Το δημοψήφισμα στην Ιταλία, αν και το ερώτημά του ήταν καθαρά πολιτικό, καθώς πλησίαζε η κρίσιμη ώρα της κάλπης αποκτούσε και «οικονομικά» χαρακτηριστικά. Σε μία προσπάθεια να εκβιαστούν οι ψηφοφόροι, επιστρατεύθηκε η γνωστή και σ’ εμάς τακτική «ευρώ ή χάος». Αφορμή αποτελούσε η κακή κατάσταση των ιταλικών τραπεζών και το υψηλό χρέος της Ιταλίας, ενώ ο εκβιασμός συμπληρώνονταν με την απειλή του «Italexit». Τα οικονομικά προβλήματα της Ιταλίας, τα οποία βέβαια δεν προέκυψαν το τελευταίο διάστημα, είναι συνοπτικά τα εξής:
α) Τα κόκκινα δάνεια. Αυτά, ύψους τουλάχιστον 360 δισεκατομμυρίων ευρώ (20% του ιταλικού ΑΕΠ), θέτουν υπό αμφισβήτηση το σύνολο του τραπεζικού της συστήματος, καθώς αναμένεται να ανακτηθούν μόλις 70 δισεκατομμύρια. Χαρακτηριστικά, οι Financial Times σημειώνουν πως 8 σημαντικές τράπεζες έχουν ανάγκη άμεσης ανακεφαλαιοποίησης. Το ελάχιστο ύψος της θα είναι 40 δισεκατομμύρια ευρώ (άλλοι μιλούν για 300 δισεκατομμύρια και πλέον).
β) Το ιταλικό δημόσιο χρέος. Το ύψος του στο τέλος του 2015 ήταν 2,2 τρισεκατομμύρια ευρώ (132,3% του ιταλικού ΑΕΠ), το δεύτερο μεγαλύτερο σε ποσοστό μετά το ελληνικό. Τυχόν ανακεφαλαιοποίηση των τραπεζών με χρήση δημόσιου χρήματος (εάν το «επιτρέψει» το Βερολίνο…) θα εκτινάξει το δημόσιο χρέος πάνω από 150% του ΑΕΠ.
γ) Η Ιταλία χαρακτηρίζεται από στασιμότητα στους ρυθμούς ανάπτυξης και υψηλή ανεργία. Οι ρυθμοί ανάπτυξης ήταν 0,7% τα δύο τελευταία έτη, με πρόβλεψη για 0,9% το 2017. Η ανεργία είναι στο 11,5%, η τέταρτη υψηλότερη στην Ε.Ε. μετά από Ελλάδα, Ισπανία και Κύπρο.
Στα τρία αυτά κεφαλαιώδη θέματα το δημοψήφισμα δεν μπορούσε και δεν έδωσε καμία λύση. Ακόμη και οι ίδιοι που εκβίαζαν με κατάρρευση των τραπεζών και Italexit, την επόμενη μέρα χρειάστηκε να καθησυχάζουν τους φόβους για να μην δουν τις αγορές να βυθίζονται. Κάτω από αυτό το «ρεαλισμό» και στο πλαίσιο μιας σειράς χρηματιστηριακών «παιχνιδιών», από εκεί που οι τραπεζικές μετοχές βούλιαζαν, μετά το δημοψήφισμα ανέβηκαν στο +21,5%!
Σε τελική ανάλυση, τα προβλήματα φτάνουν στον πυρήνα των πολιτικών της Ευρωζώνης, και η οποιαδήποτε προσπάθεια ουσιαστικής αντιμετώπισής τους προσκρούει στις πολιτικές της Ε.Ε. και κυρίως του Βερολίνου. Ιδιαίτερα για τις τράπεζες, η άρνηση να χαλαρώσει τουλάχιστον η οδηγία bail-in («σωτηρία με ίδια μέσα») δημιουργεί καθημερινά συστημικούς κινδύνους. Μέχρι στιγμής το πρόβλημα της ανακεφαλαιοποίησης των ιταλικών τραπεζών παραπέμπεται στις καλένδες, γεγονός που το οξύνει και κάνει δυσκολότερη τη μελλοντική επίλυσή του.
Π.Δ.
