ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ στον Ζαχαρία Ρουστάνη
Η Ελένη Σωτηρίου εξελέγη με τον ΣΥΡΙΖΑ στην περιφέρεια Αττικής τον Ιανουάριο. Ήταν από τους βουλευτές που καταψήφισαν το τρίτο μνημόνιο και δεν συμμετέχει σήμερα σε κάποιο ψηφοδέλτιο. Μίλησε στον Δρόμο για τις επιλογές της, για το πώς διαμορφώνεται η πολιτική κατάσταση, αλλά και για όσα γίνονται ή μπορούν να γίνουν στο χώρο της Αριστεράς.
Πώς αποτιμάτε την κυβερνητική πορεία του εγχειρήματος ΣΥΡΙΖΑ και τη μνημονιακή μεταστροφή; Ποιες ήταν οι βασικές αιτίες αυτής της κατάληξης;
Δεν έγιναν όλα τόσο ξαφνικά στον ΣΥΡΙΖΑ και στην κυβέρνηση. Προηγήθηκε ένα διάστημα μερικών μηνών, με συνεχείς μετατοπίσεις και υποχωρήσεις. Αν κάποιος ήθελε να σκεφτεί περισσότερο, θα μπορούσε να εντοπίσει ευθύνες και στην προ-κυβερνητική περίοδο του ΣΥΡΙΖΑ. Υπήρξαν λανθασμένες εκτιμήσεις αναφορικά με την Ευρώπη και τους συμμάχους που θα υπήρχαν εκεί. Εκτιμήσεις που διαψεύστηκαν. Παρά τη διάψευση, η πολιτική της ηγετικής ομάδας και προσωπικά του Αλέξη Τσίπρα, ήταν ότι προχωράμε πάση θυσία σε συμφωνία με το φόβο της αποβολής από την Ευρωζώνη.
Σχετικά με τη διαπραγμάτευση, θεωρείτε ότι υπήρχαν λάθος εκτιμήσεις απέναντι στις προθέσεις των ηγετών της Ευρωζώνης ή προειλημμένες αποφάσεις για το πού θα πάει το πράγμα; Πιστεύετε ότι υπήρξαν συμφωνίες άλλου είδους;
Θεωρώ ότι υπήρχαν συμφωνίες άλλου είδους και εξηγούμαι: Πρόκειται για την τακτική του προωθητικού συμβιβασμού που είχε επιλεγεί από την ηγετική ομάδα ήδη προεκλογικά και σήμαινε συνθηκολόγηση και στο εσωτερικό και στην Ευρώπη. Γιατί αν κάποιος έχει απλώς λάθος εκτιμήσεις και με βάση αυτές ακολουθεί ένα σχέδιο, όταν βλέπει ότι αυτές διαψεύδονται, τότε κάνει κάτι άλλο. Έχει άλλες εναλλακτικές λύσεις μέσα στο ίδιο του το κόμμα, αλλά πολύ περισσότερο, στην ελληνική κοινωνία. Όταν τις πρώτες μέρες της διαπραγμάτευσης, ειπώθηκαν ένα-δύο «όχι», ήταν πολλές χιλιάδες ο κόσμος που ένιωσε περηφάνια ή και βγήκε στους δρόμους για να στηρίξει. Εκεί φάνηκε καθαρά ότι υπάρχει δυνατότητα, ότι υπάρχει λαϊκή διαθεσιμότητα, που αν είχε αξιοποιηθεί και οργανωθεί σωστά, τότε θα είχαμε άλλο αποτέλεσμα.
Μια πιο έντονη αντίδραση στο εσωτερικό του ΣΥΡΙΖΑ θα μπορούσε να είχε αποτρέψει αυτήν την εξέλιξη;
Δεν είμαι σίγουρη για το αν θα είχε αποτραπεί, αν υπήρχαν οι προϋποθέσεις. Παρ’ όλα αυτά, είναι άλλο πράγμα να θέτει κανείς τα πολιτικά ζητήματα, να κάνει αντιπαράθεση ανοιχτή και ξεκάθαρη. Αντίθετα, υπήρχαν μάλλον συμβιβασμοί και –ας το πω έτσι– κλεφτοπόλεμος. Για παράδειγμα το Φεβρουάριο, αυτό που κυριαρχούσε σε μεγάλη μερίδα βουλευτών ήταν να μην περάσει από τη Βουλή η συμφωνία ώστε να μην αναγκαστούν να την ψηφίσουν, κι όχι να αντιστραφεί αυτή η εξέλιξη. Είναι άλλο πράγμα να προετοιμάζεσαι σοβαρά, και άλλο να μετεωρίζεσαι με βάση την εξέλιξη και τις κινήσεις του πρωθυπουργού και της ηγετικής ομάδας. Αλλά και μέχρι τέλους, είδαμε δηλώσεις, για παράδειγμα του Π. Λαφαζάνη όταν ψηφίζονταν τα προαπαιτούμενα του μνημονίου, ότι όλα είναι μια χαρά και ο ΣΥΡΙΖΑ προχωρά ενωμένος με τις διαφορετικότητές του. Μα είναι διαφορετικότητα να ψηφίζεται ένα καταστροφικό μνημόνιο και να ακυρώνεται η Αριστερά; Η γραμμή που έλεγε «στηρίζουμε την κυβέρνηση αλλά καταψηφίζουμε το μνημόνιο», ήταν λανθασμένη και συνέχιζε στη λογική των συμβιβασμών.
Πώς αντιμετωπίζετε την κατηγορία ότι κάποιοι αριστεροί βουλευτές έριξαν την πρώτη αριστερή κυβέρνηση;
Είναι μια λανθασμένη τοποθέτηση, αλλά και σκόπιμη όταν εκπορεύεται από την ηγεσία του ΣΥΡΙΖΑ. Κι αυτό γιατί προσπαθεί να συσπειρώσει κόσμο με βάση το συναίσθημα. Η κυβέρνηση έπαψε να είναι αριστερή, με βάση τις πολιτικές που επέλεξε να εφαρμόσει και που έχουν συνέπειες τραγικές και καταστροφικές για την ελληνική κοινωνία και τη χώρα. Ήταν δική της επιλογή η προσφυγής στις κάλπες.
Τι κλίμα επικρατούσε στη διάρκεια των πρόσφατων ψηφοφοριών; Ασκήθηκαν πιέσεις στους βουλευτές του ΣΥΡΙΖΑ εκείνες τις μέρες;
Οι πιέσεις ήταν ασφυκτικές στο μεγαλύτερο τμήμα των βουλευτών, μεμονωμένα αλλά και στις ολομέλειες. Μας καταλόγιζαν ότι θέλουμε να ρίξουμε την κυβέρνηση, έλεγαν ότι ο Αλέξης είναι χάλια και ετοιμάζεται να παραιτηθεί, ότι θα πάμε σε εκλογές κ.λπ. Αυτό ήταν μεγάλο βάρος και ασκούσε μεγάλη πίεση στους περισσότερους βουλευτές.
Παρότι ψηφίσατε «όχι», δεν ακολουθήσατε την επιλογή όσων προχώρησαν στην ίδρυση της Λαϊκής Ενότητας. Γιατί;
Πιστεύω ότι οι πολιτικοί φορείς της Αριστεράς δεν δημιουργούνται έτσι. Τα κόμματα της Αριστεράς συγκροτούνται με διαφορετικό τρόπο. Έχουν ανοικτότητα, συλλογικές διαδικασίες, απευθύνονται στην ελληνική κοινωνία, εξηγούν τους λόγους και την ανάγκη. Δεν γίνονται έτσι τα πράγματα, πόσο μάλιστα σε μια περίοδο που υπάρχει σύγχυση και απογοήτευση. Χρειάζονται άλλου τύπου διαδικασίες, πιο ανοικτές, πιο ουσιαστικές, πιο πολιτικές. Ούτε με πείθει το επιχείρημα της βιασύνης για τις εκλογές και ότι οι δημοκρατικές διαδικασίες παραπέμπονται για μετά τις 20 Σεπτεμβρίου… Θα μπορούσαν σαφώς να έχουν δοθεί άλλα δείγματα, αν υπήρχε η πρόθεση να γίνει κάτι ουσιαστικό και διαφορετικό.
Πέρα από τις διαδικασίες, που έχουν βεβαίως τη σημασία τους, σε πολιτικό επίπεδο τι εκτιμάτε γι’ αυτό το νέο κόμμα;
Δεν πιστεύω ότι πείθει σήμερα να επαναλαμβάνεις περίπου όσα έλεγε ο ΣΥΡΙΖΑ πριν από τη μετάλλαξή του, δεν αρκούν οι αντιμνημονιακές διακηρύξεις, η κοινωνία δεν περιμένει κάποιο αντίγραφο του προγράμματος της Θεσσαλονίκης, ούτε λύνει τα θέματα η αναφορά στο νόμισμα. Ο κόσμος δεν θέλει κάποιον να του ξαναπεί ότι αυτός θα σκίσει τα μνημόνια, έχει πιο σοβαρές απαιτήσεις. Θα χρειαζόταν δουλειά μαζί με την κοινωνία για ένα πραγματικό σχέδιο διεξόδου για τη χώρα στις νέες συνθήκες. Αλλά αυτό δεν είναι ξεκομμένο και από τις διαδικασίες που ακολουθεί κανείς. Νομίζω ότι όσο αναπαράγονται κομματικοί μηχανισμοί μακριά από την ίδια την κοινωνία, δεν θα δούμε εγχειρήματα που θα μπορούν να απαντήσουν με αξιώσεις στις πραγματικές ανάγκες του σήμερα.
Πώς βλέπετε να διαμορφώνονται τα πράγματα σε αυτές τις εκλογές;
Υπάρχει αποπροσανατολισμός, σύγχυση σε σχέση με το τι γίνεται, τι κρίνεται, τι θα μπορούσε να γίνει. Γυρίζουμε σε διλήμματα του παρελθόντος και μια φάρσα δικομματισμού που δεν ανοίγουν δρόμους, αντίθετα μπερδεύουν περισσότερο. Παρ’ όλα αυτά, νομίζω ότι θα υπάρξουν και σοβαρές διεργασίες στο χώρο του κοινωνικού ριζοσπαστισμού και της Αριστεράς. Υπάρχει όμως μια βασική προϋπόθεση: να σταθεί ο ελληνικός λαός στα πόδια του, άρα να οργανωθεί η κοινωνία σε αυτή τη βάση. Από ’κει και πέρα, χρειάζονται απολογισμοί πιο ουσιαστικοί και σε ό,τι αφορά την κυβερνητική περίοδο του ΣΥΡΙΖΑ αλλά και την προηγούμενη.
Προερχόμενη από τα κινήματα και την Αριστερά, είχατε μια εμπειρία κάποιων μηνών στο Κοινοβούλιο. Πώς ήταν αυτή, τι συμπεράσματα βγάζετε;
Η απόσταση ανάμεσα στο Κοινοβούλιο και την ελληνική κοινωνία εξακολουθεί να υπάρχει. Μπορεί συμβολικά να ξηλώθηκαν τα κάγκελα που προστάτευαν τη Βουλή, επί της ουσίας όμως δεν έπεσαν. Τα σοβαρά δεν κρίνονται στις κοινοβουλευτικές διαδικασίες. Αποφασίζονται σε κάποια στενά επιτελεία ή και σε συμφωνίες με άλλους πολιτικούς και οικονομικούς παράγοντες, ίσως και σε ορισμένα υπουργεία, και βεβαίως, μιας και είμαστε στη συγκεκριμένη περίοδο, οι βασικές επιλογές και αποφάσεις είναι εισαγόμενες.
Τι διαφορετικό μπορούσε να γίνει ή τι διαφορετικό έπρεπε να είχατε κάνει εσείς;
Να σας πω την αλήθεια, υπάρχει ένα πρόβλημα με την αυτοκριτική όπως συνηθίζεται. Και το πρόβλημα είναι ότι όταν κάποιος ζητά συγγνώμη και κάνει αυτοκριτική, θα πρέπει αυτό να γίνεται με τρόπο ειλικρινή και ουσιαστικό, αλλά και να αποδεικνύεται στην πράξη κι απ’ τα επόμενα βήματά του. Λέω λοιπόν απολύτως ειλικρινά ότι δεν πάλεψα όσο έπρεπε, δεν μίλησα πιο θαρρετά και ανοικτά, ίσως και διότι, όσο και αν υπήρχαν οι εκτιμήσεις και τα δείγματα, δεν ήθελα κατά βάθος να πιστέψω ότι ο ΣΥΡΙΖΑ του 2012 θα είχε αυτήν την κατάληξη. Επηρεάστηκα ίσως από την περιρρέουσα ατμόσφαιρα ότι κάτι θα γίνει, κάπως μπορεί να ισιώσουν ορισμένα πράγματα. Βγαίνω με την πεποίθηση ότι πρέπει κανείς να έχει εκτιμήσεις, να τις δοκιμάζει, να βγάζει συμπεράσματα και κυρίως ν’ ακούει την κοινωνία.
