Συκοφαντώ, απαξιώνω και κατόπιν διαλύω…
Το πανεπιστήμιο, καθ’ όλη τη διάρκεια του χρόνου διακυβέρνησης της χώρας από το κόμμα που ανέβηκε στην εξουσία εξαπατώντας το λαό με το «λεφτά υπάρχουν», για να οδηγήσει αυτή τη χώρα σε μια ανελέητη οικονομική, κοινωνική και ηθική απαξίωση, δέχθηκε πρωτοφανή και αδικαιολόγητη επίθεση. Οι διατιθέντες πόροι μειώθηκαν κατά 70%, την ίδια στιγμή που το υπουργείο ετοιμάζεται να διαθέσει κουπόνια δωρεάν εγγραφής σε ιδιωτικά ΙΕΚ και κολέγια! Οι πανεπιστημιακοί λοιδωρήθηκαν ότι χαρακτηρίζονται από αναξιοκρατία, διαφθορά και νεποτισμό (το να βγαίνει η κατηγορία του νεποτισμού από πολιτικούς είναι τουλάχιστον φαιδρό: πες τα μου να μη στα πω). Και αυτό έγινε γιατί, για να μπορέσουν να επιβάλουν τις νεοφιλελεύθερες αλλαγές, έπρεπε πρώτα να παρουσιάσουν ως προβληματική τη λειτουργία του πανεπιστημίου. Και επιδόθηκαν σε μια χωρίς προηγούμενο ανήθικη συκοφάντησή του και των λειτουργών του. Όταν έχεις ένα μεγάλο φυτό που σου πιάνει το χώρο, πρέπει να το αφήσεις απότιστο, να του βάλεις ζιζάνια να το διαβρώσουν, να μαραθεί για να μπορέσεις να το αντικαταστήσεις….
Η αλήθεια για τα ελληνικά πανεπιστήμια είναι τελείως διαφορετική όμως. Παρ’ ότι τα διατιθέμενα κονδύλια για την εκπαίδευση είναι από τα χαμηλότερα στον κόσμο, τα ελληνικά πανεπιστήμια έχουν μια αξιοπρεπή εικόνα: πολλά από τα πανεπιστήμια της χώρας, ιδίως τα ιστορικά (Καποδιστριακό, Αριστοτέλειο, ΕΜΠ κ.ά.) κατατάσσονται στα καλύτερα πανεπιστήμια, διεθνώς. Για παράδειγμα, το ΕΜΠ κατέλαβε τη 17η θέση μεταξύ 100 ερευνητικών ιδρυμάτων στην Ευρωπαϊκή Κατάταξη Έρευνας. Και δεν είναι το μόνο!
Η αλήθεια είναι ότι οι Έλληνες πανεπιστημιακοί παράγουν σημαντικό επιστημονικό έργο. Πρόσφατη μελέτη του Εθνικού Κέντρου Τεκμηρίωσης αποδεικνύει ότι το 2007 το έργο των Ελλήνων πανεπιστημιακών κατατάσσεται στη 17η θέση μεταξύ των χωρών μελών του ΟΟΣΑ, παρά το γεγονός ότι -σε αντίθεση με την πεποίθηση της κοινής γνώμης- είναι από τους πιο κακοπληρωμένους στις χώρες αυτές.
Η αλήθεια είναι ότι, παρά το χαμηλά κονδύλια που διατίθενται στα πανεπιστήμια, ένα υψηλό ποσοστό, από τα υψηλότερα στην Ευρώπη, πάνω από 70% των αποφοίτων Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης εισέρχονται σε αυτά και μορφώνονται. Και οι απόφοιτοι των ελληνικών πανεπιστημίων γίνονται δεκτοί με προθυμία για μεταπτυχιακές σπουδές από πανεπιστήμια του εξωτερικού, όπου και διακρίνονται.
Και όλα αυτά με τις πλείστες όσες δυσκολίες, αφού λόγω υποχρηματοδότησης, οι υποδομές των πανεπιστημίων υπολείπονται και τα πανεπιστήμια έχουν γίνει δέκτες κομματικών παρεμβάσεων, με τις όποιες στρεβλώσεις δημιουργεί αυτό (δημιουργία τμημάτων διάσπαρτων στη χώρα για πολιτικούς λόγους, προώθηση όχι των «αρίστων» αλλά των προθύμων κ.λπ.).
Η εκπαίδευση παραδίδεται στις αγορές
Το νομοσχέδιο για την Τριτοβάθμια είναι αντισυνταγματικό, αντι-επιστημονικό, αντικοινωνικό και προωθείται με ανήθικους τρόπους. Επιδιώκει να απαξιώσει τις σπουδές και τα επαγγελματικά δικαιώματα των αποφοίτων, να χειραγωγήσει τους πανεπιστημιακούς και να παραδώσει τα πανεπιστήμια στις αγορές και την εξυπηρέτηση των οικονομικών τους συμφερόντων.
Αυτό, όμως, που πρέπει να γίνει κατανοητό από την κοινωνία είναι ότι με το νομοσχέδιο αυτό, μετά και τα ψηφισθέντα νομοσχέδια για την Πρωτοβάθμια και τη Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση (με το κλείσιμο σχολείων, την κατάργηση του ΟΕΔΒ, την άμεση υπαγωγή του Παιδαγωγικού Ινστιτούτου και άλλων οργανισμών στο υπουργείο κ.ά.) τίθενται οι ολοκληρωτικές βάσεις της νεοφιλελεύθερης επίθεσης κατά της Παιδείας της χώρας συνολικά. Αυτήν την εποχή¹, η δημόσια, δωρεάν εκπαίδευση θεωρείται χώρος που πρόκειται να συρρικνωθεί. Η εκπαίδευση μέλλει να παραδοθεί στις αγορές που την χρησιμοποιεί αφενός κερδοσκοπικά, αφετέρου για να οδηγήσει την κοινωνία να ενστερνιστεί τη νεο-τελεολογία του «αναπόδραστου» της υποταγής της κοινωνίας στην αγορά. Η εκπαίδευση πάντα εξυπηρετούσε τις ανάγκες της κοινωνίας. Τώρα καλείται να εξυπηρετήσει τις επιταγές της αγοράς. Η αλλαγή της βασικής αυτής αποστολής της εκπαίδευσης, για πρώτη φορά στην ανθρώπινη ιστορία, είναι ένα τρομαχτικό γεγονός.
Αυτό σημαίνει ότι η Παιδεία είναι εχθρός του συστήματος και η εκπαίδευση θα παρέχει μόνο περιορισμένη και εγγυημένη από το σύστημα εξειδικευμένη γνώση, όχι μόρφωση, εφόσον με Παιδεία και κριτική σκέψη ο πολίτης θα μπορούσε, εν δυνάμει, να κρίνει και να επικρίνει ακόμη και να επαναστατήσει εναντίον της απανθρώπισης που βρίσκεται σε εξέλιξη. Αυτό συνιστά μια από τις σοβαρότερες απειλές για την κοινωνία, διότι χωρίς Παιδεία, κριτική σκέψη και κριτική συνείδηση, αλλά και χωρίς αντίσταση, δεν θα υπάρχει βάση για την ανατροπή αυτής της κατάστασης.
Η εκπαίδευση επηρεάζεται από όλους τους κοινωνικούς τομείς, αλλά είναι ο μόνος τομέας που μπορεί να επηρεάσει όλους τους κοινωνικούς τομείς. Οι αγορές το γνωρίζουν αυτό. Η κοινωνία, όμως, έχει πλήρη επίγνωση του κινδύνου;
¹ Έχω μια αφελή ερώτηση: αν ο νεοφιλελευθερισμός είναι τόσο καλό πράγμα, γιατί τότε οι νεοφιλελεύθερες χώρες είναι αυτές που είναι σε κίνδυνο χρεοκοπίας;
* Η Μαρία Νικολακάκη είναι Επίκουρος Καθηγήτρια του Πανεπιστημίου Πελοποννήσου.
