Συνέντευξη στην Έλενα Κατσαρού. Οι Ισλανδοί, ύστερα από τις δυο νίκες τους σε αντίστοιχα δημοψηφίσματα, το 2010 και 2011, με τα οποία αρνήθηκαν να πληρώσουν τα χρέη των ιδιωτών τραπεζιτών και τις αποζημιώσεις που απαιτούσαν η βρετανική και η ολλανδική κυβέρνηση από την Ισλανδία, είναι σε καλύτερη θέση να αντιπαλέψουν τα προγράμματα λιτότητας καθώς και την επιζήμια για τη χώρα τους και τους εργαζόμενους ένταξη στην Ε.Ε. που προωθούν τα κυρίαρχα κόμματα.
Για όλες τις εξελίξεις και τη στάση του λαού της Ισλανδίας, μίλησε στο Δρόμο το ηγετικό στέλεχος του Red Forum, Thorvaldur Thorvaldsson, ο οποίος βρίσκεται στη χώρα μας συμμετέχοντας στο διεθνιστικό φεστιβάλ Resistance, ενώ συμμετείχε και στις διήμερες κινητοποιήσεις στην Πλατεία Συντάγματος.
Τα δημοψηφίσματα στην Ισλανδία κατάφεραν να ανατρέψουν τις πιέσεις να πληρώσει ο λαός τα ιδιωτικά χρέη…
Το δημοψήφισμα αφορούσε τη λεγόμενη διαπραγμάτευση για την επιστροφή από το ισλανδικό κράτος των χρημάτων Βρετανών και Ολλανδών καταθετών σε ιδιωτική ισλανδική τράπεζα που χρεοκόπησε το 2008. Η μεγαλύτερη μερίδα του κόσμου θεώρησε ότι δεν είμαστε υποχρεωμένοι να πληρώσουμε καθώς επρόκειτο για μια ιδιωτική τράπεζα και δεν θα έπρεπε να «σωθεί» από τον κόσμο, από την πολιτεία. Στο τέλος του 2009, ενώ η Βουλή είχε υιοθετήσει ένα νόμο όσον αφορά τις συνέπειες των διαπραγματεύσεων, ο πρόεδρος αποφάσισε να μην τον υπογράψει. Όπως ορίζει το Σύνταγμα της Ισλανδίας, ο πρόεδρος έχει το δικαίωμα να αρνηθεί να υπογράψει ένα νόμο και σε μια τέτοια περίπτωση, ο νόμος πρέπει να τεθεί σε δημοψήφισμα. Ακριβώς μετά την άρνηση του προέδρου να υπογράψει, οι κυβερνήσεις της Αγγλίας και της Ολλανδίας άρχισαν να προσφέρουν «καλύτερες συμφωνίες». Δεν υπήρχε, λοιπόν λόγος να πεις «ναι» σε ένα νόμο ο οποίος θα ήταν σίγουρα χειρότερος από οποιαδήποτε άλλη λύση. Αυτό συνέβη πέρσι το Μάρτη, όταν οι περισσότεροι από το 90% που πήραν μέρος στο δημοψήφισμα αυτό απάντησαν «Όχι». Τότε οι διαπραγματεύσεις ξανάρχισαν. Το Δεκέμβρη το αποτέλεσμα της διαπραγμάτευσης συζητήθηκε στη Βουλή και υιοθετήθηκε με πολύ μικρή πλειοψηφία. Ξανά 40.000 άνθρωποι υπέγραψαν ένα έγγραφο το οποίο παρότρυνε τους βουλευτές να μην το δεχθούν. Ο πρόεδρος αρνήθηκε ξανά να συναινέσει. Αυτή τη φορά όμως οι τακτικές της Βρετανίας και της Ολλανδίας ήταν αρκετά διαφορετικές. Συγκεκριμένα δήλωσαν πως δε θα υπήρχε περαιτέρω διαπραγμάτευση και αν αυτή δε γινόταν αποδεκτή, θα πήγαιναν στο δικαστήριο και τα χρήματα που θα έπρεπε να καταβάλει ο ισλανδικός λαός θα ήταν πολύ περισσότερα και σε πολύ λιγότερο χρονικό διάστημα. Η κυβέρνηση, χρησιμοποίησε τις απειλές της Βρετανίας και της Ολλανδίας για να πιέσει το λαό να αποδεχτεί τα αποτελέσματα της διαπραγμάτευσης , και αρχικά η πλειοψηφία έτεινε προς αυτή την κατεύθυνση με 60% «ναι» και 40% «όχι». Από τότε, όμως, μέχρι τη διεξαγωγή του δημοψηφίσματος-περίπου 3 εβδομάδες αργότερα- η επιλογή των Ισλανδών αναστράφηκε με 60% «όχι» και 40% «ναι».
Έτσι επιλέξατε να χρεοκοπήσουν οι τράπεζες προκειμένου να σωθεί ο λαός…
Ναι. Στο μεταξύ πουλούν τα περιουσιακά στοιχεία της χρεοκοπημένης τράπεζας τα οποία φαίνονται να είναι αρκετά για να καλύψουν τις υποχρεώσεις της. Αλλά με βάση το αποτέλεσμα της διαπραγμάτευσης προβλεπόταν να καταβάλουμε εμείς τους τόκους για πολλά χρόνια, ακόμη και για ένα ανύπαρκτο χρέος το οποίο ήταν το ελάχιστο. Το ποσό που έπρεπε να πληρώσουμε ανέρχεται περίπου στα 50-100 τρισεκατομμύρια ισλανδικές κορόνες, μισό τρισεκατομμύριο ευρώ κατ’ αντιστοιχία, σαν ελάχιστο. Ακόμη κι αν τα περιουσιακά στοιχεία της τράπεζας κάλυπταν τις απώλειες, θα έπρεπε να πληρώσουμε αυτά! Τόσο έκδηλα άδικο από οποιαδήποτε πλευρά κι αν το έβλεπε κανείς.
Πώς διαμορφώνεται η κοινωνική κατάσταση σήμερα;
Οι δομές πρόνοιας κατεδαφίζονται λίγο-λίγο. Κάθε χρόνο ο προϋπολογισμός για το σύστημα υγείας μειώνεται και απ’ όσο ξέρω τα τελευταία δύο χρόνια έχει μειωθεί κατά 30%. Ολόκληρο το σύστημα υγείας είναι ιδιαίτερα αδύναμο και αυτό είναι επίσης μια τακτική έτσι ώστε να ανοίξει ο δρόμος για ιδιωτικοποιήσεις, καθώς αφού δεν υπάρχουν αρκετά κρατικά κονδύλια για να καλυφθούν οι δαπάνες της υγειονομικής περίθαλψης, πρέπει να πληρώσει κανείς το μεγαλύτερο μέρος μόνος του κι αυτό είναι μέρος του όλου σχεδίου. Υπάρχουν σχέδια για ιδιωτικά νοσοκομεία με την πρόφαση ότι «προορίζονται για πλούσιο κόσμο από το εξωτερικό ο οποίος θα έρθει στην Ισλανδία για εγχειρήσεις», κάτι που δεν έχει καμία σχέση με την ισλανδική υγειονομική περίθαλψη. Ήδη έχουμε έλλειψη γιατρών. Πολλοί φεύγουν για το εξωτερικό για να βρουν δουλειά, επειδή οι μισθοί είναι πολύ χαμηλοί στην υγεία. Έτσι τα νέα ιδιωτικά νοσοκομεία θα παίρνουν τουλάχιστον προσωπικό από τα δημόσια. Τα ίδια λένε και για την ιδιωτικοποίηση των τραπεζών. Λένε ότι υπάρχουν πολλά κέρδη από το εξωτερικό και αυτό είναι καλό για την ισλανδική κοινωνία, αλλά εν τέλει αυτοί παίρνουν τα κέρδη και ρίχνουν τα χρέη στο λαό μέσω των φόρων. Αυτή η εχθρική πολιτική είναι η ίδια που θα ακολουθηθεί και στο χώρο της εκπαίδευσης. Τα κονδύλια κόβονται, κόσμος απολύεται και λιγότεροι καταφέρνουν να δουλέψουν στο χώρο της εκπαίδευσης. Ανοίγουν έτσι νέα μονοπάτια για τους πλούσιους να καλύψουν την εκπαίδευση των παιδιών τους πληρώνοντας με κάθε μέσο.
Η κυβέρνηση επιχειρεί επίσης να εμπορευματοποιήσει τους κύριους δρόμους γύρω από το Ρέυκιαβικ μέσω φόρων οδήγησης, αλλά επειδή ο κόσμος έχει ξεσηκωθεί ενάντια σε αυτό το σχέδιο, δεν έχουν, ακόμη, τα κότσια να εφαρμόσουν αυτό το σχέδιο. Τον περασμένο μήνα υπογράφηκε μια σύμβαση μεταξύ των ηγεσιών των συνδικάτων και των εργοδοτικών οργανώσεων, οι οποίες ζήτησαν, προκειμένου να δημιουργηθούν θέσεις εργασίας, να γίνουν μεγάλα έργα στους δρόμους γύρω από το Ρέυκιαβικ, προς συντήρηση κι επέκτασή τους. Κάτι τέτοιο θα καθιστούσε υποχρεωτική την εμπορευματοποίηση του δρόμου και την καταβολή άχρηστων φόρων. Οι ηγεσίες των συνδικάτων ακολουθούν πιστά την πολιτική της κυβέρνησης να δημιουργεί αγορές μέσω της περαιτέρω συσσώρευσης κεφαλαίου και της περαιτέρω διακίνησής του. Στην πραγματικότητα, αυτό μόνο οξύνει την κρίση ή την κάνει πιο δυσβάσταχτη, διότι καθώς αυξάνει το χρέος, αυξάνεται και η πιθανότητα των πλουσίων να κερδίζουν περισσότερα. Και ενώ αυτοί αυξάνουν τα κέρδη τους, εμείς αυξάνουμε τα χρέη μας.
Αυτός ο μηχανισμός έχει γίνει ιδιαίτερα εμφανής τα τελευταία χρόνια.
Συνοπτικά, λοιπόν, τι να κρατήσουμε για την κοινωνική πρόνοια και τα εργασιακά κεκτημένα;
Απειλούνται με εξαφάνιση. Λένε: «Πρέπει να μειώσουμε τη χρηματοδότηση για να ξεπεράσουμε την κρίση χρέους και να ορθοποδήσουμε, να ανοικοδομηθούμε». Αυτήν όμως την ανοικοδόμηση τη θέλουν μέσα από τις αγορές.. Αυτή η κυβέρνηση συγκροτείται από δύο κόμματα. Το Σοσιαλδημοκρατικό και το λεγόμενο Αριστερό-Πράσινο κόμμα.
Έτσι, ο κόσμος σκέφτεται: «Εντάξει, πρόκειται για μια αριστερή κυβέρνηση, θα έπρεπε να κάνει το σωστό». Και προβληματίζεται όλο και περισσότερο. Μπερδεύεται. «Αν αυτή είναι η πολιτική μιας αριστερής κυβέρνησης, ίσως μία ακριβώς αντίθετη να είναι καλύτερη!» Υπάρχει πολλή σύγχυση.
Βρεθήκατε στο Σύνταγμα την Τετάρτη το απόγευμα. Τι αποκομίσατε; Τι θα λέγατε στους Έλληνες γενικότερα;
Μπορώ μόνο να προτείνω, και ελπίζω ότι οι Έλληνες μπορούν να εντείνουν τον αγώνα τους. Ακριβώς επειδή διεξάγουν έναν πολύ σημαντικό αγώνα. Και, στην πραγματικότητα αγωνίζονται για ακριβώς τις ίδιες ιδέες οι οποίες θα έπρεπε υποστηρίζονται από όλη την Ευρώπη. Κι εμείς έχουμε το ίδιο πρόβλημα με το πρόγραμμα του ΔΝΤ. Η συμφωνία έγινε με την κυβέρνηση το 2009 και το 2010. Στην Ισλανδία το δάνειο είναι 2,1 τρισεκατομμύρια κορόνες. Δεν είναι τόσο πολλά, αλλά είμαστε πολύ λίγοι για να τα πληρώσουμε, και όταν ζητηθεί να τα πληρώσουμε, το 2013, θα είναι 2,5 τρισεκατομμύρια. Και δε θα υπάρχουν χρήματα. Τότε το ΔΝΤ θα ξεκινήσει τις κανονικές απειλές. «Αν δεν πληρώσετε, θα σας δανείσουμε περισσότερα, αλλά με χειρότερους όρους και περισσότερες απαιτήσεις για ιδιωτικοποιήσεις». Και επίσης, το ζήτημα της Ε.Ε. είναι πολύ κεντρικό στην Ισλανδία σήμερα. Αυτή η κυβέρνηση συμπεριλαμβάνει το Αριστερό Κόμμα, το οποίο μερικά χρόνια πριν ήταν ξεκάθαρα ενάντια στην ένταξη στην Ε.Ε., αλλά δύο χρόνια πριν υπαναχώρησε. Τότε υιοθετήθηκε στη Βουλή με πολύ μικρή πλειοψηφία η αίτηση ένταξης. Η μεγάλη πλειοψηφία του κόσμου είναι ενάντια στην Ε.Ε.. Γι’ αυτό τόσο η κυβέρνηση, τόσο και η Ε.Ε. ήταν διστακτικές για 2 χρόνια. Και άρχισαν τις κανονικές διαπραγματεύσεις πρόσφατα. Και προσπαθούν να ωραιοποιήσουν στα μάτια των Ισλανδών το ενδεχόμενο να αποτελέσουν μέλη της Ε.Ε., «να έχουν ένα καταφύγιο στο βάθεμα της κρίσης», αλλά η Ε.Ε. θα εντείνει τις συνέπειες της κρίσης και θα τις ρίξει στις πλάτες του λαού. Αυτό είναι το μόνο σίγουρο. Εφαρμόζει ακριβώς την ίδια πολιτική με το ΔΝΤ που εντείνει τις ιδιωτικοποιήσεις και την πολιτική που θέλει το ιδιωτικό κεφάλαιο να παίρνει τα κέρδη και τους λαούς να παίρνουν τα χρέη.
