του Μάριου Μαθιού Ιωσηφίδη
Πριν ενάμιση μήνα η Γεωργία έλαβε το καθεστώς χώρας υποψήφιας προς ένταξη στην Ε.Ε., γεγονός που η πλειοψηφία των Γεωργιανών υποδέχθηκε με πανηγυρισμούς. Τρεις μέρες αργότερα επισκεφθήκαμε τη χώρα αυτή. Από το αεροδρόμιο της Τιφλίδας μέχρι το κέντρο της πρωτεύουσας παντού εθνικές σημαίες, μαζί με αυτή της Ε.Ε., δημιουργούν ένα κλίμα που δύσκολα μπορεί να περιγραφεί σε κάποιον που δεν το έχει ζήσει από κοντά. Δίπλα σ’ αυτά, παντού μπορεί να δει κανείς γκράφιτι και συνθήματα υπέρ της Ουκρανίας, και πολλές φορές υβριστικά κατά της Ρωσίας. Σε πολλά κτίρια είναι υψωμένες ουκρανικές σημαίες, ενώ στους υπαίθριους πάγκους πωλούνται κονκάρδες με το σύνθημα «Δόξα στην Ουκρανία».
Σε συζητήσεις με περαστικούς συνειδητοποιήσαμε πως η πλειοψηφία συμμερίζεται, άλλοτε λιγότερο άλλοτε περισσότερο, την αισιοδοξία που έφερε η υποψηφιότητα για την Ε.Ε. Συμβαίνει όμως το ίδιο με όλους τους Γεωργιανούς; Την απάντηση πήραμε τέσσερις μέρες αργότερα, όταν πήγαμε στην πόλη Γκόρι, γενέτειρα του Στάλιν, όπου πολλοί δηλώνουν περήφανοι για τον «συντοπίτη» τους. Στον ειδικά διαμορφωμένο περιβάλλοντα χώρο του μουσείου, στην οικία που γεννήθηκε ο Στάλιν κι όπου βρίσκεται το μοναδικό άγαλμά του που εκτίθεται σε δημόσια θέα, ήταν συγκεντρωμένοι κομμουνιστές, ανάμεσά τους και μερικοί Ινδοί και Ρώσοι, αλλά και νοσταλγοί της ΕΣΣΔ. Οι περισσότεροι εξ αυτών ηλικιωμένοι…
Προσδοκίες από την Ε.Ε., εχθρότητα προς τη Ρωσία
Ο Ιλία Λομπζανίτζε, μέλος του Ενοποιημένου Κ.Κ. Γεωργίας, ήταν ένας από τους ελάχιστους νέους. Όταν τον ρωτήσαμε την άποψή του για το ζήτημα της ένταξης στην Ε.Ε., μας είπε: «Προσπαθούμε να γίνουμε μέλος ενός οργανισμού που ήδη τελεί υπό διάλυση. Όμως πολλοί άνθρωποι, πολλοί εργάτες πιστεύουν την προπαγάνδα που έχουν υποστεί εδώ και τριάντα χρόνια – την οποία, ειδικά αφού τελούμε σε καθεστώς ημιπαρανομίας σαν κόμμα, δεν μπορούμε να αντιμετωπίσουμε. Παρ’ όλα αυτά η υποψηφιότητα για την Ε.Ε. με κάνει αισιόδοξο – υπό την έννοια ότι η εργατική τάξη θα δει τις ελπίδες της να διαψεύδονται, και θα αλλάξει άποψη».
Όσο κυνική κι αν ακούγεται η δήλωση αυτή του Λομπζανίτζε, δεν στερείται λογικής. Σε όλα τα κοινωνικά στρώματα επικρατεί, για διαφορετικούς λόγους στο καθένα, μια ιδιαίτερα ευδιάθετη προσδοκία για τη μελλοντική ένταξη στην Ε.Ε. Παρά το γεγονός πως πολλοί Γεωργιανοί ζουν πολλά χρόνια ως μετανάστες σε Ελλάδα, Ισπανία και Ιταλία, δηλαδή σε χώρες που έχουν βιώσει από πρώτο χέρι τι σημαίνει Ε.Ε, αυτό δεν φαίνεται να πτοεί την πλειοψηφία των συμπατριωτών τους. Άλλους επειδή αναμένουν άνοδο του βιοτικού επιπέδου, άλλους επειδή βλέπουν την ένταξη σαν δικλείδα ασφαλείας απέναντι στη Ρωσία – διότι, ιδίως μετά τον πόλεμο στην Ουκρανία, το αντιρωσικό αίσθημα έχει μεγάλη άνοδο. Στη Μόσχα άλλωστε καταλογίζουν την ευθύνη για την απώλεια δύο επαρχιών που την περίοδο της ΕΣΣΔ ήταν αυτόνομες δημοκρατίες: της Αμπχαζίας και της Νότιας Οσετίας.
Ο Αρτσίλ, ένας άντρας κοντά στα 35, μας λέει ότι η ένταξη στην Ε.Ε. θα ασκήσει πίεση στη Ρωσία να επιστραφούν στη Γεωργία οι περιοχές αυτές, ή τουλάχιστον ένα τμήμα τους. Φυσικά του διαφεύγει το γεγονός πως η Κυπριακή Δημοκρατία είναι μέλος της Ε.Ε. εδώ και 20 χρόνια, αλλά το 38% της επικράτειάς της παραμένει υπό τουρκική κατοχή… Δεν λείπουν βέβαια και οι πιο ρεαλιστές: «Δεν δίνω δεκάρα για την Ε.Ε., δεν πιστεύω θα αλλάξει κάτι. Θέλω όμως να μπούμε για να μπορέσω να μεταναστεύσω και να ζήσω σε όποια χώρα της Ε.Ε. θέλω, χωρίς να χρειάζομαι χαρτιά και άδειες», μας είπε ο 20χρονος Γκούραμ.
Δύο στρατόπεδα εξίσου ετερόκλητα
Από τα παραπάνω γίνεται εμφανές πως φωνές σαν του Λομπζανίτζε μειοψηφούν στη γεωργιανή κοινωνία. Αντίθετο στην Ε.Ε είναι μόνο ένα κράμα από νοσταλγούς της ΕΣΣΔ, κομμουνιστές, και συντηρητικούς παραδοσιοκράτες ρωσόφιλους. Οι παραπάνω αποτελούν βέβαια ένα 20-25% του πληθυσμού. Ποσοστό διόλου ευκαταφρόνητο, αλλά μειοψηφικό σε κάθε περίπτωση.
Ανάμεσα σε αυτούς πάντως συγκαταλέγεται και ο συμπαθέστατος Γιούλι Σικμασβίλι, 84 ετών, επικεφαλής της οργάνωσης του Ενοποιημένου Κ.Κ. Γεωργίας στην Τιφλίδα, που στην πατρίδα του είναι ιδιαίτερα γνωστός επειδή είχε πάρει την πρωτοβουλία να προστατέψει το άγαλμα του Στάλιν στο Γκόρι, όταν το 2010 οι γεωργιανές αρχές θέλησαν να το απομακρύνουν. Όταν τον ρωτήσαμε τι πιστεύει για την πιθανή ένταξη της χώρας του στην Ε.Ε., απάντησε κατηγορηματικά: «Όλα αυτά τα ακούμε από την εποχή του Σεβαρντνάτζε. Είμαι εναντίον της ένταξης, και θεωρώ ότι δεν πρόκειται να μπούμε. Ο οργανισμός αυτός θα θέλει να ελέγχει τη χώρα μας και οι νόμοι του να υπερισχύουν των δικών μας. Εμείς είχαμε τη δική μας ένωση [εννοεί την ΕΣΣΔ] και, παρά τα προβλήματά της, όσο κράτησε ήμασταν καλά».
Στο ίδιο μήκος κύματος, αλλά από… διαφορετικές ιδεολογικές αφετηρίες, ένας οδηγός ταξί στην Τιφλίδα, όταν τον ρώτησα για τα «παλιά χρόνια», μου είπε τα εξής: «Ήμασταν καλά! Είχαμε δουλειές, ασφάλεια και, πάνω από όλα, οι άνθρωποι σεβόντουσαν ο ένας τον άλλον. Ο Στάλιν ήταν ένα σπουδαίος ηγέτης και έντονα θεοσεβούμενος. Θα έπρεπε να τον τιμάμε σαν άγιο στην εκκλησία μας. Στην Ευρώπη κυβερνάνε οι σατανιστές. Από αυτούς μας προστάτεψε»! Είναι μάλλον εμφανές ότι το στρατόπεδο των πολέμιων της Ε.Ε. είναι όπως και αυτό των υποστηρικτών της: έντονα ετερόκλητο…
Γιατί η Γεωργία έχει στρατηγική σημασία
Το καθεστώς υποψήφιας χώρας που έλαβε η Γεωργία από την Ε.Ε. δεν είναι τυχαίο. Πρόκειται για μια χώρα με στρατηγική σημασία, καθώς βρίσκεται στη Μαύρη Θάλασσα και γειτονεύει με τις πετρελαιοπηγές και τις πηγές φυσικού αερίου του Μπακού στην Κασπία – γεγονός που την καθιστά ιδανική για να μετατραπεί σε καίριο ενεργειακό κόμβο, μέσω του οποίου θα μεταφέρονται οι υδρογονάνθρακες του Αζερμπαϊτζάν στην Ευρώπη. Χρησιμοποιώντας δηλαδή τα γεωργιανά λιμάνια, και παρακάμπτοντας έτσι τη Ρωσία και την Τουρκία.
Επιπλέον, μέσω του σιδηροδρομικού διαδρόμου Μπακού-Τιφλίδας-Καρς, μήκους 826 χιλιομέτρων, που είναι το σπουδαιότερο συγκοινωνιακό έργο στον Καύκασο, ήδη μετακινούνται καθημερινά αμέτρητα προϊόντα και άνθρωποι. Και κάτι ακόμα που δεν γνωρίζουν πολλοί: η Γεωργία είναι από τις πιο πλούσιες σε ύδατα χώρες στον κόσμο. Στο έδαφός της βρίσκονται 860 φυσικές και 43 τεχνητές λίμνες, και 26.000 ποταμοί κάθε μεγέθους. Το νερό, ιδιαίτερα στην περιοχή του Μπορτζόμι, φημίζεται για την καλή ποιότητα του. Σε μια περίοδο που πιθανολογούνται ακόμη και πόλεμοι για τους υδάτινους πόρους, έχει κι αυτό το στοιχείο τη σημασία του.
Τα παραπάνω, σε συνδυασμό με το ζήτημα της ακανθώδους σχέσης Δύσης-Ρωσίας, προσδίδουν στην υποψηφιότητα της Γεωργίας για ένταξη στην Ε.Ε. ιδιαίτερο βάρος. Για τους λόγους αυτούς είναι πολύ πιθανό η χώρα αυτή να μας απασχολήσει πολλές φορές στο μέλλον. Ας ελπίσουμε, για χάρη των υπέροχων ανθρώπων της, όχι δυσάρεστα!
