Ερανιστής: Γιώργος Τοζίδης
Στο τεύχος Ιανουαρίου του περιοδικού Monthly Review δημοσιεύθηκε άρθρο του Christian Fuchs (1) με τίτλο Digital Labor and Imperialism (Ψηφιακή Εργασία και Ιμπεριαλισμός), στο οποίο ο συγγραφέας αναδεικνύει τις ομοιότητες του ιμπεριαλισμού του 21ου αιώνα με αυτόν του 20ου, που εύστοχα ανέδειξαν με τις μελέτες τους ο Λένιν (Ιμπεριαλισμός, ανώτατο στάδιο του καπιταλισμού»), ο Μπουχάριν (Ιμπεριαλισμός και παγκόσμια οικονομία) και η Λούξεμπουργκ (Συσσώρευση του κεφαλαίου).
Οι παγκόσμιες επικοινωνίες, με τη μορφή του τηλέγραφου και των διεθνών πρακτορείων ειδήσεων, έπαιζαν ήδη ρόλο στον ιμπεριαλισμό τον καιρό του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου, συμβάλλοντας στην οργάνωση του εμπορίου, των επενδύσεων, της συσσώρευσης, της εκμετάλλευσης της εργασίας και του ίδιου του πολέμου. Εκατό χρόνια αργότερα, έχουν αναδυθεί ποιοτικά διαφορετικά εργαλεία πληροφόρησης και επικοινωνίας όπως οι υπερυπολογιστές, το Διαδίκτυο, οι φορητοί υπολογιστές, τα κινητά τηλέφωνα και τα κοινωνικά μέσα δικτύωσης. Αλλά, όπως και στο παρελθόν, η υπερεκμετάλλευση της εργασίας στην περιφέρεια είναι αυτή που παράγει τα υπέρογκα κέρδη των δυτικών, κυρίως, πολυεθνικών (βλέπε σχετικό πίνακα).
Είναι χαρακτηριστικό το παράδειγμα της Apple. Σύμφωνα με τον κατάλογο του περιοδικού Fortune, η Apple είναι η 12η μεγαλύτερη πολυεθνική εταιρία. Τα κέρδη της αυξήθηκαν από 37 δισ. το 2013 σε 44,5 δισ. δολάρια το 2015. Το 56% των πωλήσεων της εταιρίας προέρχεται από τα iPhones, το 17% από τα iPads, το 13% από τα Macs και οι υπόλοιπες πωλήσεις αφορούν στα iTunes και λοιπές υπηρεσίες. Το μερίδιο της αμοιβής των Κινέζων εργατών στην τιμή του iPhone είναι μόλις 1,8% ενώ τα κέρδη της Apple αντιστοιχούν στο 58,5% της τιμής και των προμηθευτών της, μεταξύ των οποίων και η ταϊβανέζικη εταιρία Foxconn (τρίτου μεγαλύτερου εργοδότη στον κόσμο, που έγινε γνωστή λόγω των δεκαεπτά αυτοκτονιών εργατών της το 2010) στο 14,3% της τιμής. Δηλαδή, ένα iPhone6Plus δεν κοστίζει 299 δολάρια εξαιτίας του κόστους εργασίας αλλά λόγω των υπερκερδών της Apple που κερδίζει 175 δολάρια περίπου από την πώλησή του. Το υψηλό κόστος των προϊόντων της «νέας» οικονομίας οφείλεται στους ίδιους παράγοντες με αυτούς της «παλιάς»: στην υψηλή κερδοφορία και την υπερεκμετάλλευση της εργασίας.
Το παράδειγμα της Apple έχει και άλλες πλευρές τις οποίες ανέδειξε στο εξαιρετικό βιβλίο της, Το Επιχειρηματικό Κράτος-Ανατρέποντας Μύθους (Εκδόσεις Κριτική) η Μ. Mazzucato. Τα προϊόντα της Apple έχουν σχεδιαστεί και κατασκευαστεί με τη χρήση των καινοτόμων τεχνολογιών, που έχουν αναπτυχθεί ευρέως μέσω της ομοσπονδιακής χρηματοδότησης και έρευνας. Ποια ήταν τα έσοδα του αμερικανικού Δημοσίου από την αξιοποίηση αυτών των καινοτομιών; Η Apple, όπως κάθε πολυεθνική που σέβεται τους μετόχους της, μετέφερε το μεγαλύτερο ποσοστό των κερδών της σε φορολογικούς παραδείσους με αποτέλεσμα να φορολογείται στις ΗΠΑ μόνο για το 30% των συνολικών κερδών της.
Υπερκέρδη για τις πολυεθνικές, μειούμενα δημόσια έσοδα για τα κράτη λόγω της φοροδιαφυγής τους, λιτότητα, φτώχεια και ανασφάλεια για τους λαούς, καταστροφή του περιβάλλοντος. Το δίλημμα «Σοσιαλισμός ή Βαρβαρότητα» είναι, όσο ποτέ, επίκαιρο.
(1) Καθηγητής Κοινωνικών Μέσων στο Πανεπιστήμιο του Westminster και συνεκδότης του περιοδικού Τriple: Communication, Capitalism & Critique.
www.gtozidis.wordpress.com
