Πώς οι γερμανικές εκλογές φρενάρουν τη μίνι αναδιάρθρωση, δυσκολεύουν τα τρικ του ESM και φέρνουν ΔΝΤ – ΕΚΤ σε απόλυτο συντονισμό
Του Γιάννη Κιμπουρόπουλου
Η δήλωση πίστης στην αξιοπιστία της ΕΛΣΤΑΤ έκλεισε με τελετουργικό τρόπο, από το βήμα της Βουλής, την κυβερνητική απόπειρα μερικής αμφισβήτησης και αναθεώρησης πλευρών του 3ου Μνημονίου, μετά το κλείσιμο της πρώτης αξιολόγησης. Οδός διαφυγής δεν υπάρχει. Το πολύ που μπορεί να ελπίζει η κυβέρνηση είναι μια ανοχή στα χρονοδιαγράμματα συμμόρφωσης. Έτσι, έκλεισαν ή κλείνουν μια σειρά από μέτωπα που επιχείρησε να ανοίξει. Το Μεσοπρόθεσμο 2016-2020 θα συνταχθεί με πρόβλεψη πλεονασμάτων 3,5% και μετά το 2019. Οι αλλαγές στις Διοικήσεις των τραπεζών και του ΤΧΣ θα γίνουν με τα κριτήρια που προβλέπει η σχετική μνημονιακή νομοθεσία, στα οποία ελάχιστοι από τα εγχώρια τραπεζικά στελέχη χωρούν. Τα 15 προαπαιτούμενα για να δοθεί η υποδόση των 2,8 δισ. πρέπει να κλείσουν μέχρι την προσεχή Παρασκευή (9/9), οπότε συνεδριάζει το Eurogroup ή το αργότερο μέχρι τις 12/9, οπότε έρχονται στην Αθήνα οι επικεφαλής του κουαρτέτου γι’ αυτή την ενδιάμεση αξιολόγηση.
Τα προαπαιτούμενα και οι άδειες
Στα 15 προαπαιτούμενα της ενδιάμεσης αξιολόγησης, πέραν της αξιολόγησης των συμβουλίων των τραπεζών από το ΤΧΣ, το δύσκολο πακέτο αφορά τις αποκρατικοποιήσεις: από την έγκριση της συμφωνίας για το Ελληνικό από τη Βουλή, μέχρι τη μεταφορά στο νέο υπερταμείο αποκρατικοποιήσεων (ΕΕΣΠ, για να το συνηθίζουμε) του βαρέως πυροβολικού των ΔΕΚΟ (ΕΥΑΘ, ΕΥΔΑΠ, Κτιριακές Υποδομές Α.Ε., ΕΛΒΟ, Αττικό Μετρό, ΔΕΗ, ΑΔΜΗΕ, ΕΑΒ). Τα προαπαιτούμενα που σχετίζονται με την ιδιωτικοποίηση της ΔΕΗ και την πλήρη απελευθέρωση της ενεργειακής αγοράς ηλεκτρίζουν ιδιαίτερα την εντός κυβέρνησης ατμόσφαιρα.
Η κυβέρνηση επιχειρεί να αντισταθμίσει τις παρενέργειες αυτού του δύσκολου φορτίου, που θα γίνει ακόμη δυσκολότερο όταν ξεκινήσει η δεύτερη αξιολόγηση με επίκεντρο τις εργασιακές σχέσεις, με την πετυχημένη ολοκλήρωση της δημοπρασίας των 4 τηλεοπτικών αδειών. Πράγματι, το εξαιρετικά υψηλό τίμημα που πέτυχε (246 εκατ.) της επιτρέπει, εκτός από πανηγυρισμούς, και μια αξιοπρεπή παρουσία στη ΔΕΘ, ώστε να υπηρετηθεί η παράδοση των εξαγγελιών υπέρ αναξιοπαθούντων των μνημονίων. Ήδη ο πρωθυπουργός προϊδέασε για στήριξη ευάλωτων ομάδων με αυτό το ποσό.
Ωστόσο, όλα τα σκιάζουν ο Ντράγκι, η Λαγκάρντ και… η πολιτική ατζέντα της Μέρκελ. Η απάντηση του προέδρου της ΕΚΤ σε ερώτηση του Δ. Παπαδημούλη που δημοσιεύτηκε προ ημερών είναι εξαιρετικά αποκαλυπτική για το πώς στο θέμα του χρέους και της υπεσχημένης αναδιάρθρωσής του διαπλέκονται όχι μόνο η ίδια η ΕΚΤ, αλλά και η συμμετοχή του ΔΝΤ στο 3ο Μνημόνιο και η εκκρεμότητα των γερμανικών εκλογών του 2017.
Ξεχάστε το QE της ΕΚΤ
Ο Μάριο Ντράγκι είπε, εν ολίγοις, ότι είναι άγνωστο αν και πότε τα ελληνικά ομόλογα θα μπορούν να ενταχθούν στο πρόγραμμα ποσοτικής χαλάρωσης της ΕΚΤ, ύψους 1,5 τρισ., το οποίο τυπικά λήγει τον Μάρτιο του 2017. Όπως έχει γράψει επανειλημμένα ο Δρόμος (βλέπε χαρακτηριστικά φύλλο 4/6/2016), οι κυβερνητικές προσδοκίες για ένταξη στο QE της ΕΚΤ- για τον περασμένο Ιούλιο ήταν η τελευταία «πανηγυρική» πρόβλεψη του πρωθυπουργού- δεν πρόκειται να ευοδωθούν πριν από τις αρχές του 2017, στην καλύτερη περίπτωση. Κι αυτό γιατί, όπως επιβεβαιώθηκε από την απόφαση της ΕΚΤ στις 22/6, η αγορά ελληνικών ομολόγων από την ΕΚΤ προϋποθέτει βιωσιμότητα του χρέους, βάσει ανάλυσης της ίδιας της ΕΚΤ. Ο Μ. Ντράγκι υπενθυμίζει αυτή την απόφαση, υπογραμμίζοντας ουσιαστικά ότι αναμένει την εφαρμογή της υπόσχεσης του Eurogroup και, πρακτικά, του ESM για τα «βραχυπρόθεσμα και μεσομακροπρόθεσμα μέτρα» ελάφρυνσης του χρέους.
Δηλαδή, η ΕΚΤ στο θέμα αυτό βρίσκεται σε απόλυτο συντονισμό με το ΔΝΤ, η διευθύντρια του οποίου Κριστίν Λαγκάρντ, ένα 24ωρο μετά την απάντηση Ντράγκι (μάλλον όχι τυχαία), επανέλαβε τους γνωστούς όρους της για τη συμμετοχή του Ταμείου στο 3ο Μνημόνιο: πλήρη εφαρμογή του προγράμματος, βιώσιμο χρέος, άρα, εφαρμογή της απόφασης του Eurogroup. Επομένως, δεν είναι μόνο ο ορίζοντας της ποσοτικής χαλάρωσης για την Ελλάδα θολός, αλλά και της συμμετοχής του ΔΝΤ, το οποίο έχει υποσχεθεί νέα ανάλυση βιωσιμότητας του χρέους και απόφαση για συμμετοχή ή όχι μέχρι το τέλος του έτους. Και τα δυο προϋποθέτουν ότι ο ESM θα δώσει σε όλους τους εμπλεκόμενους -ΕΚΤ, ΔΝΤ, μέλη του Eurogrpoup- το σχέδιό του για τα βραχυπρόθεσμα και μακροπρόθεσμα μέτρα ελάφρυνσης του χρέους.
Γερμανικό εκλογικό φρένο
Υποτίθεται ότι μια πρώτη «επαφή» με το σχέδιο του ESM θα γινόταν στο EuroWorkingGroup της περασμένης Δευτέρας. Κάτι τέτοιο δεν συνέβη και η εξήγηση δεν είναι η εμπλοκή του θέματος της ΕΛΣΤΑΤ. Το βασικό πρόβλημα ήταν και παραμένει η γερμανική αντίδραση, που ενισχύεται από το γεγονός ότι η πολιτική ηγεσία της Γερμανίας είναι ήδη σε προεκλογική τροχιά. Οι εκλογές της Κυριακής σε Μεκλεμβούργο- Δυτική Πομερανία και στο Βερολίνο στις 22/9, μαζί με το γεγονός ότι η Μέρκελ αναζητεί το κατάλληλο timing για να ανακοινώσει την τέταρτη υποψηφιότητά της για την καγκελαρία, πολλαπλασιάζουν τις αναστολές. Αν επιβεβαιωθούν οι δημοσκοπήσεις, οι Χριστιανοδημοκράτες θα υποστούν στο Μεκλεμβούργο δεινή ήττα τόσο έναντι των εταίρων τους Σοσιαλδημοκρατών, όσο και κυρίως έναντι του εθνικιστικού AfD. Αν και ο βασικός παράγοντας πίεσης είναι το Προσφυγικό, το τελευταίο που θα ήθελε το δίδυμο Μέρκελ- Σόιμπλε είναι να επιστρέψει στη δημόσια συζήτηση στη Γερμανία το ελληνικό χρέος.
Έτσι, όσο η Μέρκελ είναι υποχρεωμένη να αναβάλει την ανακοίνωση της υποψηφιότητάς της (ακόμη και ο Δεκέμβριος, οπότε θα διεξαχθεί το συνέδριο του CDU, δεν φαντάζει πια κατάλληλος), τόσο θα παγώνει και την νέα μίνι αναδιάρθρωση του ελληνικού χρέους. Εκτός αν βρεθεί η μαγική συνταγή που δεν επιβαρύνει τους δανειστές ούτε κατά ένα σεντ.
ESM χωρίς μαγική συνταγή
Αυτή η μαγική συνταγή δεν φαίνεται να έχει βρεθεί μέχρι στιγμής. Εξού και το γερμανικό φρένο στην παρουσίαση του σχεδίου του ESM. Πιθανότατα αυτό είχε υπ’ όψιν του ο Μοσκοβισί, όταν κατά την τελευταία επίσκεψή του στην Αθήνα τον Ιούλιο, προειδοποιούσε για «δύσκολη διαπραγμάτευση για το χρέος».
Ο ESM, ως βασικός δανειστής της χώρας (με 152 δισ. χρέος), προορίζει για αναδιάρθρωση-επιμήκυνση 140 δισ. παλαιού δανείου που κατέχει ο ίδιος και 53 δισ. που κατέχουν τα κράτη. Μια επιμήκυνση αυτών των 203 δισ. για μια εικοσαετία θα απαιτούσε αναχρηματοδότηση του ESM με αντίστοιχα ποσά, αλλά χωρίς να επιβαρύνεται το επιτόκιο με το οποίο δανείζεται ο ίδιος (σήμερα μηδενικό). Γι’ αυτό και προσανατολίζεται σε δανεισμό από την τοξική αγορά των σύνθετων παραγώγων. Το εγχείρημα είναι δύσκολο, και επιβαρύνεται από τις πιέσεις που δέχονται το τελευταίο διάστημα τα ισπανικά και πορτογαλικά ομόλογα. Αλλά αυτή η δυσκολία ενισχύει τη γερμανική επιχειρηματολογία για αποφυγή της σχετικής συζήτησης.
Η επόμενη ευκαιρία λύσης του γρίφου δίνεται στα μέσα Οκτώβρη, κατά τη Σύνοδο ΔΝΤ- Παγκόσμιας Τράπεζας στην αμερικανική πρωτεύουσα, όπου το περίφημο Washington Group (ΔΝΤ, ΕΚΤ, Κομισιόν, Eurogroup και οι υπουργοί Οικονομικών Γερμανίας, Γαλλιας, Ισπανίας, Ιταλίας) θα συναντηθεί ξανά, όπως είχε συμβεί τον περασμένο Απρίλιο. Αν εκεί δεν υπάρξει συμφωνία, το θέμα του χρέους θα μετατοπιστεί για το 2017, το ΔΝΤ θα μεταθέσει κι αυτό την απόφασή του και η ένταξη στην ποσοτική χαλάρωση της ΕΚΤ μάλλον δεν θα έχει και τόση σημασία. Αρκεί που θα εφαρμόζεται το μνημόνιο μέχρι κεραίας.
