Ο ομαδικός βιασμός μίας 23χρονης κοπέλας στα μέσα Δεκέμβρη και ο επακόλουθος θάνατός της, στάθηκε αφορμή για ένα νέο ξέσπασμα μαζικών λαϊκών κινητοποιήσεων στην Ινδία.
Αντιδράσεις που φωτίζουν τον ακραίο και εκρηκτικό χαρακτήρα των κοινωνικών και ταξικών αντιθέσεων στη χώρα, όπως συμπυκνώνονται στη θέση της γυναίκας σε αυτήν και στην πράξη του βιασμού.
Ωστόσο, η καθολική καταδίκη τού αποτρόπαιου γεγονότος έχει ορίσει και ένα πεδίο σύγκρουσης γύρω από την αντιμετώπιση του ζητήματος που αναδεικνύει, και που πλέον ούτε μπορεί να δικαιολογηθεί ούτε να κρυφτεί. Ένα γεγονός που ήρθε στο επίκεντρο ακριβώς επειδή διείσδυσε στα συμβολικά κέντρα της κατεστημένης τάξης, συμβαίνοντας στο Δελχί και σε μία εκπρόσωπο της «μεσαίας Ινδίας».
Απέναντι σε μία ποικιλόμορφης προέλευσης έκρηξη της λαϊκής οργής και απαίτηση για δικαιοσύνη, έχουν αναδειχθεί δύο προσεγγίσεις. Η μία αντιμετωπίζει το γεγονός σαν μία απεχθή εγκληματική πράξη και απαιτεί παραδειγματική «τιμωρία» των δραστών, μεγαλύτερη αστυνόμευση του δημόσιου χώρου και επιπλέον μέτρα για την προστασία των γυναικών. Η άλλη αντιλαμβάνεται το συγκεκριμένο γεγονός σαν ένα ακόμη επεισόδιο μέσα σε μία σειρά άλλα, αποτέλεσμα ενός συστήματος κοινωνικών διακρίσεων και μίας γενικευμένης πρακτικής άσκησης βίας, υποστηριζόμενης από κρατικές πολιτικές καταπίεσης των κατώτερων τάξεων και κοινωνικών ομάδων, των εθνικών μειονοτήτων, των ριζοσπαστικών και επανασταστικών κινημάτων της Ινδίας.
Δημοσιεύουμε παραπλεύρως δύο κείμενα Ινδών αγωνιστριών που αναδεικνύουν κάποιες από αυτές τις πλευρές.
Καβίτα Κρίσναν
Ελευθερία χωρίς φόβο είναι αυτό που χρειαζόμαστε
«…Νιώθω ότι η λέξη “ασφάλεια”, σε ό,τι αφορά τις γυναίκες, έχει χρησιμοποιηθεί υπερβολικά πολύ. Εμείς οι γυναίκες ξέρουμε τι σημαίνει αυτή η “ασφάλεια”. Σημαίνει: Συμμορφώσου. Γύρνα στο σπίτι. Να μη ντύνεσαι με συγκεκριμένο τρόπο. Μη ζεις απελευθερωμένα και τότε θα είσαι ασφαλής. Μια σειρά πατριαρχικών νόμων και θεσμών μας λένε τι να κάνουμε με το μανδύα της “ασφάλειάς” μας…
Είμαστε εδώ για να πούμε ότι αν η αστυνομία του Δελχί κάνει μία διαφημιστική καμπάνια ενάντια στη βία προς τις γυναίκες, τότε γιατί δεν υπάρχει ούτε μία γυναίκα σε αυτές τις διαφημίσεις; Αντ’ αυτού έχουν έναν ηθοποιό του κινηματογράφου να προτρέπει: “Φανείτε άντρες, κινητοποιηθείτε μαζί μου για την προστασία των γυναικών”. Αυτός ο ανδρισμός δεν είναι η λύση στο πρόβλημα, είναι η καθαυτό ρίζα του προβλήματος.
Είναι φανερό ότι όταν μιλάνε για την “ασφάλεια” των γυναικών μιλάνε από μία συγκεκριμένη πατριαρχική σκοπιά κατανόησης του όρου. Κανείς δεν μιλάει για την προστασία του “bekhauf azaadi” της ή της ελευθερίας της να ζει χωρίς φόβο. Οι διαδηλώσεις στο δρόμο σήμερα ελπίζω να συνεχίσουν να μεγαλώνουν γιατί εκεί βρίσκεται η απάντηση, και όχι στις κάμερες παρακολούθησης, στη θανατική ποινή ή στο χημικό ευνουχισμό. Το λέω αυτό γιατί ενώ η οργή μας είναι δίκαιη, φοβάμαι για μερικές από τις λύσεις που προτείνονται. Όταν το ποσοστό καταδίκης των βιαστών είναι τόσο μικρό, πώς μπορεί η θανατική ποινή να είναι λύση; Είναι εντελώς διαφορετικό ζήτημα το αν οι νόμοι για το βιασμό είναι εξαιρετικά αδύναμοι και λαθεμένοι…
Χτες στην τηλεόραση άκουσα τη Σούσμα Σουαράζ να λέει στο Κοινοβούλιο κάτι που βρήκα αηδιαστικό και καταδικαστέο. Είπε: “Αν αυτή η κοπέλα επιβιώσει, θα είναι σαν ένα ζωντανό πτώμα”. Γιατί; Αν επιβιώσει, πιστεύω ότι θα ζήσει με το κεφάλι ψηλά, ακριβώς όπως πάλεψε τους βιαστές της. Πάλεψε, αντιστάθηκε στη σεξουαλική βία και για το λόγο αυτό τη βιάσανε, για να της δώσουν ένα μάθημα… Η θέλησή της να παλέψει είναι ακόμα ζωντανή. Δεν είναι ένα πτώμα.
Το τελευταίο που θέλω να σχολιάσω είναι αυτοί που λένε να μην αναμειγνύουμε την πολιτική με το βιασμό. Υπάρχει μία κουλτούρα σε αυτή τη χώρα που δικαιολογεί το βιασμό, που τον υπερασπίζεται. Αν θέλουμε να το αλλάξουμε αυτό, πρέπει να πολιτικοποιήσουμε το ζήτημα της βίας ενάντια στις γυναίκες, να ακούσουμε τι λένε οι γυναίκες σχετικά με ό,τι υφίστανται. Η κυβέρνηση πρέπει να ακούσει. Χύνοντας μόνο μερικά κροκοδείλια δάκρυα μέσα στα όρια του Κοινοβουλίου δεν αρκεί. Δεν αρκεί να φωνάζεις “θανατική ποινή” και να κλείνεις την υπόθεση. Βρίσκω αστείο το ότι το BJP (το εθνικιστικό ινδουϊστικό κόμμα) απαιτεί θανατική ποινή για τους βιαστές, όταν ο χώρος αυτός προσλαμβάνει μπράβους να κυνηγήσουν κοπέλες που φοράνε τζιν ή που ερωτεύονται μέλη των μειονοτήτων, λέγοντας πως οι κοπέλες πρέπει να τηρούν τις “ινδικές ευαισθησίες” ή ό,τι άλλο. Πρέπει να δημιουργήσουμε μία αντι-κουλτούρα ενάντια σε αυτό το τελεσίγραφο. Πρέπει να δημιουργήσουμε μία ανταγωνιστική πολιτική που να απαιτεί το δικαίωμα των γυναικών να ζουν ελεύθερα, χωρίς φόβο».
* Γραμματέας της Παν-Ινδικής Ομοσπονδίας Προοδευτικών Γυναικών (το κείμενο είναι από δήλωσή της στη διαδήλωση της 21ης Δεκεμβρίου και μπορείτε να το βρείτε ολόκληρο στο: https://tehelka.com/freedom-without-fear-is-what-we-need-to-protect-to-guard-and-respect/?singlepage=1)
Αρουντάτι Ρόι
Η κοινωνική ανισότητα παίζει σημαντικό ρόλο
Τις σκέψεις της για το γεγονός των ομαδικών βιασμών που έπειτα από τα τελευταία περιστατικά συγκλονίζει την Ινδία, εξέθεσε η Ινδή συγγραφέας και διανοήτρια Αρουντάτι Ρόι, μιλώντας στην ινδική υπηρεσία του BBC και στο βρετανικό Channel 4.
Ποιες είναι οι αντιδράσεις στο τραγικό γεγονός που συνέβη αυτήν την εβδομάδα;
Μέχρι τώρα είμαστε μάρτυρες ασυνήθιστων αντιδράσεων σε ένα γεγονός που δεν είναι καθόλου ασυνήθιστο. Μια διαπίστωση ιδιαίτερα θλιβερή, καθώς είναι τρομερό να δηλώνεις ότι αυτό το τόσο τραγικό γεγονός δεν είναι ασυνήθιστο. Κατά τη γνώμη μου, όμως, θα πρέπει να επικεντρώσουμε στο γιατί αυτό το συγκεκριμένο περιστατικό προκαλεί τόσο μεγάλη οργή. Επειδή παίζει με την ιδέα-στερεότυπο του «εγκληματία φτωχού», του πλανόδιου πωλητή μαναβικών, του γυμναστή, του οδηγού λεωφορείου, που επιτίθεται σε ένα κορίτσι της μεσαίας τάξης. Όταν ο βιασμός χρησιμοποιείται ως μέσο κυριαρχίας από τις ανώτερες κάστες, από το στρατό και την αστυνομία, δεν τιμωρείται καν, τις περισσότερες φορές.
Υπάρχει περίπτωση αυτές οι τεράστιες αντιδράσεις να οδηγήσουν σε κάποιας μορφής ουσιαστικές αλλαγές που οι πολιτικές τάξεις θα αποδεχθούν;
Νομίζω ότι θα οδηγήσει ίσως στη θέσπιση μερικών νόμων, σε ένα καθεστώς αυξημένης παρακολούθησης. Αλλά, επαναλαμβάνω, όλα αυτά θα προστατεύσουν τις γυναίκες που ανήκουν στη μεσαία τάξη. Όμως, σε άλλα μέρη, δεν λείπουν οι νόμοι, υπάρχουν ήδη. Η ίδια η αστυνομία πυρπολεί χωριά και προβαίνει σε ομαδικούς βιασμούς – έχω ακούσει τόσες πολλές προσωπικές μαρτυρίες γυναικών που έχουν πέσει θύματα.
Γινόμαστε μάρτυρες μιας εντελώς διαφορετικής εικόνας της σύγχρονης Ινδίας, σε σχέση με αυτήν που παρουσιάζουν η κινηματογραφική βιομηχανία, η Βομβάη, οι εταιρίες πληροφορικής. Είναι σαν να ανταγωνίζονται πολλοί κόσμοι.
Η φεουδαρχική Ινδία έχει τεράστια ιστορία και κληρονομιά έλλειψης σεβασμού και βίας κατά των γυναικών. Οποιοδήποτε χρονικό και μαρτυρία από το διαμελισμό της Ινδίας ή του τι συμβαίνει στις γυναίκες Νταλίτ (η χαμηλότερη κάστα), περιέχει αυτά τα στοιχεία. Αλλά τώρα υπάρχει ένα είδος ψύχωσης. Πρώτα από όλα η αστυνομία και ο στρατός χρησιμοποιούν τον βιασμό σαν όπλο εναντίον των ανθρώπων στο Τσατισγκάρ, το Κασμίρ, το Μανιπούρ και αλλού. Είναι λοιπόν ένα «νόμιμο», ένα «νομιμοποιημένο» μέσο. Υπάρχουν νόμοι που τους προστατεύουν όταν το κάνουν. Η άλλη πλευρά είναι η συνεχώς αυξανόμενη ψαλίδα ανισότητας μεταξύ πλούσιων και φτωχών. Πρωτύτερα, οι πλούσιοι έκαναν ό,τι έκαναν, με μια αξιοπρεπή δόση διακριτικότητας. Αλλά, πλέον, τα πάντα βρίσκονται σε κοινή θέα, στην τηλεόραση, για φανερή κατανάλωση. Σιγά-σιγά οικοδομείται και συσσωρεύεται ένας θυμός και μια ψύχωση. Οι γυναίκες στην κορυφή της κοινωνικής πυραμίδας, στη μέση και στον πάτο της, πρόκειται να πληρώσουν το τίμημα.
Δεν πιστεύω ότι το Νέο Δελχί είναι η πρωτεύουσα των βιασμών, ακόμη και αν οι βιασμοί συμβαίνουν επί σειρά ετών. Είναι εγγεγραμμένες στον συλλογικό ψυχισμό. Οι Μουσουλμάνοι στην Γκουτζαράτ βιάζονταν, και τα Σώματα Ασφαλείας στο Κασμίρ και στη Μανιπούρ επίσης βίαζαν. Γεγονότα που δεν απόλαυσαν καμίας προσοχής. Υπάρχει τεράστιο δυναμικό βίας στην κοινωνία μας.
