήσουν φόρμουλα για τη δυνατότητα τέτοιων συναλλαγών δεν παραπέμπει απλώς σε μια απροσδιόριστη τεχνική λύση, αλλά σκοντάφτει πολιτικά στις ευρω-ατλαντικές επιδιώξεις. Μένει να αποδειχθεί αν οι δύο πλευρές θα αναλάβουν την ευθύνη υπέρβασης αυτού του εμποδίου.
Το ίδιο υπαινικτική ήταν η πρακτική απάντηση που δόθηκε από τον Ρώσο πρόεδρο για πιθανές επενδύσεις στη Ελλάδα: «Θέλω να υπογραμμίσω γι’ άλλη μια φορά ότι αν η ελληνική πλευρά, η ελληνική κυβέρνηση, θέλει να προωθήσει τις ιδιωτικοποιήσεις των κρατικών εταιριών, είμαστε έτοιμοι να συμμετάσχουμε σε αυτούς τους διαγωνισμούς και ελπίζουμε ότι αν υλοποιηθούν, οι ρωσικές εταιρείες δεν θα είναι σε χειρότερη θέση από άλλους συμμετέχοντες σε αυτή τη διαδικασία». Εδώ το μπαλάκι πέρασε στην ελληνική πλευρά. Ευθέως ζητείται να ξεκαθαριστεί αν εννοεί να κάνει και ποιες ιδιωτικοποιήσεις σκοπεύει να κάνει και αν βέβαια τηρηθούν οι όροι ισοτιμίας των διαγωνισμών. Όσο και αν δεν αρέσει οι Ρώσοι δεν ξεχνούν ότι η Ελλάδα στο πρόσφατο παρελθόν επιφύλαξε εκπλήξεις στις ρωσικές εταιρίες με αλλαγή των όρων των διαγωνισμών κατ’ επιταγή των αμερικάνικων ή ευρωπαϊκών συμφερόντων. Πέρα από τις προθέσεις της νέας κυβέρνησης ο Πούτιν θυμίζει μια αρνητική «παράδοση» και απαιτεί υπερβάσεις που ευθέως σχετίζονται με τους «κύριους εταίρους» της χώρας. Και στο μεταξύ αποφεύγει ακόμα και να σχολιάσει τη μείωση των προστίμων, ύψους 100 εκατομμυρίων ευρώ, σε βάρος της ΔΕΠΑ για τις ποσότητες φυσικού αερίου που δεν χρησιμοποίησε και βέβαια δεν υπάρχει συζήτηση για μείωση της τιμής του φυσικού αερίου για τη χώρα.
Ρωσική διπλωματία για τους αγωγούς
Περισσότερο σαφής ήταν η ρωσική πρόταση για την επέκταση του σχεδίου του Νότιου Αγωγού από την Τουρκία, στην Ελλάδα και μέσω πΜΔΓ, Σερβίας και στη Ουγγαρία στην αγορά της Κ. Ευρώπης. Το ρωσικό ενδιαφέρον είναι τέτοιο που προτείνει, σαν εργαλείο υπέρβασης της ευρωπαϊκής νομοθεσίας, την απόδοση των αναγκαίων πόρων στη χώρα, έναντι μελλοντικών εισπράξεων, ώστε να χρηματοδοτήσει το έργο. Φροντίζει μάλιστα να συνοδέψει τη πρόταση με ένα διπλό μήνυμα προς τη Ελλάδα και τους Ευρωπαίους: «Η ανάπτυξη της συνεργασίας με την Ελλάδα, η προώθηση αυτής της συνεργασίας είναι προς όφελος όλων των χωρών της Ευρώπης, των δανειστών της Ελλάδας, αν θα ενισχυθεί η οικονομία της Ελλάδας, χάρις στην ανάπτυξη των σχέσεων με τη Ρωσία, ότι θα μπορεί να λύσει όλα τα προβλήματα χρέους, θα αντιμετωπίσει όλα τα προβλήματα αποπληρωμών προς τους δανειστές….».
Ο Πούτιν γνωρίζει καλά ότι το σχέδιο για το Νότιο Αγωγό συναντά την κατηγορηματική άρνηση τόσο της Γερμανίας όσο και των ΗΠΑ. Οι αναφορές τους «στην εξυπηρέτηση του χρέους της Ελλάδας» δεν αποσκοπεί να πείσει τη γερμανική πλευρά, γνωρίζει ότι τα συμφέροντα που διακυβεύονται είναι πολλαπλάσια τους ελληνικού χρέους. Περισσότερο αποσκοπεί να «δείξει» ένα δρόμο στις 4 χώρες και να πετύχει συνέργειες που ξεπερνούν τους σημερινούς συσχετισμούς και ιεραρχήσεις. Έτσι, η θεαματική του πρόταση περιμένει ανταπόκριση που σχετίζεται με τη θέληση και τις επιδιώξεις και των 4 χωρών από κοινού. Το γεωπολιτικό παιχνίδι για τους Ρώσους είναι παραδοσιακά ισχυρό χαρτί και απαιτεί αντίστοιχη αποφασιστικότητα σε όσους απευθύνεται. Η τύχη και οι δυνατότητες της ρωσικής πρόταση θα απαιτήσει χρόνο για να φανεί. Το βέβαιο είναι ότι η απάντηση όλων των πλευρών και της Ελλάδας είναι κυρίως πολιτική.
Υποδηλώνεται, έτσι, έχει επισημανθεί πολλές φορές από το Δρόμο, ότι η οικονομική κρίση μετακυλίεται όλο και περισσότερο σε μια γεωπολιτική αντιπαράθεση από την οποία θα καθοριστούν, σε τελευταία ανάλυση, οι εξελίξεις όχι μόνο όσο αφορά το εσωτερικό της χώρας αλλά και σε ολόκληρη τη περιοχή των Βαλκανίων και της Ν.Α. Μεσογείου. Το γεγονός αυτό υποσημειώνει με τρόπο τραγικό ότι η εξωτερική πολιτική, οι προσεγγίσεις, οι τακτικές δεν μπορούν να στηρίζονται σε επικοινωνιακούς χειρισμούς αλλά επιζητούν στρατηγικό βάθος και την αναγκαία αποφασιστικότητα για να υποστηριχθούν. Διαφορετικά κινδυνεύει κανείς να εκτεθεί πολύπλευρα και προς όλες τις πλευρές.
