επιμέλεια: Χριστόδουλος Δολαψάκης
«Μέσα σε μια πανδημία, σε μια κρίση δημόσιας υγείας -μια φορά στα εκατό χρόνια- με πρωτόγνωρες συνθήκες η ελληνική κυβέρνηση έχει επιτελέσει το καθήκον της».
Η παραπάνω δήλωση του υπουργού Υγείας –ο οποίος είναι παρών στα ΜΜΕ και στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης και εκκωφαντικά απών στις ενημερώσεις του υπουργείου για την πανδημία– συμπυκνώνει το έσχατο επιχείρημα που έχει απομείνει στην κυβερνητική αφήγηση προκειμένου να δικαιολογηθούν τα αδικαιολόγητα: Ζούμε μια πρωτόγνωρη υγειονομική κρίση, που συμβαίνει «μια φορά στα εκατό χρόνια», μπροστά στην οποία έχουν λυγίσει και τα πιο προηγμένα συστήματα υγείας και σε σχέση με τις υπόλοιπες αναπτυγμένες χώρες θρηνούμε (προς το παρόν) λιγότερους νεκρούς, οπότε κάναμε ό,τι ήταν δυνατόν να γίνει. Πράγματι η εικόνα της πανδημίας στις περισσότερες ευρωπαϊκές χώρες είναι εφιαλτική. Συστήματα υγείας των οποίων η λειτουργία θεωρούνταν παράδειγμα προς μίμηση έχουν καταρρεύσει και χώρες που αποτέλεσαν και αποτελούν προορισμό μετανάστευσης νέων Ελλήνων γιατρών θρηνούν χιλιάδες νεκρούς καθημερινά.
ΜΙΑ ΧΩΡΙΣ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΙΣΜΟ αποδοχή της αφήγησης περί «αντικειμενικά αναπότρεπτης» υγειονομικής κρίσης θα οδηγήσει σε έναν ιδιότυπο θανατο-διαγωνισμό, όπου το κριτήριο επιτυχίας θα είναι ο αριθμός των θανάτων ή ακόμα χειρότερα οι θάνατοι ανθρώπων που δεν ανήκουν σε «ευπαθείς ομάδες» – με τον ορισμό της ευπαθούς ομάδας να πλαταίνει αναλόγως τις πολιτικές σκοπιμότητες. Η απόπειρα για μια εις βάθος απάντηση στο ερώτημα «και τι θα μπορούσε δηλαδή να γίνει» (διότι το ερώτημα τίθεται καλοπροαίρετα όταν δε βγαίνει από τα κυβερνητικά χείλη) θα ήταν χρήσιμη ώστε ακόμα και εν μέσω μιας τρομερά δύσκολης συγκυρίας για τον ελληνικό λαό, το βλέμμα μας να στραφεί στο μέλλον. Υπάρχει η άμεση ζωτική και επιτακτική ανάγκη μέτρων για να μειωθούν τα κρούσματα, οι νοσηλευόμενοι, οι νεκροί, να ενισχυθεί το σύστημα υγείας, να προστατευτεί η κοινωνία σε οικονομικό επίπεδο. Είναι πλέον προφανές ότι η κυβέρνηση όχι μόνο «δεν επιτέλεσε το καθήκον της», αλλά συνεχίζει να μη δεσμεύεται στο παραμικρό και να πλειοδοτεί σε ψεύδη και ανακρίβειες.
Υπάρχει η άμεση ζωτική και επιτακτική ανάγκη μέτρων για να μειωθούν τα κρούσματα, οι νοσηλευόμενοι, οι νεκροί, να ενισχυθεί το σύστημα υγείας, να προστατευτεί η κοινωνία σε οικονομικό επίπεδο
Δίπλα σε αυτά υπάρχει και η ανάγκη αμφισβήτησης του «αναπότρεπτου» γιατί τότε ως αναπότρεπτα θα θεωρούνται κάποια από τα παρακάτω:
Τα συστήματα υγείας των ευρωπαϊκών χωρών να αδυνατούν να αντιμετωπίσουν υγειονομικές κρίσεις και καταστάσεις μεγάλης κλίμακας. Η απειλή νέων μεταδοτικών ιών και η εμπειρία από τις επιδημίες τέτοιων στις χώρες της Ασίας και της Αφρικής να μην λαμβάνεται υπόψη διότι δεν αφορά τον δυτικό κόσμο. Ο τρόπος ζωής, εργασίας και οικονομικής δραστηριότητας των ευρωπαϊκών χωρών να είναι τέτοιος που ευνοεί τη δημιουργία υγειονομικών κρίσεων. Το πλαίσιο κοινωνικής και οικονομικής ζωής ανέκαθεν να είναι «παθογόνο», διαδραματίζοντας κύριο ρόλο στη νοσηρότητα του πληθυσμού σε ψυχικό και σωματικό επίπεδο. Να αρκεί ένας ιός πιο μεταδοτικός από τη γρίπη για να αποκαλυφθεί το κυνικό δίλημμα «οικονομία ή υγεία» και να καταρρεύσουν τα συστήματα υγείας τα οποία μετατρέπονται σε «συστήματα μίας νόσου». Οι οικονομικές και κοινωνικές ανισότητες να μεγεθύνονται εν μέσω κρίσεων και οι πραγματικές ευπαθείς ομάδες να είναι οι φτωχοί, οι ηλικιωμένοι και οι μειονότητες. Όταν το σύστημα υγείας πιέζεται οι ευπαθείς ομάδες να θυσιάζονται και ο θάνατος να είναι σωματικός, οικονομικός και ψυχικός. Η αναπτυγμένη ιατρική επιστήμη να μη δίνει σημασία στη διασύνδεσή της με την πραγματική ζωή των ανθρώπων. Όσο πιο απομακρυσμένο από την κοινωνία είναι ένα σύστημα υγείας τόσο πιο αναπτυγμένο να θεωρείται. Όσο πιο απομακρυσμένος από την πραγματική ζωή είναι ένας επιστήμονας τόσο πιο ειδικός να θεωρείται. Η ιατρική της κοινότητας να μην είναι ελκυστική, αφού καθώς δεν προσφέρει δυνατότητα για καριέρα, δεν είναι αναγκαία ούτε χρήσιμη. Η κοινωνική πτυχή της ιατρικής επιστήμης να αποτελεί πλέον αντικείμενο μεταπτυχιακών και διδακτορικών και όχι πρακτικής και «ειδικοί» στη δημόσια υγεία να είναι οι επιδημιολόγοι. Συστήματα υγείας που δεν έχουν πλήρως ενσωματώσει τα παραπάνω να θεωρούνται καθυστερημένα.
ΕΑΝ ΛΟΙΠΟΝ προς το παρόν δε θρηνούμε τα χιλιάδες θύματα όπως άλλες χώρες που κατά τα άλλα πολιτικός και επιστημονικός κόσμος θεωρούν ως κοινωνικό και οικονομικό πρότυπο, αυτό δεν οφείλεται στην επιτέλεση του καθήκοντος της κυβέρνησης όπως δήλωσε ο κύριος υπουργός, αλλά σε χαρακτηριστικά που «αντικειμενικά και αναπότρεπτα» θεωρούνται «καθυστερημένα». Ας το θυμηθούμε αυτό την επόμενη φορά που θα μιλήσουμε για την ανάγκη «ανάπτυξης», «εκσυγχρονισμού», «μοντέρνας κοινωνίας». Εάν η αναπτυγμένη κοινωνία και το αναπτυγμένο σύστημα υγείας είναι γεμάτο εκβιασμούς, φόβο και θάνατο μάλλον χρειαζόμαστε κάτι διαφορετικό.
