Οι αιτίες πίσω από τις κινητοποιήσεις στη Βουλγαρία. ΤΟυ Boris Boev
Οι αυθόρμητες λαϊκές κινητοποιήσεις, ενός κόσμου που αγωνίζεται χρόνια τώρα μέσα στην εξαθλίωση και την απόγνωση, προκάλεσε την έκπληξη σε όλους τους θεσμικούς παράγοντες – στην κυβέρνηση και στους «ειδικούς» που την περιστοιχίζουν: πολιτικούς συμβούλους, κοινωνιολόγους και Μέσα Ενημέρωσης. Στην πραγματικότητα δεν υπήρχε τίποτα πιο φυσιολογικό σε μια χώρα με το χαμηλότερο εισόδημα και το υψηλότερο ποσοστό φτώχειας στην Ε.Ε. – 49% σύμφωνα με τη Eurostat. Τα τελευταία 23 χρόνια πολλές κυβερνήσεις στη Βουλγαρία έχουν αναγκαστεί να παραιτηθούν πριν από τη λήξη της θητείας τους και καμιά από αυτές δεν είχε δεύτερη θητεία. Χωρίς εξαίρεση προσέφεραν στους υπηκόους τους την ίδια πολιτική μιας ανελέητης επιβολής των πιο αντιδραστικών ιδεών για την οικονομία και των πιο παθολογικών μορφών κυριαρχίας του ξένου κεφαλαίου. Τώρα τα δεξιά κόμματα προσπαθούν να διαμορφώσουν συνασπισμούς για τις επικείμενες εκλογές, αλλά η πιθανότητα να μπουν στο Κοινοβούλιο είναι μικρή.
Το όνειρο της ευρωπαϊκής πορείας
Η πλειοψηφία του λαού είχε μεγάλες προσδοκίες από την εισδοχή της Βουλγαρίας στην Ε.Ε., χάρη στην επιτυχή χειραγώγηση από τα Μέσα, την κυβέρνηση και τα «αριστερά» κόμματα. Όταν αυτό δεν συνέβη, τα Μέσα υπέβαλαν στον απελπισμένο κόσμο έναν σωτήρα στο πρόσωπο του πρώην αφεντικού μιας εταιρίας σεκιούριτι και πρώην γραμματέα του Υπουργείου Εσωτερικών, Μπόικο Μπορίσοβ. Κάθε μέρα εμφανιζόταν σε διαφορετικό τηλεοπτικό κανάλι για να εξηγήσει ότι ο μόνος φταίχτης ήταν οι «κομμουνιστές» και το τουρκικό κόμμα (Κίνημα για Δικαιώματα και Ελευθερίες): αυτοί και μόνο αυτοί είχαν εμποδίσει τις Βρυξέλες να ρίξουν βροχή από χρήματα στο βασανισμένο λαό. Κατάφερε να κερδίσει την εμπιστοσύνη του κόσμου για να οδηγήσει τη χώρα προς το ευρωπαϊκό όνειρο της ευημερίας. Ακόμη και το κόμμα του ονομάστηκε «Πολίτες για την Ευρωπαϊκή Ανάπτυξη της Βουλγαρίας».
Ο Μπορίσοβ αποδέχτηκε το οικονομικό επιτελείο με υπεύθυνο τον δεξιό φονταμενταλιστή Συμεών Ντιάκοφ, που επέβαλε τις πιο αντιδραστικές οικονομικές μεθόδους «δημοσιονομικής σταθεροποίησης» σε συνθήκες βαθιάς οικονομικής κρίσης. Τα εισοδήματα έπεσαν, η ανεργία και οι τιμές εκτοξεύτηκαν και οι ελπίδες για ευημερία έσκασαν σαν φούσκες. Την ίδια στιγμή ο Μπορίσοβ έκοβε κορδέλες μπροστά από αθλητικές εγκαταστάσεις και αυτοκινητόδρομους, εξηγώντας στον κόσμο που κατέρρεε οικονομικά, πόσο τυχερός ήταν που ζούσε σε αυτή την όαση σταθερότητας. Συμβούλευε ακόμη και τους συναδέλφους του, ηγέτες σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες για τη διαχείριση της οικονομικής κρίσης.
Κορυφή του παγόβουνου οι λογαριασμοί της ΔΕΗ
Μετά από τριάμισι χρόνια «επιτυχούς» ευρωπαϊκής ανάπτυξης, η κατάσταση επιδεινώθηκε δραματικά. Το ξέσπασμα των μαζικών κινητοποιήσεων προκάλεσε τέτοια έκπληξη στον Μπορίσοβ που η πρώτη του αντίδραση ήταν μάλλον παράλογη: δήλωσε πως δεν θα παραιτείτο γιατί αυτό θα οδηγούσε στην καταστροφή. Αλλά την επόμενη κιόλας μέρα αποφάσισε να παραιτηθεί για να περισώσει ό,τι μπορούσε να περισωθεί. Δικαιολογήθηκε ότι επέλεξε την παραίτηση γιατί δεν ήθελε να βάψει τα χέρια του με αίμα – προφανώς απευθυνόταν σε ανθρώπους με ασθενή μνήμη που έχουν ξεχάσει τη βάρβαρη, αυταρχική πολιτική του ως γραμματέα του υπουργείου Εσωτερικών.
Αφορμή για τις κινητοποιήσεις ήταν οι δολοφονικοί λογαριασμοί που εξέδωσε η εξαγορασμένη από εταιρίες ευρωπαϊκών συμφερόντων ΔΕΗ.
Αλλά αυτό ήταν μόνο η κορυφή του παγόβουνου. Η Υγεία βρίσκεται σε άθλια κατάσταση – νοσοκομεία κλείνουν, πολλά χωριά μένουν χωρίς ιατρική κάλυψη. Η ανεργία έχει φτάσει σε ύψη ρεκόρ, αλλά και αυτοί που δουλεύουν δεν είναι βέβαιο πως θα πάρουν τους μισθούς τους. Οι λογαριασμοί κεντρικής θέρμανσης και οι λογαριασμοί νερού «δαγκώνουν» και αυτοί, για να μη μιλήσουμε για τις εταιρίες τηλεφωνίας που προκαλούν την οργή των πελατών τους. Τέλος, ο Μπορίσοβ σπατάλησε τη ρεζέρβα των 8 δισ. λέβα που είχε παραδώσει η προηγούμενη κυβέρνηση.
Παραδείγματα πολιτικής
Ας δούμε όμως από πιο κοντά ορισμένα παραδείγματα πολιτικής.
Οι εταιρίες που εξαγόρασαν τη ΔΕΗ είχαν αρχικά λάβει εγγυήσεις για 16% ετήσια απόσβεση –τώρα πλέον 9%– του επενδυμένου κεφαλαίου, όταν τον καιρό που ήταν δημόσια επιχείρηση το ποσοστό αυτό βρισκόταν στο 3%. Υπάρχουν έπειτα οι εταιρίες παραγωγής ενέργειας που πουλούν σε εξωφρενικά υψηλές τιμές, τις οποίες όμως το κράτος είναι δεσμευμένο να αποδέχεται και να αγοράζει. Οι εταιρίες αυτές είναι ευρωπαϊκές και αμερικάνικες. Τέλος, δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι ο σταθμός πυρηνικής ενέργειας στο Κοζλοντούι έκλεισε κάτω από τις πιέσεις της Ε.Ε.
Αν από την άλλη πλευρά κοιτάξουμε τα ελλείμματα του προϋπολογισμού και την έλλειψη δαπανών για την Υγεία, την Παιδεία, την έρευνα, τον πολιτισμό, δεν είναι δύσκολο να διακρίνει κανείς πίσω από αυτές τον εξαιρετικά χαμηλό συντελεστή φορολογίας των επιχειρήσεων που βρίσκεται στο 10% και τον οριζόντιο συντελεστή φορολογίας εισοδήματος που βρίσκεται επίσης στο 10%. Με αυτή την έννοια η Βουλγαρία είναι πράγματι μοναδική: δεν υπάρχει καμιά άλλη χώρα στην Ευρώπη που τα υψηλά εισοδήματα και τα κέρδη να φορολογούνται τόσο λίγο…
* Ο Boris Boev, που έγραψε το άρθρο για τον Δρόμο, είναι ακτιβιστής της νεολαιίστικης αριστερής οργάνωσης «Κίνημα Αντίστασης 23 Σεπτέμβρη». Το 2010 στη Σόφια είχε πέσει θύμα απόπειρας δολοφονίας σε επίθεση από φασίστες, που του είχαν στήσει καρτέρι, ενώ επέστρεφε σπίτι του.
