Αν πάρει κανείς υπ’ όψιν την ένταση και το ύφος των εκβιασμών, των εκκλήσεων και της αγωνίας που εναλλάσσονται στις δηλώσεις αξιωματούχων της Ε.Ε., της ΕΚΤ, των χωρών της Ευρωζώνης, των ΗΠΑ, ακόμη και… της Μαλαισίας θα καταλήξει στο ασφαλές συμπέρασμα ότι η Ελλάδα μπορεί να εξελιχθεί και πάλι σε υπερδύναμη της κρίσης. Η σύνοδος του G8 στις ΗΠΑ έχει επίσημα ως κεντρικό θέμα την κρίση στην Ευρωζώνη και τη «δόση» ανάπτυξης που πρέπει να προστεθεί στη συνταγή διαχείρισής της. Με άξονα αυτό το ζήτημα διαμορφώνεται ένα ιδιότυπο μέτωπο μεταξύ του Μπ. Ομπάμα, του Βρετανού πρωθυπουργού Ντέιβιντ Κάμερον, του Γάλλου προέδρου Φρανσουά Ολάντ και του Ιταλού πρωθυπουργού Μάριο Μόντι, με στόχο την πίεση προς τη γερμανική ηγεσία να αποδεχθεί μια αποφασιστική χαλάρωση της αντιπληθωριστικής ορθοδοξίας που δεν επιτρέπει το τύπωμα χρήματος.
Terra incognita
Σ’ αυτό το συνολικό πλαίσιο εντάσσεται και ο πραγματικός φόβος από μια πολιτική «εκτροπή» στην Ελλάδα με απρόβλεπτες παρενέργειες σε όλους τους θεσμούς και τις διαδικασίες διαπραγμάτευσης της Ε.Ε. Στην πραγματικότητα όλοι οι συντελεστές του «παιχνιδιού» κινούνται σε μια terra incognita. Η Ευρωζώνη είναι θεσμικός λαβύρινθος που διαθέτει είσοδο -με αυστηρότατο face control- αλλά όχι μια ορατή έξοδο. Αυτός είναι και ο λόγος που ακούγονται τόσο εξωφρενικά αντιφατικές απόψεις για το τι πρέπει να συμβεί στην περίπτωση που η Ελλάδα ακυρώσει το Μνημόνιο και τη δανειακή σύμβαση. Αν παραθέσει κανείς τις αλληλοαναιρούμενες δηλώσεις αξιωματούχων της ευρωπαϊκής ηγεσίας, θα αντιληφθεί το στρατηγικό κομφούζιο στο οποίο βρίσκονται. «Η ΕΚΤ θεωρεί ότι είναι απόλυτο συμφέρον η παραμονή της Ελλάδας στο ευρώ», δηλώνει εκπρόσωπός της. Αλλά, την ίδια στιγμή, το μέλος της Εκτελεστικής της Επιτροπής Παράμο (διόλου τυχαία, Ισπανός κεντροτραπεζίτης) χαρακτηρίζει μεγάλο πολιτικό λάθος το ελληνικό PSI, υπαινισσόμενος ότι εξυπηρετούσε τα γαλλογερμανικά τραπεζικά συμφέροντα. Ο Μπαρόζο έδειξε επανειλημμένα την πόρτα εξόδου στην Ελλάδα στην περίπτωση που δεν τηρήσει τις δεσμεύσεις του Μνημονίου. Ο επίτροπος Κάρελ ντε Xουχτ δήλωσε σε γερμανική εφημερίδα ότι ήδη ΕΚΤ και Κομισιόν ετοιμάζουν σχέδιο εξόδου της Ελλάδας από το ευρώ. Πριν αλέκτωρ φωνήσαι, διαψεύστηκε από την ίδια την Κομισιόν. Περίπου ταυτόχρονα, ο πρώην επικεφαλής της ΕΚΤ Ζαν Κλοντ Τρισέ προσπάθησε να γεφυρώσει το χάσμα με την ευφάνταστη πρόταση για «χρεοκοπία εντός ευρώ, με επιτροπεία της πτωχευμένης χώρας από τα όργανα της Ε.Ε.». Ξέχασε, βεβαίως, ο Τρισέ ότι η ελεγχόμενη χρεοκοπία εντός ευρώ είναι διαδικασία που έχει ήδη θεσπιστεί με απόφαση ευρωπαϊκής συνόδου (από τον Δεκέμβριο του 2010). Την ίδια στιγμή η Μέρκελ, όπως φάνηκε και από την τηλεφωνική «παραγγελία» δημοψηφίσματος στον Κάρολο Παπούλια, κάνει ό,τι περνά από το χέρι της για να διευκολύνει το μνημονιακό μπλοκ, είτε ενισχύοντας τον εκβιασμό της κοινής γνώμης είτε προσφέροντας ασήμαντες «παροχές» – μια διετή ή τριετή παράταση στην εφαρμογή του μνημονίου, παράλειψη κάποιων οδυνηρών φορολογικών μέτρων κ.λπ.
Αβεβαιότητες
Συμπερασματικά, το όλο σύστημα της ευρω-εξουσίας βρίσκεται σε στρατηγικό αδιέξοδο. Το αδιέξοδο επιτείνεται από πολιτικές αβεβαιότητες που προκαλούν οι επιπτώσεις τις κρίσης στις ευρωπαϊκές κοινωνίες (τοπικές εκλογές στην Ιταλία, ιρλανδικό δημοψήφισμα, εκλογές στην Ελλάδα). Επιτείνεται ακόμη περισσότερο από τις αβεβαιότητες για το κόστος μιας ελληνικής εξόδου από το ευρώ και πολύ περισσότερο από μια διάλυση της Ευρωζώνης, την οποία (με χαιρεκακία ή αγωνία;) «προφήτευσε» ο Κάμερον. Επομένως, στην Ελλάδα έχει ανοίξει μια κρίσιμη ρωγμή που το τελικό της βάθος θα φανεί σε ένα μήνα, όταν ανοίξουν οι κάλπες. Αυτή η ρωγμή θα είχε καταλυτική επίδραση στον πανευρωπαϊκό συσχετισμό ισχύος, αν η εκλογική αντιπαράθεση διέθετε μια προγραμματική καθαρότητα, μια ταξική ειλικρίνεια και έναν ελάχιστο ρεαλισμό απέναντι στο ενδεχόμενο η ελληνική κοινωνία να αναγκαστεί να επιλέξει ένα Plan B, που προβλέπει απαγκίστρωση από το ευρώ. Και η ίδια ρωγμή θα μετέτρεπε τη χώρα μας πραγματικά σε αδύναμο κρίκο του παγκόσμιου καπιταλισμού, αν η αναμέτρηση με τον καθεστωτικό εσμό γινόταν με την κοινωνία ενεργή και διεκδικητική, κι όχι καθηλωμένη στον καναπέ, σε μιαν ατέλειωτη προεκλογική τηλοψία.
