της Μαρίας Χατζησταυράκη*
Είναι πλέον σαφές στον περισσότερο κόσμο ότι το χρονικό διάστημα από το πρώτο ξέσπασμα της πανδημίας μέχρι τώρα δεν υπήρξε ούτε στη χώρα μας ούτε και διεθνώς κάποια προετοιμασία για να θωρακιστούν οι κοινωνίες και τα συστήματα υγείας. Είναι επίσης σαφές πια ότι αυτό αποτελεί πολιτική επιλογή και όχι αδυναμία ή ανικανότητα των υπαρχουσών κυβερνήσεων. Αντί αυτού οδηγηθήκαμε σε άτσαλες on-off πολιτικές που μας διατηρούν εν ζωή… αλλά διασωληνωμένους. Από την άλλη οι απλοί άνθρωποι μέσα στους χώρους που κινούνται, στις οικογένειές τους και στις δουλειές τους έκαναν από μεριάς προετοιμασίας όσα άντεχε η τσέπη καθενός… και καθένας πια αντιλαμβάνεται με εμφατικό τρόπο πόσο μοναχικός θα είναι αυτός ο δρόμος αντιμετώπισης της πανδημίας με την Πολιτεία απούσα…
Κανείς δεν προετοιμάστηκε λοιπόν; Όχι, αυτή δεν είναι όλη η αλήθεια. Κάποιοι σε αυτές τις συνθήκες προετοιμάστηκαν και μάλιστα γρήγορα και αποτελεσματικά και αυτοί ήταν οι εργοδότες και κυρίως οι μεγαλοεπιχειρηματίες και οι πολυεθνικές. Αυτοί είδαν την προϊούσα κρίση σαν μια μεγάλη ευκαιρία και έτσι τη βλέπουν ακόμα. Και έβαλαν τάχιστα σε εφαρμογή τα ήδη διαμορφωμένα σχέδια τους, αυτά που αφορούν τη νέα εποχή των πολύπαθων εργασιακών σχέσεων.
Έτσι, υπάλληλοι γραφείου που δουλεύουν σε μεγάλες εταιρείες και βιομηχανίες μπήκαν σε τηλεργασία και άρχισαν να δουλεύουν διπλάσια από ό,τι πριν, καθώς τα τηλέφωνα και τα meetings δεν σταματούν όπως δεν σταματούν και τα δεκάδες report τη μέρα που περνούν από τα χέρια τους… Άλλωστε «δεν σας πληρώνουμε για να κάθεστε». Εργαζόμενοι σε μεγάλες εταιρείες τηλεπικοινωνιών και γενικότερα παροχής υπηρεσιών κοιμούνται με το ακουστικό στο αυτί… το 8ωρο έχει παρέλθει ανεπιστρεπτί. Και βέβαια ούτε λόγος για προσλήψεις και ας έχει αυξηθεί ο τζίρος. Εδώ κάποιες «πληττόμενες» επιχειρήσεις στην πρώτη καραντίνα είχαν τη φαεινή να βγάλουν εργαζόμενους σε αναστολή ενώ δούλευαν κανονικότατα και μάλιστα με υπερωρίες.
Ενώ ένα πιο εξεζητημένο παράδειγμα μεγαλύτερης και αποτελεσματικότερης εντατικοποίησης και ελέγχου της εργασίας αφορά την ανάπτυξη ηλεκτρονικών συστημάτων (πλατφόρμες) που καταγράφουν κυριολεκτικά τα πάντα μέσα στην εργάσιμη μέρα. Από την ώρα έναρξης και λήξης του ωραρίου, το διάλειμμα, μέχρι και τη χρονομέτρηση κάθε επιμέρους δουλειάς, ώστε να γίνει εφικτό σε δεύτερο χρόνο να βγουν στατιστικά –εξατομικευμένα πια για κάθε εργαζόμενο και τμήμα– και να ενταθούν οι πιέσεις για μεγαλύτερη αποδοτικότητα και… ταχύτητα. Η εποχή του χρονόμετρου και των ηλεκτρονικών συστημάτων επίβλεψης της εργασιακής απόδοσης ήρθε για να μείνει. Στη νέα αυτή εποχή, ο χρόνος, είτε θα είναι απόλυτα εκμεταλεύσιμος από αυτούς είτε δε θα υπάρχει καθόλου. Στην απουσία εναλλακτικής και της όποιας από τα κάτω οργάνωσης γίνεται όλο και πιο επιτακτική η ανάγκη να ορίσουμε το «δικό μας» χρόνο, γιατί μόνο τότε θα μπορέσουμε να σπάσουμε τα δικά τους χρονόμετρα…
* Η Μαρία Χατζησταυράκη είναι βιολόγος, υπάλληλος γραφείου
