Ένα βιβλίο που μπορεί –και αξίζει– να διαβαστεί από μεγάλους και μικρούς είναι το «Κοραλλί τετράδιο» της Τζίνας Μιτάκη που κυκλοφορεί από την Άνεμος εκδοτική.
Ένα βιβλίο που έχει ήρωα τον 12χρονο Ιορδάνη, που έχει μόλις βγει από μια οικογενειακή τραγωδία, χάνοντας τους γονείς του. Ζει με τον παππού του σε ένα νησί και μοναδικός φίλος του είναι ο Λουκάς. Μέχρι που επιστρέφει στο νησί ο πατέρας του φίλου του και αρχίζει να μαζεύει γύρω του τα παιδιά θέλοντας να τα κάνει «αληθινούς Έλληνες».
Όταν στο νησί εμφανίζονται και πρόσφυγες-ναυαγοί, η σύγκρουση δεν θα αργήσει… Η συγγραφέας δεν γράφει ένα ακόμη βιβλίο για το «προσφυγικό», αλλά μας δείχνει με μοναδικό τρόπο πώς το δηλητήριο του φασισμού και του ρατσισμού βρίσκει την Κερκόπορτα για να περάσει. Πόσο εύκολο είναι να βρεθούν νέα παιδιά στην «αντίπερα» όχθη και να μυηθούν στον νεοναζισμό, όταν ο καθοδηγητής ξέρει να χειριστεί τα υπαρκτά προβλήματα και τις ανησυχίες τους.
Με σασπένς και με βαθιά ενσυναίσθηση για τους ήρωές της, καλούς και κακούς, η συγγραφέας μάς χαρίζει ένα πολύ ενδιαφέρον και διαφορετικό μυθιστόρημα.
Σημαντικό πως τα όσα περιγράφει δεν είναι ιδωμένα αφ’ υψηλού. Η ίδια εδώ και μερικά χρόνια έχει επιλέξει να ζει σε ένα νησί…
Τι ήταν αυτό που σε έκανε να γράψεις το «Κοραλλί τετράδιο»;
Αρχικά στο μυαλό μου σχηματίστηκε μια ιστορία για παιδιά, με πρωταγωνιστές παιδιά και με θέμα το προσφυγικό, ήταν η εποχή που οι ροές των προσφύγων ήταν μεγάλες και η ειδησεογραφία πλούσια. Κάποια προβλήματα δικά μου, της καθημερινότητας που ήταν δύσκολη και απαιτητική, με ανάγκαζαν μια να το πιάνω το χειρόγραφό μου, μια να το αφήνω για καιρό. Ωστόσο με απασχολούσε έντονα και το φαινόμενο Χρυσή Αυγή. Έβλεπα ανθρώπους που αυτοπροσδιορίζονταν ως δημοκράτες, ανθρώπους τυπικά μορφωμένους, τουλάχιστον να φλερτάρουν με τη Χρυσή Αυγή και μου φαινόταν ακατανόητο. Ήρθε και η δολοφονία του Παύλου Φύσσα και με έπιασε μια μανία μπορώ να πω να για κατανοήσω γιατί και με ποιον τρόπο αυτές οι ιδεολογίες και οι πρακτικές που εφαρμόζουν κερδίζουν υποστηρικτές. Έψαξα, διάβασα πάλι πολύ, είδα ταινίες σχετικές με τον ναζισμό που δεν είχα δει αλλά και όσες είχα δει τις είδα πάλι, είδα ντοκιμαντέρ, ό, τι υλικό έπεφτε στα χέρια μου το ξεζούμιζα. Είχα αρχίσει συνειδητά και όχι από ένστικτο ή καταχωνιασμένες γνώσεις να κατανοώ τα πώς και τα γιατί, τόσο ώστε να γεννηθεί η ανάγκη να μιλήσω, κυρίως στους νέους ανθρώπους, στα παιδιά και τους εφήβους, αλλά και σε όσους είναι γονείς, παππούδες, γιαγιάδες και δάσκαλοι. Έτσι το παρατημένο βιβλίο άρχισε να γράφεται μέσα μου διαφορετικά πια.
Πιστεύω πως το βιβλίο σου μπορεί να διαβαστεί και από παιδιά και κυρίως εφήβους. Ήταν αυτό στους στόχους σου;
Ναι, όπως είπα και πιο πάνω, κύριος στόχος μου ήταν να διαβαστεί από παιδιά και εφήβους. Άρεσε όμως πολύ στους εκδότες μου και δεν θέλησαν να «περιορίσουν» το αναγνωστικό κοινό του, εδώ που τα λέμε είναι πολλοί και οι ενήλικες που χρειάζεται να ξεκινήσουν ως αναγνώστες από αναγνώσματα για παιδιά και εφήβους για να προχωρήσουν παραπέρα.
Δεν αρκεί να κλαδέψεις το ζιζάνιο που φύτρωσε στο χωράφι σου και καταστρέφει τη σοδιά σου, χρειάζεται να φτάσεις στη ρίζα του, να το ξεριζώσεις
Δείχνεις με εξαιρετικό τρόπο πως χρησιμοποιώντας την Ιστορία μπορεί κανείς να οδηγήσει στο μίσος για τον «άλλο». Τι μπορεί να γίνει για να σταματήσει αυτό;
Η γνώση της Ιστορίας αν είναι στείρα «παπαγαλία» ημερομηνιών, ονομάτων και γεγονότων δεν αρκεί. Χρειάζεται ψάξιμο, βαθιά μελέτη, συνδυαστική και κριτική ικανότητα για να αποφύγουμε τις κακοτοπιές, για να μη μπλεχτούμε σε μονοπάτια αδιέξοδα που μας απομακρύνουν από την αλήθεια και το δίκιο. Η Ιστορία έτσι όπως τη μαθαίνουμε στο σχολείο είναι ελλιπής και συνήθως ωραιοποιημένη σχετικά με τα κατορθώματα και τα επιτεύγματά μας, και κανείς δεν μας υποψιάζει έστω, πως πίσω από αυτά που μαθαίνουμε υπάρχει ένα «παρασκήνιο» που αν το μελετήσουμε θα μας φανερώσει το γιατί και το πώς, θα μας δώσει ολοκληρωμένη και ουσιαστική εικόνα και έτσι θα προστατευθούμε από όποιον θα προσπαθήσει να τη χρησιμοποιήσει και να μας οδηγήσει σε σκοτεινά μονοπάτια. Οφείλουμε να το κατανοήσουμε αυτό, να μη μένουμε δηλαδή στον «αφρό» της Ιστορίας αλλά να βουτάμε στα βάθη της και να το μάθουμε και στα παιδιά.
Ποιους θεωρείς ως περισσότερο υπεύθυνους για την αναβίωση των ναζιστικών ιδεών και πρακτικών;
Με μια φράση θα έλεγα τον καπιταλισμό και τα απότοκά του.
Φαντάζομαι πως και ως συγγραφέας με βάση το θέμα που διάλεξες θα ένιωσες μια ανακούφιση με την καταδίκη της «Χρυσής Αυγής». Όμως τέλειωσαν εδώ τα πράγματα;
Φυσικά ένιωσα ανακούφιση και ικανοποίηση, όχι όμως εφησυχασμό γιατί, όχι, δεν τελείωσαν εδώ τα πράγματα. Ο φασισμός, ο ναζισμός, ο εθνικισμός και όχι ο πατριωτισμός, ο ρατσισμός κάθε μορφής, η ακόρεστη δίψα επιβολής του δυνατού στον αδύναμο, της εκμετάλλευσης, του εξευτελισμού και της εξόντωσής του, είναι διαχρονικά φαινόμενα καταγεγραμμένα στην Ιστορία και στην καθημερινότητα και επαναλαμβανόμενα, που έρχονται έντονα στο προσκήνιο όταν οι συνθήκες που καλλιεργούνται τα θρέφουν και τα θεριεύουν. Ας μην έχουμε αυταπάτες: ναζιστές και φασίστες δεν ήταν μόνο οι καταδικασθέντες, ούτε και οι κάποιες εκατοντάδες χιλιάδες ψηφοφόροι τους που τους έφεραν στο ελληνικό Κοινοβούλιο. Οι ρίζες είναι πολύ βαθιές και είναι κάτω από τα πόδια μας, μπλεγμένες στην περπατησιά μας και στο χρόνο. Οι ρίζες βρίσκονται στην καθημερινότητά μας, στην κοινωνία, στην οικογένεια, στην παρέα και τον φιλικό μας περίγυρο, στον εργασιακό μας χώρο, στην πολυκατοικία, τη γειτονιά και το χωριό μας, παντού. Ως, εδώ και μια δεκαετία, μαθητευόμενη αγρότισσα αυτό που έμαθα καλά είναι πως δεν αρκεί να κλαδέψεις το ζιζάνιο που φύτρωσε στο χωράφι σου και καταστρέφει τη σοδιά σου, χρειάζεται να φτάσεις στη ρίζα του, να το ξεριζώσεις. Η ρίζα του καλού και του κακού λοιπόν βρίσκεται μέσα στον καθένα μας, καλλιεργείται ανάλογα με τον τρόπο οργάνωσης και τη μορφή του κοινωνικού σχηματισμού που ζούμε σε μια συγκεκριμένη ιστορική στιγμή. Νομίζω, δεν είναι διόλου τυχαίο ότι ως ιδεολογία και πολιτικό κίνημα κάνει την εμφάνισή του την εποχή που ο καπιταλισμός εδραιώνεται και απογειώνεται. Ως πολιτική θεωρία ο φασισμός έρχεται να «δώσει λύσεις» στα αδιέξοδα που γεννά το ίδιο το καπιταλιστικό σύστημα σε κάθε δεδομένη ιστορική συγκυρία, με την εγκαθίδρυση ενός ιδιότυπου «Κράτους Εκτάκτου Ανάγκης» θα έλεγα, αν μου επιτρέπεται να δανειστώ τον όρο από το έργο του Ν. Πουλαντζά.
Κλείνοντας θα δανειστώ και πάλι μια φράση από τον Ν. Πουλαντζά, από τα συμπεράσματα του έργου του «Φασισμός και Δικτατορία» λέγοντας πως δεν πρέπει να μας διαφεύγει ότι: «Ο φασισμός όπως και τα άλλα καθεστώτα εκτάκτου ανάγκης, δεν είναι “αρρώστια” ή “ατύχημα” που συμβαίνουν μόνο στους άλλους».
