του Κώστα Δημητριάδη
Ο νέος πολιτικός κύκλος που άνοιξε με το αποτέλεσμα των εκλογών της 7ης Ιουλίου επιβάλλει βασικές πολιτικές οριοθετήσεις και προσανατολισμούς. Είναι απόλυτα αναγκαίο το συνολικό ξανακοίταγμα της μνημονιακής περιόδου και η εξαγωγή ουσιωδών συμπερασμάτων.
Το κεντρικό ζήτημα σήμερα
Με το ξέσπασμα της κρίσης το 2010 αναδείχθηκε ένα μεγάλο πλειοψηφικό ρεύμα διατεθειμένο να διαρρήξει τους παραδοσιακούς δεσμούς του με το πολιτικό σύστημα και να υποστηρίξει βαθιές κοινωνικοπολιτικές τομές και αλλαγές.
Είναι αυτή η κοινωνική διαθεσιμότητα που έχει εξασθενίσει και εμφανίζεται αποδιοργανωμένη καθοριστικά σήμερα. Οι εκλογές συνόψισαν δύο πλευρές: α) Την σε σημαντικό βαθμό αποκατάσταση ενός διπολισμού κεντροαριστεράς/κεντροδεξιάς που προωθεί παρά την εσωτερική του πόλωση τις βασικές κατευθύνσεις και τις έξωθεν εντολές του καθεστώτος επιτροπείας. β) Μια αποχή που αν και επιμένει να είναι ιδιαίτερα ψηλή, ποιοτικά είναι εμφανώς πιο «άφωνη» και αποδιοργανωμένη από την προηγούμενη περίοδο. Ο «Κανένας» συνεχίζει να υφίσταται αλλά δεν εμφανίζεται σε καμιά περίπτωση μέσω ενός συγκροτημένου «κινήματος αποχής».
Πέραν της εμβέλειας που έδειξε η πολιτική του Τσίπρα σε ό,τι αφορά τη διαμόρφωση της σημερινής κατάστασης (και η οποία δεν πρέπει να παραβλεφθεί), το κεντρικό ζήτημα που ορίζει την κατεύθυνση των εξελίξεων είναι οι δύσκολοι όροι αναζήτησης διεξόδου. Όλη η περίοδος από το 2010 μέχρι σήμερα πρέπει να εξεταστεί υπό το φώς αυτής της συσσωρευόμενης κοινωνικής εμπειρίας που σχετίζεται με αυτή τη δυσκολία. Δεν έχουμε μια τυπική επιστροφή στο 2010, έχουν δοκιμαστεί, ζυγιστεί και εξαντληθεί πολλά. Και δεν θα ήμασταν μακριά από την αλήθεια λέγοντας ότι η σημερινή στάση δεν δηλώνει τόσο μια ενεργητική αποδοχή της υπάρχουσας κατάστασης όσο μια καθηλωτική παραδοχή αδυναμίας αλλαγής της.
Η «αντιδεξιά» πολιτική και για ποιον λειτουργεί
Αφετηριακό σημείο: Το καθεστώς υποτέλειας και μειωμένης κυριαρχίας της χώρας προωθείται και εμπεδώνεται από ένα ενιαίο συγκρότημα-«κόμμα» υποστήριξης των επιδιώξεων των δυνάμεων της παγκοσμιοποίησης. Με τις δύο διαφορετικές του πτέρυγες, την κεντροαριστερή και την κεντροδεξιά να συνεργούν, να συγκρούονται και να λειτουργούν συμπληρωματικά με σημαντική επιτυχία ως προς την ενσωμάτωση του κοινωνικού σώματος όπως έδειξε και το εκλογικό αποτέλεσμα. Σήμερα, μετά την άνοδο της Ν.Δ. στην κυβέρνηση, η «αντιδεξιά» πολιτική που ήδη από τον Σεπτέμβριο του 2015 ακολούθησε με υπολογίσιμη επιτυχία ο Αλ Τσίπρας για την ανασύσταση ενός διπολισμού, θα περάσει σε μια νέα φάση προσπάθειας αύξησης και στερέωσης της εμβέλειας ενός κεντροαριστερού πόλου. Η πολιτική ατζέντα της σημερινής κυβέρνησης άλλωστε –προβολή θεμάτων ασφάλειας και τάξης, κατάργηση του πανεπιστημιακού ασύλου, προώθηση συγκεκριμένων αντεργατικών ρυθμίσεων και η διαφαινόμενη διάθεση για ρεβανσισμό απέναντι στον κοινωνικό ριζοσπαστισμό μιας προηγούμενης φάσης– παρέχει αρκετές ευχέρειες προώθησης μιας τέτοιας «αντιδεξιάς» πολιτικής.
Επιπλέον η πολιτική που ακολούθησαν την προηγούμενη περίοδο οι περισσότερες αριστερές πολιτικές οργανώσεις αλλά και κοινωνικές συλλογικότητες του χώρου της αυτονομίας, προσανατολισμένη όπως ήταν γύρω από «τον αντιφασιστικό–αντιεθνικιστικό αγώνα», υπήρξε πρόσθετος παράγοντας που διευκόλυνε τον Αλ Τσίπρα να ενσωματώσει κοινωνικά ενεργούς πολίτες και τις ευαισθησίες τους συντείνοντας έτσι και στον αφανισμό της εκλογικής επιρροής των οργανώσεων αυτών. Η ροπή για την συνέχιση άσκησης μιας τέτοιας πολιτικής παραμένει ισχυρή και σήμερα σε αυτούς τους χώρους και η αντιστροφή της δεν είναι ζήτημα τακτικού επιπέδου αλλά θα προϋπέθετε συνολική αλλαγή προτεραιοτήτων και προσανατολισμού.
Το ευρύτερο πλαίσιο του σημερινού συστημικού πολιτικού διπολισμού
Σε ένα ευρύτερο πλαίσιο συνδεδεμένο πάντως με τα παραπάνω, η σημερινή πολιτική διχοτομία Δεξιά-Αριστερά έχει ενσωματωθεί σε κρίσιμο βαθμό τουλάχιστον στην Ευρώπη μέσα στα όρια της διαχείρισης του καθεστώτος της παγκοσμιοποίησης. Οι κρισιμότερες εκφράσεις-αιχμές που εμφανίζονται ενάντιες στο σύστημα της παγκοσμιοποίησης και διαθέτουν κοινωνική δυναμική αφορούν ζητήματα κυριαρχίας, ταυτοτήτων, κοινωνικών συγκροτήσεων. Αυτές βρίσκουν απέναντί τους ένα μεγάλο τόξο δυνάμεων που εκτείνεται από την Αριστερά μέχρι τη Δεξιά και αντίστοιχους ιδεολογικούς χώρους αριστερού και δεξιού φιλελευθερισμού. Είναι αυτός ο διάλογος και η αλληλοσυμπληρούμενη λειτουργία του αριστερού και του δεξιού φιλελευθερισμού που δίνει μεγάλη ευελιξία στην επιβολή αυτού του καθεστώτος και στην διαχείριση των απαιτήσεων των διαδοχικών φάσεών του μέχρι στιγμής.
Αρκεί να σκεφτούμε το πως σημαντικά πεδία κοινωνικής ευαισθησίας (οικολογία, δικαιώματα) που ήταν άλλοτε σταθερές ταυτότητες έκφρασης κοινωνικής αμφισβήτησης έχουν σήμερα κυριαρχηθεί ιδιαίτερα από αυτόν τον φιλελευθερισμό αριστερής κοπής και τι ποιότητας κοινωνικά στρώματα εγκλωβίζει αυτή η κατάσταση.
Συμπερασματικά
Σε δύο επίπεδα λοιπόν, το «αντιδεξιό» δεν μπορεί να ορίζει την επιλογή για την προώθηση μιας κριτικής στάσης απέναντι στη σημερινή κατάσταση στη χώρα μας αλλά και σε υπερεθνικό επίπεδο.
α) Μια πολιτική μονομερώς προσανατολισμένη αντιδεξιά, ενσωματώνεται και λειτουργεί αναπόφευκτα υπέρ της λογικής του κεντροαριστερού πόλου. Η ενσωμάτωση αυτή όχι μόνο δεν εμποδίζεται αλλά γίνεται ουσιαστικότερη αν συνοδεύεται και από υψηλούς καταγγελτικούς τόνους για παρελθούσες προδοσίες κ.λπ.
β) Σε ένα γενικότερο επίπεδο, η σημερινή πολιτική γεωγραφία Αριστεράς-Δεξιάς δεν χωράει και δεν ανέχεται την κριτική σκέψη και πράξη που απαιτείται για τον άνοιγμα ενός δρόμου πέραν της σημερινής κατάστασης πραγμάτων.
Εκτός βουλής η Χρυσή Αυγή
Εφτά χρόνια μετά την είσοδό της στη Βουλή η Χρυσή Αυγή μένει εκτός. Με τις εκλογές της 7ης Ιουλίου και το κλείσιμο του δεκαετούς κύκλου των μνημονίων, περνάμε σε μια φάση που ο κόσμος αναζητά «πιο κανονικές» λύσεις και επιλογές. Η αγανάκτηση και η οργή δίνουν τη θέση τους στον ρεαλισμό και τη διαχείριση. Η Χρυσή Αυγή δεν χωρά σε αυτές τις λύσεις, αφού και το θυμικό που μπορούσε να εκφράσει, ξεφούσκωσε. Σήμερα, το συντηρητικό κομμάτι της κοινωνίας στρέφεται προς τη Ν.Δ. την οποία ήθελε αυτοδύναμη κυβέρνηση. Αυτές οι ποιοτικές αλλαγές έπαιξαν πραγματικό ρόλο στο να απομακρυνθεί ένα μεγάλο κομμάτι κόσμου από την Χρυσή Αυγή. Άλλωστε η συντριπτική πλειοψηφία αυτών που την στήριξαν εκλογικά τα προηγούμενα χρόνια είχαν αντισυστημική αφετηρία. Αυτά όμως δεν διαβάστηκαν από το πολιτικό προσωπικό και κυρίως από την Αριστερά –κυβερνητική και μη– η οποία την περίοδο της διακυβέρνησης του ΣΥΡΙΖΑ ανήγαγαν τη Χρυσή Αυγή ως τον κύριο αντίπαλο αφήνοντας την κυβέρνηση σχεδόν στο απυρόβλητο.
Ν.Γ.
