του Ειδικού Ανταποκριτή
Το τελεσίγραφο που είχε αποστείλει η Κομισιόν στην ιταλική κυβέρνηση, απαιτώντας την αλλαγή του προϋπολογισμού, επιστράφηκε από τη Ρώμη στις Βρυξέλλες ως απαράδεκτο. Παρ’ όλο που αυτό εξέπληξε όσους έχουν συνηθίσει τις κυβερνήσεις που γονατίζουν τσάκα-τσάκα στην ευρωκρατία (άρα έπληξε και τον κυνισμό που κυριαρχεί ακόμη και εντός των αριστερών κύκλων), ουσιαστικά ήταν μια κίνηση αναμενόμενη. Η ολιγόλογη σχετική κυβερνητική ανακοίνωση προκάλεσε μια μάλλον ανήμπορη οργή στις άλλες μεγάλες ευρωπαϊκές πρωτεύουσες. Ο ίδιος ο Ιταλός ΥΠΟΙΚ Τζιοβάνι Τρία, αν και συχνά λειτουργεί ως Δούρειος Ίππος της ευρωκρατίας στην κυβέρνηση Κόντε, αναγκάστηκε να δηλώσει το πασιφανές: ότι δηλαδή τυχόν συμμόρφωση της Ιταλίας με το αλαζονικό τελεσίγραφο θα ισοδυναμούσε με καταδίκη της να μετατραπεί σε μία ακόμη Ελλάδα…
Όλοι, και πρώτοι αυτοί που κραδαίνουν τη σπάθα των ευρωπαϊκών κυρώσεων, γνωρίζουν ότι τα πρόστιμα-μαμούθ (ύψους 50-60 δισεκατομμυρίων ευρώ!) με τα οποία απειλούν τους «απείθαρχους» Ιταλούς οι Βρυξέλλες, αντιμετωπίζονται από τη Ρώμη ως ανέκδοτο
Αποτελεί κοινή παραδοχή ότι οι απειλές έναρξης της διαδικασίας επιβολής κυρώσεων από την Ε.Ε., παρά την άκρατη κινδυνολογία της φιλοευρωπαϊκής αντιπολίτευσης, δεν τρομάζουν την ιταλική κοινή γνώμη – που εξακολουθεί να δίνει μια ισχυρή πλειοψηφία στα κυβερνητικά κόμματα. Όμως, εξαιτίας της συμβιβαστικής στάσης των 5 Αστέρων, ο μεταξύ τους συσχετισμός έχει αλλάξει: η Λέγκα έχει δυναμώσει σε βάρος του κινήματος που συνίδρυσε ο Μπέπε Γκρίλο. Ακόμη και τα ελάχιστα ΜΜΕ που είναι φιλικά προς τους 5 Αστέρες (τελικά, το…εξής ένα: η εφημερίδα Il Fatto Quotidiano) «ζωγραφίζουν» έναν Ντι Μάιο που σταδιακά καννιβαλίζεται από τον Σαλβίνι. Και η βάση δυσανασχετεί, καθώς συνειδητοποιεί ότι τα στελέχη που στρογγυλοκάθησαν στα κυβερνητικά έδρανα είναι πρόθυμα για κάθε «θυσία» προκειμένου να μην σηκωθούν…
Ανεξάρτητα πάντως από τις ενδοκυβερνητικές αντιθέσεις, όλοι, και πρώτοι αυτοί που κραδαίνουν τη σπάθα των ευρωπαϊκών κυρώσεων, γνωρίζουν ότι τα πρόστιμα-μαμούθ (ύψους 50-60 δισεκατομμυρίων ευρώ!) με τα οποία απειλούν τους «απείθαρχους» Ιταλούς οι Βρυξέλλες αντιμετωπίζονται από τη Ρώμη ως ανέκδοτο. Ακόμη κι αν επιβληθούν αυτές οι κυρώσεις με πρόσχημα* την απόκλιση από τους δημοσιονομικούς κανόνες της Ε.Ε., δεν θα καταβληθούν – μεταξύ άλλων διότι, απλούστατα, τόσα λεφτά… δεν υπάρχουν. Στην πραγματικότητα λοιπόν τόσο η απόρριψη του τελεσίγραφου όσο και οι επαπειλούμενες κυρώσεις είναι ένα ακόμη επεισόδιο της διελκυστίνδας και του διαρκούς παζαρέματος.
Τα πάντα διαστρεβλώνονται, αρκεί να χρησιμεύουν στο ξεδόντιασμα των 5 Αστέρων – ακόμη και οι δηλώσεις του εικονιζόμενου Αλεσάντρο Ντι Μπατίστα, συνιδρυτή του κινήματος, που είναι επικριτικός προς την ηγεσία του Ντι Μάιο και δεν συμμετέχει στην κυβέρνηση. Όλα τα μεγάλα ιταλικά ΜΜΕ ζητούν τώρα την κεφαλή του επί πίνακι ως «σεξιστή». Γιατί σεξιστής; Επειδή, λένε, αποκάλεσε τους δημοσιογράφους «πουτάνες». Αυτό που στην πραγματικότητα είπε ο Ντι Μπατίστα ήταν ότι οι δημοσιογράφοι που αποκαλούσαν «πουτάνα» την Βιρτζίνια Ράτζι, δήμαρχο της Ρώμης και στέλεχος των 5 Αστέρων, είναι «οι πραγματικές πουτάνες – οι οποίες μάλιστα δεν ασκούν το επάγγελμα λόγω ανάγκης, αλλά λόγω δειλίας». Εν ολίγοις οι λειτουργοί των μεγάλων ιταλικών ΜΜΕ, που έχουν εξεγερθεί υποκριτικά εναντίον του «λαϊκιστή-σεξιστή» Ντι Μπατίστα, κάνουν ό,τι μπορούν για να δικαιολογήσουν τον χαρακτηρισμό που (δεν) τους απέδωσε…
Η σύγκρουση αναβάλλεται μέχρι νεωτέρας…
Η διαπραγμάτευση δεν προβλέπεται να λήξει με οποιονδήποτε τρόπο μέχρι τουλάχιστον τους πρώτους μήνες του 2019. Ίσως και μέχρι τις ευρωεκλογές, στις οποίες κάθε πλευρά ευελπιστεί να δικαιωθεί και, άρα, να αποκτήσει την πολιτική ισχύ που είναι αναγκαία για να ληφθούν αποφάσεις (είτε ρήξης, είτε συνδιαλλαγής). Αυτό φαίνεται να ισχύει, πέραν των σχέσεων Ιταλίας-Ε.Ε., και για την εσωτερική πολιτική σκηνή – και κυρίως για τις όλο και πιο δύσκολες σχέσεις μεταξύ των εταίρων του κυβερνητικού συνασπισμού. Το σίγουρο είναι ότι η ιταλική κυβέρνηση εξακολουθεί να διαχειρίζεται την κατάσταση με βραχύ ορίζοντα και με τη λογική «βλέποντας και κάνοντας», καθώς όλοι αναμένουν ότι στα τέλη του 2019-αρχές του 2020 το τοπίο θα τροποποιηθεί και θα ξεκαθαρίσει. Αλλά απαραίτητος όρος γι’ αυτό είναι να εξαλειφθεί η «ανωμαλία» που λέγεται 5 Αστέρες. Και γι’ αυτό δουλεύουν όλες οι πλευρές, εντός και εκτός κυβέρνησης, πλην βέβαια των πανταχόθεν πιεζόμενων 5 Αστέρων, που δεν προβάλλουν σθεναρή αντίσταση…
Αυτό εξηγεί το «μετρημένο» ανεβοκατέβασμα των spreads των ιταλικών ομολόγων γύρω από τις 300 μονάδες, αλλά και τη σταθερότητα του Χρηματιστήριου, παρά τα στοιχεία για τάση μείωσης του ΑΕΠ. Μέχρι στιγμής δηλαδή τα spreads χρησιμοποιούνται από τις «αγορές» μόνο ως εκφοβιστική υπόμνηση του τι θα μπορούσε να συμβεί εάν η ιταλική κυβέρνηση επιμείνει στην εφαρμογή των φιλολαϊκών μέτρων που περιέχει ο επίμαχος προϋπολογισμός – δηλαδή κυρίως την υλοποίηση του ελάχιστου εθνικού εισοδήματος για όλους τους πολίτες, και την κατάργηση του συνταξιοκτόνου νόμου Φορνέρο. Το «μήνυμα» που στέλνουν οι αγορές, κυρίως στον Σαλβίνι, είναι η ανάγκη απαλλαγής από τους 5 Αστέρες. Και η υπόμνηση έχει βάση: έτσι ανέτρεψαν το 2011 (όταν το ιταλικό χρέος ήταν 110%, δηλαδή πολύ κατώτερο του 130% το οποίο «παγιώθηκε» επί των επόμενων τεχνοκρατικών και κεντροαριστερών κυβερνήσεων) τον Μπερλουσκόνι – εκτινάσσοντας μέσα σε μια νύχτα τα spreads στις 580 μονάδες…
Όλο και περισσότεροι αντιμετωπίζουν τον αντιπρόεδρο της ιταλικής κυβέρνησης Σαλβίνι ως τον πραγματικό ισχυρό άνδρα της Ιταλίας. Όντως, σε αντίθεση με τον επίσης αντιπρόεδρο Ντι Μάιο (που είναι επικεφαλής του πρώτου κοινοβουλευτικού κόμματος), ο Σαλβίνι συμπεριφέρεται ως πρωθυπουργός, επιβάλλοντας πολιτικές και πρόσωπα της αρεσκείας του και απορρίπτοντας σιωπηρά ό,τι δεν εγγράφεται στη στρατηγική του. Έχοντας, σε αντίθεση με τους ξεκρέμαστους 5 Αστέρες, εναλλακτική –ποτέ δεν έκοψε τις γέφυρες με τον Μπερλουσκόνι και τους λοιπούς της κεντροδεξιάς συμμαχίας– ο επικεφαλής της Λέγκας κυριολεκτικά αλωνίζει ανενόχλητος: τελευταίο του κατόρθωμα η επιβολή της Στεφανία Πουτσιαρέλι (βλ. φωτογραφία) ως προέδρου της Επιτροπής Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων της ιταλικής βουλής. Ηθελημένα άκομψη κίνηση: η Πουτσιαρέλι έχει συμφωνήσει ότι η θέση των μεταναστών είναι «όχι σε σπίτια, αλλά σε φούρνους» και χειροκροτά τα πογκρόμ εναντίον των Ρομά…
Προβλήματα και στο στρατόπεδο της ευρωκρατίας
Το πρόβλημα πάντως παραμένει εντός κυβέρνησης. Από τη μια ο Ντι Μάιο δηλώνει ότι ο περιορισμός των δυνατοτήτων παραγραφής των εγκλημάτων διαφθοράς, καθώς και η υλοποίηση του ελάχιστου εθνικού εισοδήματος, θα ψηφιστούν από τη βουλή τον Φεβρουάριο ή «το αργότερο τον Μάρτιο» (επιβεβαιώνοντας την προ ολίγων εβδομάδων εκτίμησή μας ότι η ψήφιση των κρίσιμων μέτρων αναβάλλεται για το νέο χρόνο…). Κι από την άλλη του απαντά ο εκπρόσωπος της Λέγκας ότι «το πιθανότερο είναι τα μέτρα να έρθουν για ψήφιση στη βουλή προς τον Ιούλιο»! Ανάλογα φανερές ήταν οι ενδοκυβερνητικές αντιθέσεις και στην ψηφοφορία για την άρση ασυλίας του (νεοφασιστικής καταγωγής, και νυν μπερλουσκονικού) γερουσιαστή Μαουρίτσιο Γκάσπαρι, που κατηγορούνταν για συκοφαντική δυσφήμηση: οι 5 Αστέρες ψήφισαν υπέρ της άρσης, η Λέγκα, μαζί βέβαια με τη «φιλοευρωπαϊκή» αντιπολίτευση, κατά…
Με δυο λόγια, όλες οι αντιμαχόμενες πλευρές (τόσο σε ευρωπαϊκό όσο και σε εσωτερικό επίπεδο) προτιμούν να απωθήσουν όσο γίνεται στο μέλλον το όποιο ξεκαθάρισμα λογαριασμών, έχοντας η καθεμιά στο νου της το πώς θα φτάσει σε καλύτερες θέσεις ενόψει της κούρσας των ευρωεκλογών. Άλλωστε το στρατόπεδο της ευρωκρατίας έχει κι αυτό τα δικά του μεγάλα προβλήματα, με το Βερολίνο αποδυναμωμένο (συνεχίζεται η δημοσκοπική πτώση των 3 κομμάτων του Μεγάλου Συνασπισμού), τους ρυθμούς ανάπτυξης να μην επιβεβαιώνουν τις προσδοκίες (για πρώτη φορά εδώ και χρόνια σημειώνεται μείωση του γερμανικού ΑΕΠ) και τη διαρκή εμφάνιση νέων, και αντιτιθέμενων μεταξύ τους, ομαδοποιήσεων**. Αυτό εξηγεί και τη μέχρι στιγμής απραξία του Ντράγκι και της ΕΚΤ μπροστά στην ιταλική «απειθαρχία», γεγονός που ευνοεί τη συγκράτηση των spreads σε διαχειρίσιμα από όλους επίπεδα, όπως και την έλλειψη πανικού στο ιταλικό Χρηματιστήριο παρά την απόρριψη του ευρωπαϊκού τελεσίγραφου από τη Ρώμη. Πάντως αυτή καθαυτή η άρνηση της (κατά τα άλλα γεμάτης αντιθέσεις) ιταλικής κυβέρνησης να υποταχθεί, αποτελεί ένα ακόμη δείγμα του γεγονότος ότι η «γερμανική Ευρώπη», που επέβαλε δια ροπάλου μια ασφυκτική πολιτική σε όλα τα κράτη μέλη, έχει θαμπώσει για τα καλά. Κι έχουν αυξηθεί, επομένως, οι δυνατότητες μιας διαφορετικής πορείας – για όποιον θέλει να τις αδράξει!
* Βλ. «Ευρωκρατία: Δύο μέτρα, πέντε σταθμά… ένας στόχος» (φύλλο 429, σελ. 23).
** Βλ. «Ομίχλη στη Ευρώπη» (φύλλο 429, σελ. 22).
Όλη η «καλή κοινωνία» κατά των 5 Αστέρων
Χαρακτηριστικό παράδειγμα της προσπάθειας των πάντων να απαλλαγούν από το αγκάθι των 5 Αστέρων ήταν η πρόσφατη κινητοποίηση 30 χιλιάδων Τορινέζων υπέρ(!) του λεγόμενου τρένου υψηλής ταχύτητας μεταξύ Τορίνο-Λιόν, που είναι το μοναδικό «μεγάλο έργο» στο οποίο οι 5 Αστέρες ακόμη αντιτίθενται – από κοινού με μαζικά κοινωνικά κινήματα, όπως το NO TAV.
► Ποιοι εμφανίστηκαν να πρωτοστατούν στη διαδήλωση υπέρ του TAV (που στην πραγματικότητα αφορά τη μεταφορά εμπορευμάτων και όχι επιβατών), η κατασκευή του οποίου υποτίθεται ότι θα αναζωογονήσει έναν παρακμάζοντα Βορρά; Οι κοροϊδευτικά αποκαλούμενες 7 μανταμίτσες, δηλαδή 7 κυρίες της «καλής κοινωνίας» (στελέχη τραπεζών, εταιριών, πανεπιστημίων και του… Ρόταρι Κλαμπ) που προμοτάρονται από τα μεγάλα ιταλικά ΜΜΕ ως εκπρόσωποι της προόδου και της ανάπτυξης – κόντρα στους «αναχρονιστικούς» 5 Αστέρες.
► Και ποιοι στήριξαν τη διαδήλωση υπέρ του (άχρηστου) μεγάλου έργου; Όλοι! Τα «κεντροαριστερά» και «αριστερά» συνδικάτα, η Φόρτσα Ιτάλια του Μπερλουσκόνι, το Δημοκρατικό Κόμμα του Ρέντσι, οι ακροδεξιοί Αδελφοί της Ιταλίας της Μελόνι… Δηλαδή σύμπαν το «αντιλαϊκίστικο» τόξο. Και ποιος άλλος; Μα, η κατά τα άλλα λαϊκίστικη συγκυβερνώσα Λέγκα του Σαλβίνι! Όλοι μαζί με συνθήματα εναντίον των 5 Αστέρων, οι οποίοι «υποστηρίζουν ακραία κινήματα» και «υπονομεύουν την ανάπτυξη»… Εδώ αξίζει να ειδωθούν δύο δεδομένα:
► Το πρώτο αφορά την πάγια (μέχρι που βρέθηκαν στα κυβερνητικά έδρανα…) αντίθεση των 5 Αστέρων στα λεγόμενα «μεγάλα έργα». Η στάση αυτή εδραζόταν στο γεγονός ότι πρόκειται για έργα που ωφελούν μονάχα την επέκταση της διαφθοράς, με τεράστιες μίζες για τους διαπλεκόμενους, περιβαλλοντική καταστροφή και μηδενικό όφελος για την κοινωνία. Για παράδειγμα το συγκεκριμένο έργο θα είναι μια τρίτη σιδηροδρομική γραμμή παράλληλη με δύο ήδη υφιστάμενες, τη στιγμή που τα τρένα μεταφοράς εμπορευμάτων πηγαινοέρχονται άδεια.
► Ότι τα κοντέινερ είναι άδεια έχει εξήγηση, κι αποτελεί το δεύτερο δεδομένο: το πάλαι ποτέ λίκνο της ιταλικής βιομηχανίας (και της εξίσου πάλαι ποτέ ιταλικής Αριστεράς…) πλέον δεν παράγει σχεδόν τίποτα. Η Φίατ ουσιαστικά έχει βάλει λουκέτο στις περισσότερες εγκαταστάσεις της στον ιταλικό βορρά. Η θυγατρική της, η Μανιέτι-Μαρέλι, πουλήθηκε στους Γιαπωνέζους. Ακόμη και η παραδοσιακή σοκολατοβιομηχανία Περνιγκότι αγοράστηκε από μια… τουρκική εταιρία, που σχεδιάζει να μεταφέρει την παραγωγή στην Κωνσταντινούπολη!
► Πάνω σε αυτά πατάνε οι 7 κυρίες (δηλαδή το πολιτικό-επιχειρηματικό μπλοκ, περιλαμβανομένης της Λέγκας, που τις χρησιμοποιεί ως βιτρίνα) για να κινητοποιήσουν ένα τμήμα των λαϊκών στρωμάτων το οποίο, πανικόβλητο από την ανεργία και την εγκατάλειψη, κυριολεκτικά αρπάζεται από τα μαλλιά του για να «σωθεί». Και τη νύφη πληρώνουν πάλι οι παλινωδούντες 5 Αστέρες. Ενδεικτικά, μόλις προχθές ο Ντι Μάιο «άδειασε» τους συντρόφους του (και βάθυνε το ρήγμα με το κίνημα ΝΟ TAV) δηλώνοντας έτοιμος να συναντηθεί με τις 7 κυρίες…
