«Ο πόλεμος εδώ και χρόνια έχει μεταφερθεί στις super Πόλεις-μαντριά ανάμεσα στις διάφορες οικονομικό κοινωνικές οικιστικές ζώνες: των καταφρονεμένων περιφερειακών εναντίον των μεσαίων και μικροαστικών μετατρέποντας σε πεδία μάχης τα απαξιωμένα κέντρα αυτών των πόλεων όπου κυκλοφορούν μόνο τουρίστες και στελέχη επιχειρήσεων…
Η διάχυτη βία είναι ανάλογης ποιότητας: το κράτος σκοτώνει απλά για μη συμμόρφωση και ο πληβείος για το χαβαλέ του μή μέλλοντος…
Η ευκαιρία μιας επαναθέσμισης από τη μεριά των μη εχόντων έχει χαθεί μέσα στο νέον αναλφαβητισμό και την επιστροφή σε αρχαϊκές μορφές φασισμού….”
Νίκος Ζήβας, «Το Αίμα της Μνήμης»
Το κείμενο αυτό συνοδεύει την εικόνα που έχουμε διαλέξει σήμερα για τη στήλη. Είναι ένα από τα έργα του Νίκου Ζήβα από την Γλυπτική Έκθεση – Εγκατάσταση στον χώρο της συλλογής Μνημείων Νεώτερης Αρχιτεκτονικής Κωνσταντίνου Ζήβα – Δήμου Χαλανδρίου με τίτλο «Το αίμα της μνήμης» που εγκαινιάζεται αυτή τη Δευτέρα στις 8 το βράδυ.
Για τους Χαλανδραίους –και όχι μόνον– ο συγκεκριμένος χώρος είναι σημείο αναφοράς με πολυποίκιλα συνδηλούμενα. Από τις φωτογραφίες των έργων που έχουν ήδη δημοσιευτεί μπορεί κανείς να δει πως η έκθεση που ξεκινά τη Δευτέρα το ταξίδι της δεν είναι απλώς ένα ακόμη εικαστικό δρώμενο, αλλά και μια πολιτική παρέμβαση με δεδομένο το ξεπούλημα του Πολιτισμού που κορυφώνεται τα τελευταία χρόνια και παράλληλα μια αναφορά στα όσα συμβαίνουν στη σημερινή Ευρώπη.
Διαβάζω στην παρουσίαση της έκθεσης:
«…Το βίαια τσακισμένο ή κομματιασμένο ανθρώπινο έργο ως θέμα των εικαστικών τεχνών (αλλά και της λογοτεχνίας) είναι παλαιό και σε τελευταία ανάλυση κλασικό, χωρίς ποτέ να χάνει τη δύναμή του, δηλαδή την ικανότητά του να συγκινεί. Η σπασμένη μαρμάρινη κολόνα, ένα από τα συγκινητικότερα ευρήματα του ρομαντισμού, παρά τις επαναλήψεις της, ή ίσως χάρις σε αυτές, ανήκει στα λειτουργικότερα μέρη του φραστικού και του εικαστικού μας λεξιλογίου. Παρόμοια είναι και τα θέματα της κομμένης γέφυρας, του ρημαγμένου ερειπίου, του σχισμένου δέντρου, της γκρεμισμένης πόρτας… Τα αίτια ποικίλλουν: φυσικές καταστροφές, πόλεμος, ή απλώς εν καιρώ ειρήνης εύκολη επιδίωξη οικονομικού κέρδους. Ερμηνείες και συμβολισμοί επίσης ποικίλλουν (ματαιότητα των εγκοσμίων, πανδαμάτωρ χρόνος, αναπόφευκτο πεπρωμένο, αμαρτία και τιμωρία, φρίκη του πολέμου, άδικος θάνατος κ.α.), εκείνο όμως που μένει πάντοτε ίδιο είναι η αποτυπωμένη στην ύλη βία και η εικόνα θανάτου ή φόνου. Πληγές που στα μάρμαρα δεν επουλώνονται συντηρούν καλύτερα την ανάμνηση της μεγάλης κακοτυχίας, της τραγωδίας ή της ενίοτε ασυγχώρητης αφροσύνης. Δεν είναι σπάνιες οι στιγμές που βλέποντας τα αποτυπώματα αυτής της βίας νομίζουμε ότι ακούμε την αντήχηση του σεισμού, του πυροβόλου, της σιδερένιας βαριάς ή του εκσκαφέα και καθώς οι πληγές χαίνουν μπροστά μας ανοικτές νομίζουμε ότι βλέπουμε αίματα να ρέουν από αυτά τα σώματα και ας είναι μαρμάρινα. Αλλά έτσι συμβαίνει με το αίμα της μνήμης… και έτσι «Το Αίμα της Μνήμης» είναι ένας εύλογος τίτλος για την γλυπτική έκθεση – εγκατάσταση των τραυματισμένων μαρμάρων του Νίκου Ζήβα, στον χώρο της συλλογής Μνημείων Νεώτερης Αρχιτεκτονικής της οικογένειας του Κωνσταντίνου Ζήβα και του Δήμου Χαλανδρίου που την συνδιαχειρίζεται. Σ ‘αυτόν τον χώρο, γεννήθηκαν τα μάρμαρα αυτής της έκθεσης και φιλοξενούνται μαζί με πολλά άλλα, τα οποία διασώθηκαν ως αποσπάσματα από την λαίλαπα των κατεδαφίσεων εξ αιτίας της αντιπαροχής των μεταπολεμικών χρόνων και του «ήθους» που επικράτησε απέναντι στον νεώτερο πολιτισμό μας. Οι πληγές των εκθεμάτων (όλα από την συλλογή αποσπασμάτων νεότερης αρχιτεκτονικής της οικογένειας Ζήβα), παραπέμπουν επίσης στην ιστορική καταστροφή, που το περασμένο έτος συμπλήρωνε την εκατονταετή επέτειό της, αλλά και στις νεώτερες εθνικές μας περιπέτειες ή σε κάποια χοντρά μεταπολεμικά λάθη μας…»
Για την ίδια έκθεση γράφει -μεταξύ άλλων- κι ο Μανόλης Κορρές:
«… Και έτσι Αίμα της Μνήμης μπορεί να είναι ένας εύλογος τίτλος για την έκθεση ορισμένων τραυματισμένων μαρμάρων σε έναν προσφυγικό καταυλισμό διασωθέντων υλικών ωραίων αλλά άτυχων κτισμάτων, θυμάτων της απονιάς των πρωταγωνιστών της μεταπολεμικής ανοικοδόμησης. Καταυλισμός, ή άλλως συγκέντρωση ομοιοπαθών μελών σε μια αυλή, αυτήν της Συλλογής Ζήβα. Ο χώρος, παρά τον επιθετικό θόρυβο της λεωφόρου, εμπνέει κατάνυξη και περισυλλογή όπως συνήθως συμβαίνει στα κοιμητήρια, ιδίως τα πολύ παλαιά. Από αυτά διαφέρει μόνον κατά το ό,τι δεν περιέχει ταφές…
…Στην παρούσα περίπτωση ο Νίκος Ζήβας αναγνωρίζει και αναδεικνύει, την εξόχως συγκλονιστική, έως θανάτου, κακοποίηση των μαρμάρινων επιτευγμάτων-τεκμηρίων μιας πρόσφατης εποχής. Κακοποίηση η οποία δίπλα στο εγγενές μνημονικό και συγκινησιακό φορτίο τους προσθέτει ένα ακόμη, εκείνο του αίματος της μνήμης…»
Γνωρίζοντας ήδη τον χώρο, στον οποίο έχουν πραγματοποιηθεί εξαιρετικές και εμβληματικές εκθέσεις όπως αυτή με τα έργα του Θεόδωρου Παπαγιάννη, τα λόγια του κυρίου Κορρέ πραγματικά απηχούν αυτό που νιώθει κι ο επισκέπτης.
Γύρω, απαστράπτοντας κτίρια και Ιατρικά Κέντρα, μνημεία της σύγχρονης βαρβαρότητας, λίγο πριν από την περιοχή που κάποτε είχε ονομαστεί «Βωβούπολη» από τα αναρίθμητα κτίρια του Βωβού – κιτς με υπογραφή.
Απέναντι το σύγχρονο μνημείο της κατανάλωσης, ένας ναός του Καπιταλισμού, το Golden Hall, το Mall της ανώτερης αστικής τάξης (ή αυτών που φαντασιώνονται πως κάποτε θα γίνουν μέλη της).
Μέσα σε όλα αυτά όαση ο χώρος της οικογένειας Ζήβα
Η αντίσταση καμιά φορά, μπορεί να είναι ένα μάρμαρο που ματώνει…
INFO
Εγκαίνια 10 Ιουλίου 2023 στις 8.00 το βράδυ
Συλλογή Κωσταντίνου Ζήβα – Δήμου Χαλανδρίου (Η Μάντρα του Ζήβα) Λεωφ.Κηφισίας & Παντανάσσης γωνία, έμπροσθεν Ιδρύματος Χατζηκώνστα, Χαλάνδρι.
Ώρες λειτουργίας καθημερινά 10.00 – 20.00. Τηλ.επικοινωνίας: 210 6830648, 6936531703
Φωτογραφίες: Ηλίας Γεωργουλέας
