Η νέα στήλη της εφημερίδας που ξεκινά το ταξίδι της σήμερα, έχει ως στόχο την κριτική παρουσίαση της εξέλιξης των οικονομικών μεγεθών που επηρεάζουν άμεσα ή έμμεσα τη ζωή μας.
Η πρεμιέρα της συμπίπτει με την έναρξη της νέας χρονιάς που θα καθορίσει σε μεγάλο βαθμό την πορεία της πατρίδας μας για πολλές δεκαετίες.
Ως πρώτο εράνισμα επελέγη η ακτινογραφία του δημοσίου χρέους καθώς η διαχείρισή του θα αποτελέσει, ανεξάρτητα από τις πολιτικές εξελίξεις, κεντρικό ζήτημα για το 2014.
Ιστορικό: Το ύψος του δημοσίου χρέους κυμαινόταν τα τελευταία χρόνια, περίπου στο 100% του Α.Ε.Π. και οι πληρωμές που γίνονταν για την εξυπηρέτησή του απομυζούσαν σημαντικούς πόρους από την ελληνική οικονομία. Μόνο τη δεκαετία 2000-2009, το ελληνικό κράτος κατέβαλε στους πιστωτές του το ποσό των 198.780 εκατ. ευρώ για χρεολύσια και το ποσό των 98.555 εκατ. ευρώ για τόκους και παράλληλες δαπάνες. Παρά τις ανωτέρω καταβολές, το 2009 το δημόσιο χρέος ανερχόταν σε 299.690 εκατ. ευρώ ποσό ελάχιστα υψηλότερο από το σύνολο των καταβολών για χρεολύσια και τόκους (297.335 εκατ. ευρώ). Ακόμη και μετά το ξέσπασμα της κρίσης, από το 2010 μέχρι και το 2013, οι καταβολές στους πιστωτές συνεχίστηκαν και ανήλθαν σε 85.061 εκατ. Ευρώ για χρεολύσια και σε 48.575 εκατ. ευρώ για τόκους.
Ποιοι κατέχουν το δημόσιο χρέος: Μετά το «κούρεμα» και την επαναγορά των ομολόγων, το 77% του δημόσιου χρέους οφείλεται σε κράτη-μέλη της Ευρωζώνης και στο ΔΝΤ, ενώ ομόλογα ύψους 56.675 εκατ. ευρώ βρίσκονται στην κατοχή της ΕΚΤ, των ευρωπαϊκών κεντρικών τραπεζών, της Ευρωπαϊκής Τράπεζας Επενδύσεων (ΕΤΕπ.) και της Ευρωπαϊκής Ένωσης (Ε.Ε.) καθώς εξαιρέθηκαν από το «κούρεμα» (σε αντίθεση με τα ομόλογα που κατείχαν τα ασφαλιστικά ταμεία, τα νοσοκομεία, τα ΑΕΙ κ.ά.).
Η σημερινή κατάσταση: Το 2013 εκτιμάται ότι το σύνολο του δημόσιου χρέους θα ανέλθει σε 321.000 εκατ. ευρώ ή 175,5% του ΑΕΠ και θα είναι αυξημένο κατά 17.072 εκατ. ευρώ σε σύγκριση με το 2012 (303.928 εκατ. ή 156,9% του ΑΕΠ). Για το 2014 προβλέπεται ότι το δημόσιο χρέος θα κυμανθεί στα ίδια περίπου επίπεδα (320.000 εκατ. ευρώ ή 174,8% του ΑΕΠ). Η πρόβλεψη θεωρείται επισφαλής, καθώς συνδυάζεται με την επίτευξη μακροοικονομικών στόχων (αύξηση του Α.Ε.Π. κατά 0,6% – επίτευξη πρωτογενούς πλεονάσματος 1,6%) και την εκποίηση δημόσιας περιουσίας (προσδοκώμενα έσοδα 3,33 δισ. ευρώ).
Η χρονική διάρκεια: Μετά το «κούρεμα» και την επαναγορά των ομολόγων, η χρονική διάρκεια αποπληρωμής του χρέους επιμηκύνθηκε σημαντικά (μέχρι το 2057) με αποτέλεσμα η μέση διάρκεια να ανέρχεται σε 16,17 έτη και το 76,5% να έχει λήξεις πέραν της πενταετίας. Η χρονική επιμήκυνση της λήξης σημαίνει ότι επιβαρύνονται οι επερχόμενες γενιές, αυτές των οποίων το μέλλον υποθηκεύεται σήμερα με πολλούς τρόπους (νεανική ανεργία, κατάρρευση της σταθερής απασχόλησης, μετατροπή της χώρας σε διαμετακομιστικό κέντρο και γηροκομείο των πλούσιων βορειοευρωπαίων κ.ά.).
Το επιτόκιο δανεισμού: Ο κ. Στουρνάρας επαίρεται επανειλημμένα ότι το μέσο επιτόκιο που βαρύνει τα δάνεια που έχει λάβει η χώρα από τον Μηχανισμό Στήριξης είναι εξαιρετικά χαμηλό (2,3%), στα όρια του χαριστικού. Αποκρύβει επιμελώς ότι:
1. Το επιτόκιο της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας (ΕΚΤ) έχει μειωθεί στο 0,25% από 2% που ήταν το 2009. Άρα, όχι μόνο δεν πρόκειται για χαριστικό επιτόκιο αλλά ενώ το 2010 το μέσο επιτόκιο (4,3%) ήταν τέσσερις φορές περίπου μεγαλύτερο από το επιτόκιο της ΕΚΤ (1%), σήμερα είναι εννιά φορές υψηλότερο.
2. Το πραγματικό επιτόκιο δανεισμού βαρύνεται με το ύψος του αποπληθωρισμού που προβλέπεται για το 2014 να είναι στο 1,5%. Άρα, το πραγματικό μέσο επιτόκιο διαμορφώνεται στο 3,6%, ένα ποσοστό δυσβάσταχτο για τα οικονομικά δεδομένα της ελληνικής οικονομίας.
3. Το 71,6% του δημόσιου χρέους εκτοκίζεται με κυμαινόμενο επιτόκιο. Στη σημερινή συγκυρία αυτό είναι ευνοϊκό (λόγω των χαμηλών επιτοκίων βάσης) αλλά με δεδομένη τη χρονική διάρκεια του δανεισμού μπορεί να μετατραπεί σε βόμβα στα θεμέλια της πραγματικής οικονομίας.
Τι θα πληρώσουμε για το 2014: Σύμφωνα με την εισηγητική έκθεση του Προϋπολογισμού για το 2014, οι δαπάνες εξυπηρέτησης του δημόσιου χρέους εκτιμάται ότι θα ανέλθουν σε 18.997 εκατ. ευρώ στα οποία θα πρέπει να προστεθούν οι δαπάνες για την αναχρηματοδότηση των εντόκων γραμματίων (συνολικού ύψους 14.950 εκατ. ευρώ) και οι τόκοι συνολικού ύψους 6.150 εκατ. ευρώ. Από τις δαπάνες εξυπηρέτησης του χρέους ποσό 5.225,5 εκατ. ευρώ αφορά στην ενίσχυση των τραπεζών (πρόγραμμα Αλογοσκούφη) και ποσό 10.037 εκατ. ευρώ σε ομόλογα που έχουν στην κατοχή τους η ΕΚΤ, η ΕΤΕπ. και η Ε.Ε. Δηλαδή, μία αναστολή στην αποπληρωμή των χρεολυσίων και των τόκων για το 2014 θα απελευθέρωνε πόρους συνολικού ύψους άνω των 25 δισ. ευρώ για τη χρηματοδότηση ενός προγράμματος δημοσίων επενδύσεων και την κάλυψη βασικών αναγκών των πολιτών.
Από τα στοιχεία που παρατέθηκαν προκύπτει, αβίαστα, το συμπέρασμα ότι το ελληνικό δημόσιο χρέος δεν είναι βιώσιμο και δεν υπάρχει άλλη λύση πέραν αυτής της διαγραφής του μεγαλύτερου μέρους του και της σύνδεσης της αποπληρωμής του υπολοίπου με ρήτρα ανάπτυξης.
Ερανιστής: Γιώργος Τοζίδης
