Όταν οι αριστερές γάτες ζουν αλλού, εδώ χορεύουν τα ακροδεξιά ποντίκια…
Του Ερρίκου Φινάλη
Ο σοσιαλδημοκράτης ηγέτης Στέφαν Λεβέν μπορεί να αποδειχτεί ο πλέον βραχύβιος πρωθυπουργός στην ιστορία της Σουηδίας – η κυβέρνησή του δεν έχει κλείσει καν τρεις μήνες στην εξουσία. Η καταψήφιση του προϋπολογισμού που υπέβαλε στη Βουλή οδηγεί σε πρόωρες εκλογές, τις πρώτες εδώ και πάνω από μισό αιώνα. Τι προκάλεσε αυτές τις δραματικές πολιτικές εξελίξεις σε μια σκανδιναβική χώρα που θεωρούνταν υπόδειγμα σταθερότητας και ευμάρειας; Πού βαδίζει μια Ευρώπη στην οποία ακόμη και «εξαιρετικές» χώρες ταρακουνιούνται από κρίσεις που θυμίζουν Νότο;
Τρίζει το πάλαι ποτέ ευρωπαϊκό οικοδόμημα
Πριν από τις ευρωεκλογές, σε μια συνέντευξη-ποταμό στο γερμανικό περιοδικό Der Spiegel, ο Τζορτζ Σόρος είχε εκφράσει μια βαθιά ανησυχία: «Το ευρώ το σώσαμε. Το πολιτικό σύστημα όμως;». Με τις ευρωεκλογές επιβεβαιώθηκαν τέτοιου είδους φόβοι. Σε κάποιες χώρες του Νότου (αλλά και στην Ιρλανδία, που γνώρισε από το ευρωπαϊκό Διευθυντήριο «νότια» μεταχείριση) επιβεβαιώθηκε η απειλητική για το σύστημα δυναμική αριστερών και ριζοσπαστικών κομμάτων. Σε άλλες «βορειότερες» χώρες (περιλαμβανομένων των σκανδιναβικών, κάποιων πρώην ανατολικών, αλλά και της Βρετανίας, της Γαλλίας κ.λπ.) ξεπετάχτηκε μια νέου τύπου Ακροδεξιά που απειλεί εξίσου σοβαρά την ήδη αποσαθρωμένη «ευρωπαϊκή ολοκλήρωση». Η συμμόρφωση της Γερμανίας, άρα και της επίσημης Ε.Ε. συνολικά, με τον ευρωατλαντισμό οξύνει ακόμη περισσότερο αυτές τις αντιθέσεις.
Απέναντι σε ένα τέτοιο ευρωπαϊκό Διευθυντήριο σημαντικά τμήματα των ευρωπαϊκών αρχουσών τάξεων προκρίνουν μια εθνική αναδίπλωση, που συναντιέται με τη θολή αλλά ευρεία λαϊκή αποστροφή για τις Βρυξέλλες και βρίσκει πολιτική έκφραση σε μια ακομπλεξάριστη, λαϊκίστικη αλλά και «ρεαλιστική» Ακροδεξιά.
Οι ακροδεξιοί «Σουηδοί Δημοκράτες» δίνουν το ρυθμό
Σε αυτό το φόντο είναι που εκδηλώνεται η πρωτοφανής για τη Σουηδία πολιτική κρίση. Και δεν είναι τυχαίο ότι οι πραγματικοί πρωταγωνιστές της δεν είναι ούτε η κεντροαριστερή κυβέρνηση ούτε η κεντροδεξιά αντιπολίτευση: είναι οι ακροδεξιοί «Σουηδοί Δημοκράτες» που βάζουν όλο το πολιτικό σύστημα μιας προηγμένης, μοντέρνας κ.λπ. σκανδιναβικής χώρας να χορεύει στο ρυθμό τους. Έχοντας ήδη υπερδιπλασιάσει το ποσοστό τους στις εκλογές του Σεπτεμβρίου (12,9% από 5,7%, και 49 έδρες από 20), οι ακροδεξιοί σπάνε τη βιτρίνα της παραδοσιακής συναίνεσης. Και απειλούν να πραγματοποιήσουν νέο άλμα στην επικείμενη πρόωρη εκλογική αναμέτρηση.
Για όποιον διάβαζε ψύχραιμα τα εκλογικά αποτελέσματα του Σεπτεμβρίου, δεν πρέπει να ήταν και μεγάλη έκπληξη οι εξελίξεις. Ό,τι και να έγραφαν οι τίτλοι των ΜΜΕ, τις εκλογές δεν τις κέρδισαν οι σοσιαλδημοκράτες (μόλις +0,35%), πολύ περισσότερο οι Πράσινοι σύμμαχοί τους (-0,45%), και φυσικά ούτε το Αριστερό Κόμμα που «στηρίζει κριτικά» την κεντροαριστερή κυβέρνηση (μόλις +0,11%). Τις έχασαν οι κεντροδεξιοί που συγκροτούσαν την προηγούμενη κυβέρνηση συνασπισμού. Και οι «Σουηδοί Δημοκράτες» μάζεψαν την κρέμα της διάχυτης δυσαρέσκειας, ελλείψει και μιας Αριστεράς που να μην παριστάνει ότι ζει σε περασμένες δεκαετίες.
Η πολύπλευρη κρίση απαιτεί πραγματικές απαντήσεις
Φυσικά τα επιχειρήματα των Σουηδών ακροδεξιών (και το γεγονός ότι «πιάνουν» σε πολύ κόσμο) είναι για γέλια. Θέλουν, λέει, να μετατρέψουν τις εκλογές σε δημοψήφισμα εναντίον του γεγονότος ότι «η Σουηδία είναι η πρώτη χώρα της Ε.Ε. σε εισροή μεταναστών». Δεδομένου ότι, βάσει των «χειρότερων» σεναρίων, το 2015 ο αριθμός των μεταναστών θα παραμείνει κάτω των 100.000, προφανώς θεωρούν ήδη ότι ο ευρωπαϊκός Νότος (στον οποίο καταλήγει και εγκλωβίζεται ο μεγάλος όγκος της μετανάστευσης) δεν ανήκει ούτε τυπικά πλέον στην Ε.Ε… Δεν είναι για γέλια όμως το γεγονός ότι είναι αυτοί, έστω και με τέτοια «επιχειρήματα», που βάζουν την ατζέντα στην κεντρική πολιτική σκηνή και χορεύουν στο ταψί όλο το πολιτικό σύστημα.
Στην πραγματικότητα, οι τρέχουσες εξελίξεις (και) στη Σουηδία αποτελούν την έκφραση της βαθιάς πολιτικής και κοινωνικής –δηλαδή όχι μόνο οικονομικής– κρίσης που διαπερνά ανομοιόμορφα όλη την Ευρώπη. Μια Ευρώπη που έχει γίνει απεχθής, σκορπάει απλόχερα μόνο δυστυχία, έχει εγκαταλείψει ακόμη και την κατ’ επίφαση δημοκρατία, και γι’ αυτό τρίζει και ετοιμάζεται να σωριαστεί. Αν η Αριστερά αναγνωρίσει αυτό το γεγονός και προσπαθήσει να οικοδομήσει εναλλακτικές διεξόδους, όπως κουτσά-στραβά συμβαίνει σε κάποιες χώρες του Νότου, μπορεί να παίξει σωτήριο και προωθητικό ρόλο. Αν αγκιστρωθεί στα δόγματα ενός παρελθόντος που, κι αν υπήρξε, έχει παρέλθει ανεπιστρεπτί… ε, τότε, υπάρχουν και οι κάθε είδους «Σουηδοί Δημοκράτες» να καλύψουν το κενό με το φρικιαστικό τους πρόγραμμα.
