Συμφωνίες και συμβιβασμοί στη σχέση ισλαμιστών και στρατηγών
Ο ρόλος των Αδελφών Μουσουλμάνων, αν και πτέρυγα της αντιπολίτευσης, δεν ήταν ποτέ «καθαρός», από τον καιρό ακόμη του βασιλιά Φαρούκ. Επί Μουμπάρακ, οι ισλαμιστές γενικότερα ωφελήθηκαν ως ελεγχόμενη για το καθεστώς διέξοδος της λαϊκής δυσαρέσκειας, ενώ την περασμένη δεκαετία οι δίαυλοι επικοινωνίας του καθεστώτος με τους Αδελφούς Μουσουλμάνους ήταν εμφανείς.
Σχετικά με την περίοδο της 18μερης εξέγερσης του Φεβρουαρίου του 2011 που ξεκίνησε την επανάσταση, έχουν δει το φως πολλές αναφορές που υποστηρίζουν πως μέλη του Καθοδηγητικού Γραφείου των Αδελφών Μουσουλμάνων είχαν συναντηθεί με τον αντιπρόεδρο Ομάρ Σουλεϊμάν με αντικείμενο τη δυνατότητα εκκένωσης της Ταχρίρ από τους διαδηλωτές που ζητούσαν την πτώση Μουμπάρακ. Σύμφωνα με τις αναφορές, οι Αδελφοί Μουσουλμάνοι θα αποχωρούσαν από την Πλατεία Ταχρίρ με αντάλλαγμα την αποφυλάκιση των επιφανών στελεχών τους, Ελ Σάτερ και Μάλεκ. Η συμφωνία ακυρώθηκε στην πράξη από την άρνηση της νεολαίας των Αδελφών Μουσουλμάνων να εγκαταλείψουν την πλατεία, ωστόσο ο Ελ Σάτερ αποφυλακίστηκε, τελικά, στις 2 Μάρτη, άγνωστο έναντι ποιας συμφωνίας.
Συμφωνίες παρασκηνιακές
Γενικότερα, την πτώση Μουμπάρακ ακολούθησε μια περίοδος ειδυλλίου ανάμεσα στο Στρατό και τους Αδερφούς Μουσουλμάνους. Πολλοί ισλαμιστές αποφυλακίστηκαν, ενώ δύο από αυτούς ορίστηκαν μέλη της επιτροπής για τη συνταγματική αναθεώρηση που εγκρίθηκε με δημοψήφισμα τον Μάρτιο 2011. Επιτράπηκε η λειτουργία ισλαμιστικών κομμάτων, όπως οι Αδελφοί Μουσουλμάνοι ή οι σαλαφιστές αν και η νομοθεσία απαγόρευε το σχηματισμό κομμάτων με βάση τη θρησκεία. Από την πλευρά τους οι Αδελφοί Μουσουλμάνοι απείχαν από οποιαδήποτε κινητοποίηση στρεφόταν ενάντια στο κατεστημένο Μουμπάρακ και απαιτούσε την τιμωρία των υπευθύνων, ενώ εκθείαζαν και υπεράσπιζαν τη στάση του Στρατού, ακόμη και τα στρατοδικεία για τους εξεγερμένους. Μια κάποια συμφωνία στο παρασκήνιο ήταν προφανής.
Στην αναζωπύρωση της επανάστασης με νέες διαδηλώσεις από το φθινόπωρο 2011 οι Αδελφοί Μουσουλμάνοι είναι, ως επί το πλείστον, απόντες. Στις κινητοποιήσεις του Ιανουαρίου 2012 που απαιτούν να παραδοθεί όλη η εξουσία στο Κοινοβούλιο, οι Αδελφοί Μουσουλμάνοι απορρίπτουν κάθε παράδοση εξουσίας πρωθύστερη του χρονοδιαγράμματος που έχει ορίσει ο Στρατός για τις 30 Ιουνίου 2012. Όταν η επέτειος της 25 Γενάρη γίνεται αφορμή νέας εξέγερσης για το ξήλωμα του παλιού καθεστώτο, οι Αδελφοί Μουσουλμάνοι το καταγγέλλουν ως συνωμοσία για τη δημιουργία χάους.
Αρχές του 2012 ο Ασράφ ελ Σέριφ, καθηγητής Πολιτικών Επιστημών στο Αμερικανικό Πανεπιστήμιου του Καΐρου, έλεγε στην Τζανταλίγια: «Πιστεύω πως σχηματίζεται ένας δρόμος συνεννόησης και διαπραγμάτευσης ανάμεσα στους Αδελφούς Μουσουλμάνους και το Στρατό. Οι Αδελφοί Μουσουλμάνοι αποδέχτηκαν τους όρους του Στρατού: Ένα σύστημα στο οποίο το “βαθύ κράτος” του στρατιωτικού κατεστημένου και των υπηρεσιών ασφαλείας θα διατηρήσουν τον έλεγχο της εξωτερικής πολιτικής, των στρατηγικών αποφάσεων και της υψηλής οικονομικής πολιτικής ενώ οι Αδελφοί Μουσουλμάνοι θα αναλάβουν τα υπουργεία υπηρεσιών».
Ρήξη στο ειδύλλιο
Ωστόσο, η άνοιξη του 2012 σηματοδοτεί μια ρήξη στο ειδύλλιο του πρώτου έτους μετά την επανάσταση. Κύριο επίδικο γίνεται η άρνηση του Στρατού να επιτρέψει στο Κοινοβούλιο που ελέγχεται από τους ισλαμιστές να σχηματίσει κυβέρνηση. Στις 25 Μάρτη 2012, για πρώτη φορά από την ανατροπή Μουμπάρακ, οι Αδελφοί Μουσουλμάνοι επιτίθενται ανοιχτά στο Στρατό, κατηγορώντας τον ότι εμποδίζει την επανάσταση, ενώ στο πλαίσιο αυτό ανακοινώνουν υποψήφιο για τις προεδρικές εκλογές σε αντίθεση με προηγούμενες υποσχέσεις πως δεν θα έχουν δικό τους υποψήφιο. Αντιπροσωπεία τους στην Ουάσιγκτον ισχυρίζεται πως ο Στρατός τους δήλωσε πως η κυριαρχία τους περιορίζεται στο κοινοβούλιο ενώ ο Ελ Σάτερ αναφέρεται στη Wall Street Journal να δηλώνει τον Ιούνιο 2012 πως «αντιμετωπίζαμε θετικά το Στρατό και δεχτήκαμε τις υποσχέσεις του για μοίρασμα της εξουσίας, αλλά οι υποσχέσεις αυτές δεν τηρούνται».
Τα αποτελέσματα των εκλογών του Ιουνίου 2012 που θα ανακοινώνονταν στις 20 του μήνα, εκδόθηκαν τελικά στις 24 Ιουνίου αναδεικνύοντας νικητή τον Μόρσι, τον πρώτο εκλεγμένο πρόεδρο μετά τον Μουμπάρακ, με την αδικαιολόγητη τυπικά καθυστέρηση να οφείλεται σε παρασκηνιακές διαπραγματεύσεις που, όπως όλα δείχνουν, σηματοδοτούσαν μια νέα συμφωνία Στρατού και Αδελφών Μουσουλμάνων. Ενώ τον προηγούμενο χρόνο, τον Νοέμβρη του 2011 το «έγγραφο Αλ Σέλμι» για το νέο Σύνταγμα, που εξασφάλιζε τη διατήρηση των προνομίων του Στρατού είχε ξεσηκώσει θύελλα νέων κινητοποιήσεων και ακόμη κι οι Αδελφοί Μουσουλμάνοι είχαν καλέσει σε σχετική διαδήλωση στις 18 Νοέμβρη 2011, το νέο Σύνταγμα που συνέγραψαν οι ισλαμιστές και επικυρώθηκε με δημοψήφισμα (με πολύ χαμηλή συμμετοχή) το Δεκέμβρη 2012 περιείχε τα βασικά σημεία του «εγγράφου Αλ Σέλμι». Τα δημοψήφισμα κόντρα στις νέες μεγάλες διαδηλώσεις του φθινοπώρου του 2012, είχε την αποδοχή του Στρατού αλλά και της Ουάσιγκτον που με τη στήριξή της στον Μόρσι (ήταν πρόσφατη η συνεργασία τους στην εκεχειρία στη Γάζα) επικύρωνε το νέο συμβιβασμό-ρύθμιση Στρατού και Αδελφών Μουσουλμάνων.
Η τωρινή κρίση στις σχέσεις τους καθορίστηκε από τη νέα μεγάλη λαϊκή κινητοποίηση ενάντια στον Μόρσι και αυτή τη φορά δεν έληξε με νέο συμβιβασμό ενάντια στο λαό.
Γ.Τσ.
_________________________________________________
Το κίνημα Ταμάροντ
Με το παρακάτω κείμενο υπό τον τίτλο Ταμάροντ (Εξέγερση), εκατοντάδες νεολαίοι σε όλη την Αίγυπτο πήγαν σε κάθε σπίτι και κάθε γειτονιά, συζητούσαν και ζητούσαν από τον κόσμο να υπογράψει με το όνομα και τον αριθμό ταυτότητας. Επίσης, καλούσαν στη μεγάλη κινητοποίηση της 30ής Ιουνίου. Η νεολαία αυτή, άντρες και γυναίκες, θρησκευόμενοι και μη, συνδεόταν σε μεγάλο βαθμό αλλά δεν ταυτιζόταν με το Αιγυπτιακό Μέτωπο Σωτηρίας. Χαρακτηριστικό είναι το γεγονός ότι το κείμενο δεν αναφέρει πουθενά ως καταγγελία προς τους Αδελφούς Μουσουλμάνους και τον Μόρσι, ότι είναι ισλαμιστές. Η βασική ιδέα είναι: «Δεν έφερες δημοκρατία, κοινωνική δικαιοσύνη, παραμένουμε δέσμιοι των ΗΠΑ, άρα πρέπει να φύγεις». Καλούσε για την καθαίρεση του Μόρσι και για πρόωρες προεδρικές εκλογές.
«Σε απορρίπτω:
Επειδή δεν έχει αποκατασταθεί η ασφάλεια
Επειδή οι πιο φτωχοί ακόμα δεν έχουν θέση στην κοινωνία
Επειδή ακόμα εκλιπαρούμε για δάνεια από το εξωτερικό
Επειδή ακόμα δεν έχει αποδοθεί δικαιοσύνη για τους μάρτυρες
Επειδή δεν έχει μείνει αξιοπρέπεια ούτε για μένα ούτε για τη χώρα μου
Επειδή η οικονομία έχει καταρρεύσει και μόνο εκλιπαρούμε για ελεημοσύνη
Επειδή η Αίγυπτος εξακολουθεί να ακολουθεί τα βήματα των ΗΠΑ
Από τότε που ήρθε ο Μόρσι στην εξουσία, ο μέσος πολίτης ακόμα έχει το αίσθημα ότι τίποτα δεν έχει επιτευχθεί από τους στόχους της επανάστασης, οι οποίοι ήταν: ζωή με αξιοπρέπεια, ελευθερία, κοινωνική δικαιοσύνη και εθνική ανεξαρτησία. Ο Μόρσι είναι πλήρης αποτυχία, δεν πέτυχε τον παραμικρό στόχο. Δεν αποκαταστάθηκε η ασφάλεια και δεν επιτεύχθηκε καμία κοινωνική πρόνοια. Επομένως, απέδειξε ότι δεν είναι κατάλληλος για τη διακυβέρνηση μιας χώρας σαν την Αίγυπτο.»
_________________________________________________
Το Αιγυπτιακό Μέτωπο Σωτηρίας
Από 35 κόμματα και οργανώσεις, ανάμεσά τους αριστερές οργανώσεις, νασερικές αλλά και αστικά δημοκρατικά κόμματα αποτελείται το Αιγυπτιακό Μέτωπο Σωτηρίας, το οποίο διαμορφώθηκε μετά τις προσπάθειες του προέδρου Μόρσι να συγκεντρώσει απεριόριστες εξουσίες τον Νοέμβριο 2012. Η αριστερή Λαϊκή Σοσιαλιστική Συμμαχία, όπου ο δρ Άλαα Σουκράλαα είναι υπεύθυνος Διεθνών Σχέσεων, είναι μια από τις βασικές δυνάμεις. Η συμφωνία συγκρότησης του Μετώπου βασίζεται σε σημεία που αφορούν, κυρίως, δημοκρατικές μεταρρυθμίσεις, κατώτατο και ανώτατο μισθό, μέτρα ανακούφισης των φτωχότερων τάξεων.
Ο Μοχάμεντ Αλ Μπαραντέι (πρώην διευθυντής της Διεθνούς Επιτροπής Ατομικής Ενέργειας) από το Συνταγματικό Κόμμα, είναι ο εκπρόσωπος του Μετώπου στην εθνική μεταβατική επιτροπή που έχει συγκροτηθεί. Επίσης, στο Μέτωπο συμμετέχουν και κεντρώα κόμματα όπως το Νέο Γουάφντ, νασερικά με κύριο εκφραστή τον Χαμντίν Σαμπάχι, αλλά και ο πρώην γενικός γραμματέας του Αραβικού Συνδέσμου Αμρ Μούσα.
